ARAM EKİN DURAN
eduran@ekonomist. com. tr
Ancak iş dünyası birkaç olumlu gelişme dışında Rusya’nın yakınlaşmayı ‘ağırdan aldığı’ görüşünde. Zira başlıca sorunlar olan vize, Türk TIR’larının dolaşımı ve devlet ihalelerinde hala ilerleme yok.
Türkiye ile Rusya arasında 24 Kasım 2015’te Suriye sınırında düşürülen Rus uçağı nedeniyle patlak veren krizin ekonomik ilişkilerde yarattığı tahribat düzeltilmeye çalışılırken, Türk iş dünyası Rus tarafının en kritik konular olan vize muafiyeti, Türk işçilerin çalışma izni ve Türk TIR’larının durumuyla ilgili konuları ‘ağırdan almasından’ şikayetçi.
Tabloyu görmek için görsele tıklayın.
İŞ DÜNYASI HIZLANMA İSTİYOR
Son olarak geçen hafta başında Başbakan Binali Yıldırım, Rusya'nın başkenti Moskova'da mevkidaşı Dmitry Medvedev ile bir araya geldi. Zirvenin ana gündemi de ekonomi oldu. Görüşme sonrası yapılan açıklamalarda ise başta enerji ve ticaret olmak üzere ekonomide kapsamlı işbirliğinin gelişeceği belirtildi.
Ayrıca ortak fon kurulması ve karşılıklı ticaretin Ruble ve Türk Lirası ile yapılması konusunda anlaşmaya varıldı.
Ancak tüm bu olumlu sayılabilecek gelişmelere karşın, Türk iş dünyası Rusya’nın attığı adımların yetersizliğinden şikayetçi.
Zira uçak krizinden bu yana geçen 13 ayda hem Türkiye’nin Rusya’ya ihracatındaki kan kaybı devam ediyor hem de Türk vatandaşlarına uygulanan vize zorunlu-luğu nedeniyle ülkeye giriş çıkışlarda ciddi sorun yaşanıyor.
Başbakan Binali Yıldırım’ın Moskova temaslarına katılan isimlerden biri olan Türk Müteahhitler Birliği (TMB) Başkanı Mithat Yenigün, Rusya’da bugüne kadar 65 milyar doları aşkın işe imza atan Türk müteahhitleri açısından durumu, “Ne olumlu ne olumsuz bir gelişme var” sözleriyle açıklıyor.
Her halükarda ilişkilerde kriz döneminden çıkılmış olmasının önemine vurgu yapan Yenigün, “Ancak şirketlerimiz için ihale yasakları hala kalkmış değil. Dolayısıyla kriz öncesi işi olanlar işini yapmayı sürdürüyor ama Türk şirketler yeni iş alamıyor, ihalelere giremiyor” diye konuşuyor.
9 Ağustos zirvesinden sonra ilişkilerin hızla eski haline döneceği konusunda heveslendiklerini ancak bugüne kadar beklendikleri hızda bir gelişme olmadığını anlatan Yenigün, “Temaslar sürüyor, umudumuzu koruyoruz. Umarız 2017 ve sonrasında işler yoluna girecek” diyor.
TAŞIMACILAR DERTLİRusya ile düzelmeyen sorunlardan biri de lojistikte yaşanıyor. Krizin başında geçiş belgesi kotasını 9 binden 2 bine düşüren ve 8 bin araçlık transit belgeyi iptal eden Rusya, bu konuda henüz geri adım atmış değil. Buna karşılık Türkiye de haziran ayından itibaren Rus şoförlere vize uygulaması başlattı.
Uluslararası Nakliyeciler Derneği (UND) İcra Kurulu Başkanı Fatih Şener, tüm iyi niyet beyanlarına rağmen Rusya’nın taşımacılık sektöründe uyguladığı kısıtlamalarda bugüne kadar hiçbir iyileşmeye gitmediğini ifade ediyor.
Yapılan toplantılarda iki tarafın da çözüm konusunda anlaştığını ancak ilerleme kaydedilemediğini belirten Şener, “Ulaştırma Bakanlığımız ile Rus tarafı arasındaki görüşmeler devam ediyor. Ancak ne zaman netice alırız, bilmiyoruz” şeklinde konuşuyor.
Rusya'da çalışan 10 bin civarında Türk işçinin oturum ve vizelerinin uzatılması konusunda da görüşmeler devam ediyor. Şirketlerin çalıştırmak üzere Türkiye’den getirmek için yaptıkları işçi başvuruları ise Rusya tarafından beklemeye alınmış durumda.
İHRACATTA ARTIŞ YOKİki ülkenin kriz öncesi 100 milyar dolara çıkarmak için anlaştığı dış ticaret hacminde de istenen iyileşme henüz yok.
Kriz sonrasında yüzde 70’lere varan kayıplar yaşayan ihracat, Erdoğan-Putin zirvesinden bu yana dört ay geçmiş olmasına karşın hala gerilemeyi sürdürüyor. Bunda hala ambargo uygulanan gıda ürünlerinin varlığı ve gümrük işlemlerindeki yavaşlık önemli bir etken.
Rusya deyince ilk akla gelen şeylerden biri olan bavul ticaretinde ise yavaş da olsa düzelme emareleri görülüyor. Laleli Esnaf ve Sanayicileri Derneği Başkanı Gıyasettin Eyyüpkoca, kriz ile birlikte 7 milyar dolardan 4,8 milyar dolara gerileyen bavul ticaretinin 2017 olmasa da 2018 itibariyle eski güzel günlerine kavuşacağına inandıklarını söylüyor.
Eyyüpkoca, “Bizim için en önemli sorunların başında gelen gümrüklerde tam sayım uygulamasının kaldırılması konusunda anlaşmaya varıldı. Bu gelişme umutlarımızı artırdı” diyor.
TURİZMCİLER MARTI BEKLİYOR
Kritik sektörlerden biri de turizm. 3 Eylül’de charter seferlerin tekrar başlaması, 2017 sezonu için Rus turist çekme umudunu artırdı.
Akdeniz Turizm ve Otelciler Birliği Başkanı Yusuf Hacısüleyman, ilişkilerdeki ısınmaya paralel olarak eylül başından bu yana Rus turistlerde yaşanan kan kaybının giderilmeye başlandığına dikkat çekiyor.
Charter seferleriyle birlikte Rus turistlerin de tatil için Türkiye'ye gelmeye başladığına işaret eden Ha-cısüleyman, "Şu anda uçuşlar sorunsuz devam ediyor. 2017 için ise mart ayından itibaren rezervasyonlar açılacak. O zaman önümüzü daha net göreceğiz" diye konuşuyor.