Rekor büyüme ücretliye yansımadı

07 Mart 2022
ARAM EKİN DURAN eduran@ekonomist.com.tr

Türkiye ekonomisi, 2021 yılında bir önceki yıla göre yüzde 11 büyüme kaydederek, önemli bir başarıya imza atmış oldu. GSYH, 2021 yılının dördüncü çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre yüzde 9,1 artınca, dördüncü çeyrekte İsrail'den sonra en iyi büyüme oranına ulaşan ülke Türkiye oldu.

Aynı dönemde, üretim yöntemine göre cari fiyatlarla GSYH, 2021 yılında bir önceki yıla göre yüzde 42,8 artarak 7 trilyon 209 milyar 40 milyon TL oldu.

Buna göre, kişi başına Gayrisafi Yurt İçi Hasıla 2021 yılında 85 bin 672 TL, yani ABD doları cinsinden 9 bin 539 olarak hesaplandı. Yani Türkiye kişi başına gelirde 10 bin doların altına kalmaya devam etti.

Kişi başına gelir 2003-2013 yılları arasında istikrarlı biçimde yükselerek 12 bin 582 dolara kadar çıkmıştı.

2013'ten 2020 yılına kadar sürekli düşen ve 8 bin 597 dolar seviyesine kadar gerileyen kişi başına milli gelir, son bir yılda baz etkisi ve ihracat artışına rağmen hala toparlanabilmiş değil.

GELİR DAĞILIMINDA BOZULMA


Asıl dikkat çekici olan ise yüzde 11 gibi çok ciddi bir büyüme oranına rağmen toplumun çoğunluğunu oluşturan ücretli kesimin büyümeden aldığı payın giderek düşüyor olması.

2021'deki yüksek büyümeye rağmen,
yılın her çeyreğinde ücretlilerin toplam gelirden aldığı pay 2020'nin altında gerçekleşti.

Ancak bu pay sadece 2020'nin altına inmekle kalmadı; aynı zamanda 2011'den bu yana en düşük düzeyine de indi. Geçtiğimiz yıl iş gücü ödemelerinin gayrisafi katma değer içerisindeki payı yüzde

33,1 iken bu oran 2021 yılında yüzde 30,2 oldu. Bu da gelir dağılımındaki bozulmanın, orta ve alt gelir grupları aleyhine devam ettiğinin bir göstergesi.

Büyümenin alt başlıklarına baktığımızda, 2021 yılında net ihracatın büyümeye katkısının 4,8 puan, hanehalkı tüketiminin büyümeye katkısının 12,5 olarak gerçekleştiğini görüyoruz. Yıl genelinde büyümede en iyi performansı sanayi sektörü gösterdi.

2021 'i yüzde 16,6 büyüme ile tamamlayan sanayi sektörünün bu performansındaki itici güç elbette ihracat oldu. Tarım ve inşaat ise 2021'de iyi bir görünüm veremedi. Tarım sektörü yılın ilk yarısında yüzde 2 büyümesine rağmen, ikinci yarıda yüzde 3,6 civarında daraldı ve yılı yüzde 2,2 küçülme ile tamamladı.

İnşaat da ilk yarıda yüzde 3,5 büyüdükten sonra, yılın ikinci yarısında yüzde 5 civarında daraldı. 2022 büyümesine ilişkin hedef, OVP'de yüzde 5 olarak belirlenmiş olsa da Ukrayna krizinin yarattığı yeni koşullarda bu hedefi tutturmak hiç kolay gözükmüyor.