Turizm sektörü en kötü dönemi pandemi sürecinde yaşadı. Turizm bölgelerinde toparlanma olsa da şehir otellerinde parlak günlere dönüşün 2023'te olması bekleniyor. Sektörde icra, kapanma ve kalifiye eleman sorunlarına da dikkat çekiliyor.
17-30 Ekim 2021 tarihli sayıdan
Tüm dünyanın evlere kapandığı pandemi sürecinde en büyük yarayı alan sektörlerin başında turizm geldi. Sınırların kapanması, insanların virüs korkusu ile seyahat etmekten çekinmesi ve konulan seyahat yasaklarıyla birlikte Türkiye genelinde 2020'de bir önceki yıla göre yüzde 51 gerileme yaşandı.
Bu dönemde sadece açık olan otellerde yüzde 36 doluluklara ulaşılırken, İstanbul'da ise yüzde 56'lık gerilemeyle doluluklar yüzde 37'ye düştü.
DOLULUK YÜZDE 44,7 ARTTI
Kapanmalarla geçen 2020'ye göre, aşılanmanın hız kazandığı bu yılın sekiz ayında ise Türkiye'deki otellerin dolulukları yüzde 32 artışla yüzde 44,7, İstanbul'da yüzde 23,5 artışla yüzde 44,1 oldu. Tüm dünyada pandemi turizmi etkilemeye devam ediyor.
Türkiye'nin en büyük rakiplerinin ve en büyük hedef pazarlarının bulunduğu Avrupa'nın yılın sekiz aylık döneminde doluluk ortalaması yüzde 36,7 oldu. Dünya Turizm Örgütü ve Avrupa Otelciler Birliği'ne göre, kent otelleri pandemide en fazla yara alan ve 2024'e kadar toparlanamayacak olan kısım olarak görülüyor.
Türkiye'deki şehir otellerinde toparlanmanın daha hızlı olmasını umduklarını belirten Türkiye Otelciler Birliği (TÜROB) Başkanı Müberra Eresin, 2022'nin toparlanma yılı, 2023'ün de eski günlere dönüş yılı olmasını beklediklerini söylüyor.
Üç ay öncesinde özellikle kent otellerinin yarısı kapalıyken bugün yüzde 85'inin açık. Şu anda İstan-
bul'un hatırı sayılır bir düzeyde Ortadoğulu turist ağırladığına işaret eden Eresin, "İstanbul, Bursa ve Trabzon'da Ortadoğu, Kapadokya'da yerli ve Ukraynalı misafir ağırlığı var.
Antalya Rus turistlerin ana destinasyonu olmasının yanında Ukrayna, Polonya ve Balkan ülkelerinden talep görüyor" diye konuşuyor. Rusya Tur Operatörleri Birliği (ATOR) da geçtiğimiz haftalarda İstanbul'un, sonbaharda kapalı olan Avrupa'nın yerini dolduracağını açıkladı.
ATOR'a göre, Rusya'dan İstanbul'a bu yılın dokuz aylık döneminde 381 bin 346 turist seyahat ederken 2018'in dokuz aylık verilerine yaklaşıldı. İnsanların pandemi ile yaşamaya alıştığını, yurtdışı ziyaretçi sayılarının da artacağını belirten Dedeman Hotels & Resorts International Yönetim Kurulu Başkanı Banu Dedeman, iç pazarda kültür turları, şirket konaklamalarında yukarı yönlü bir trend olduğunu söylüyor.
Dedeman, "2022 beklentimiz dalgalanmaların devam ettiği ama 2021'den daha iyi geçeceğine inandığımız bir yıl olacak. Biz umutluyuz ve hazırlıklarımızı bu yönde yapıyoruz. Ama 2019'daki performansı yakalamak ve kayıpların telafi edilmesi 2023'te mümkün olacaktır" diyor.
TÜİK verilerine göre, Türkiye'ye gelen turist sayısı 2020'de yüzde 69,14 düşerek 15,9 milyona gerilerken turizm geliri de yüzde 65,1 azalarak 12,1 milyar dolar oldu. Elite World Hotels Satış ve Pazarlamadan Sorumlu Yönetim Kurulu Üyesi Emel Elik Bezaroğlu, "Bu yıl 32 milyon hedefinin yakalanması zor görünüyor.
Yaşanan olumsuzluklara rağmen bu seviyelere 2023'te ulaşacağımıza inanıyorum. 2022'de güçlü bir yükseliş yaşama olasılığımız mümkün görünüyor" diyor.
YATIRIM MİKTARI DÜŞTÜ
Turizmde beklentiler bu yöndeyken, yılın yedi ayında toplam 9 bin 214 yataklı 64 otel projesi için 1 milyar 225 milyon TL'lik teşvik başvurusu yapıldı. Geçen yılın aynı döneminde toplam 13 bin 724 yataklı 62 otel projesi için 1 milyar 796 milyon TL'lik yatırım teşvik başvurusu yapılmıştı.
Proje sayısı artsa da yatırım miktarları düştü. Yatırımcılar yeni yatırım için koşulların düzelmesini bekliyor ve yatırım planlarını erteliyor. Yatırımlarda üç yıldız ve butik otel tercihleri artarken Antalya ve İstanbul yine en fazla yatırım alan kentler oldu. Renovasyon teşviklerinin neredeyse durma noktasında olması da endişe verici bir diğer gelişme.
98 TESİS İCRALIK OLDU
Tesislerde finansal zorlukların yaşanması da sektördeki bir diğer sorun olarak gündeme geldi. Koro-navirüs salgını ortamında bankalar işlem yapmadığı halde Türkiye'nin her yerinden, her tür sınıf ve statüden 98 tesis icralık oldu. Son 1,5 yıldır en fazla gündeme gelen konulardan birinin kapanan veya el değiştiren oteller olduğunu hatırlatan Müberra Eresin, "Bu konuda abartılı haberler gündeme geldi.
Şunu net bir şekilde söyleyebiliriz ki tamamen kapanan veya el değiştiren otel sayısı çok az" diyor. Eresin, bunu da Türk ve dünya turizminin en zor döneminde dahi hem hükümet destekleri hem de kendi öz kaynaklarıyla ayakta kalması açısından sektörün bir başarı öyküsü olarak tarihe not düşülebileceğini ifade ediyor.
Gelecek yıllarda Türkiye'nin ve İstanbul'un moda olmasına kesin gözüyle baktıklarını belirten Eresin, pandemi sonrasında güçlü bir toparlanmayla tüm kayıpları telafi edip Türkiye ekonomisine katkılarını sürdürmeyi hedeflediklerini vurguluyor.
İSTİHDAM TALEBİ CANLANDI
Yaşanan her kriz, turizmi sektörünün kalifiye insan kaynağını olumsuz etkiliyor ancak son 1-2 aydır konaklama sektöründe istihdam talebinde canlanma başladı.
SGK verilerine göre, 2019'da 250 bini konaklama sektöründe olmak üzere turizm sektöründe toplam 1 milyon 44 bin, 2020'de 241 bini konaklamada olmak üzere 941 bin çalışan bulunuyordu. Haziran 2021 itibarıyla 379 bini konaklama olmak üzere turizm sektöründe toplam 1 milyon 147 bin kişi istihdam ediliyor.
MÜBERRA ERESİN / TÜROB BAŞKANI “KIŞ TESİSLERİ İÇİN İZİN ÇIKMALI”
"Brezilya, Arjantin, Colombia, Peru gibi ülkelerden kışın seyahat eden turistler başka destinasyonlara gidebilirken, Türkiye'ye gelişlerine henüz izin verilmiyor. Özellikle Latin Amerikalı turistlerin aşı ve PCR kontrollü de olsa ülkemize gelişlerine izin verilmeli.
Rusya Federasyonu'ndan İstanbul, Antalya, Alanya, İzmir, Bodrum ve Dalaman'a birçok şehirden doğrudan tarifeli ve charter uçak seferlerine izin verildi. Kış turizmi merkezleri Kayseri, Erzurum ve Kars'a da izin verilmesi için diplomatik temaslar başlatılmalı."