DR. ORHAN KARACA
okaraca@ekonomist.com.tr
Ekonomideki gidişatı takip etmekte kullandığımız iki önemli gösterge olan sanayi üretimi ile reel perakende satışlarda aralık ayı verileri, geçen hafta Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK) tarafından açıklandı. Bu veriler maalesef ekonomide beklenen toparlanmanın aralık ayında da başlayamadığını gösteriyor. Aralık ayı bilançosu sanayi üretiminde kötü iken, reel perakende satışlarda daha da kötü çıkmış bulunuyor.
ARALIK AYI KÖTÜ
Önce sanayi üretiminden başlayalım. Aralık ayında sanayi üretimi önceki yılın aynı ayına kıyasla sadece yüzde 1,2 artış gösterebildi. Aynı ayda takvim etkisinden arındırılmış yani işgünü sayısına göre düzeltilmiş sanayi üretimindeki yıllık artış da buna çok yakın ve yüzde 1,3 olarak çıktı. Yani aralık ayında sanayi üretiminde görülen zayıf performansta herhangi bir takvim etkisinin rolü yok. Aralık ayında mevsimsel düzeltilmiş sanayi üretimi ise önceki aya göre yüzde 0,2 düşüş gösterdi.
Bu verilerden aralık ayında ekonominin üretim cephesinde durumun oldukça kötü olduğu sonucunu çıkarıyoruz. Kasım ayında biraz da takvim etkisiyle toparlanır gibi olan sanayide işler aralık ayında iyice bozulmuşa benziyor. Herhalde bunda aralık ayında önemli sanayi bölgelerinde yaşanan elektrik kesintileri nedeniyle üretimin aksamasının da payı olsa gerek. Ancak bunu dikkate alsak bile sanayi için yine de iyi şeyler söylemek mümkün değil.
Aralık ayında reel perakende satışlar ise önceki aya göre yüzde 3 düştü.Aynı ayda takvim etkisinden arındırılmış reel perakende satışlar da yıllık bazda yüzde 2,7 geriledi. İki oran arasındaki farka bakılırsa perakende satışlarda aralık ayında görülen düşüşte hafif bir takvim etkisi var ama çok fazla değil. Aralık ayında mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış perakende satışlar ise önceki aya göre yüzde 0,8 düşmüş bulunuyor.
Bu verilerden ise aralık ayında ekonominin tüketim cephesindeki durumun üretim cephesindekinden de kötü olduğu sonucunu çıkarıyoruz. Üstelik tüketimde işler giderek daha da kötüleşiyor. Aralık ayındaki yıllık düşüş neredeyse askeri darbe girişimine sahne olan temmuz ayındaki düşüşe yaklaşıyor.
SON ÇEYREKTE DURUM NE?
Sanayi üretiminde ve reel perakende satışlarda aralık ayı verilerinin açıklanmasıyla, dördüncü çeyrek döneme ilişkin veriler de belli oldu. Buna göre dördüncü çeyrekte sanayi üretimi önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 2 artarken, reel perakende satışlar ise yüzde 1,8 düştü. Üçüncü çeyrekte sanayi üretimi yıllık bazda yüzde 3,1 ve reel perakende satışlar da yüzde 0,8 düşüş göstermişti. Buna göre dördüncü çeyrekte ekonominin üretim cephesinde bir miktar toparlanma yaşanmış ama tüketim cephesinde işler daha da bozulmuş durumda.
Üçüncü çeyrekte ekonominin genelinde de yıllık yüzde 1,8 küçülme yaşanmıştı. Dördüncü çeyrekte üretim biraz toparlanırken tüketimin daha da zayıflaması acaba ekonomik büyümeyi nasıl etkilemiş olabilir? Bundan üç ay önce olsa bu soruya gönül rahatlığıyla dördüncü çeyrekte ekonomide düşük de olsa büyüme yaşanmış olabilir yanıtını verirdik. Çünkü o zaman elimizde bulunan milli gelir serisindeki reel büyüme ile sanayi üretimindeki değişim arasında çok güçlü bir korelasyon vardı. Ancak TÜİK aralık ayında milli gelirin hesaplanma yönteminde revizyona gitti ve şimdi elimizde olan yeni milli gelir serisindeki reel büyüme ile sanayi üretimindeki değişim arasındaki korelasyon o kadar güçlü değil. Yine de bize son çeyrekte ekonominin genelinde düşük de olsa büyüme görmemiz mümkünmüş gibi geliyor. Ancak bu konuda daha kesin konuşmadan önce başka bazı verilerin de yayınlanmasını bekleyip daha ayrıntılı bir analiz yapmanın daha doğru olacağını düşünüyoruz.
