LEVENT GÖKMEN DEMİRCİLER
lgokmen@ekonomist.com.tr
Turizm sektörü, koronavirüs vakaları ile bu yıl planlarını revize etmek durumunda kaldı. İki haneli büyüme hedefiyle yıla başlayan sektör, koronavirüs vakalarında havaların ısınmasıyla azalma eğilimi olması halinde yeniden ilk talep edilecek ülke olma beklentisiyle süreci yönetmeye çalışıyor.
Tabloları görmek için görsellere tıklayın.
Ancak sektörün önündeki tek tehdit koronavirüs değil. Bu kriz nedeniyle otellerin renovasyon (yenilenme) çalışmalarının ertelenmesi de sektörün önündeki bir tehdit olarak görülüyor.
Türkiye'de Kültür ve Turizm Bakanlığı işletme belgeli 995 bin ve yatırım belgeli 181 bin yatak bulunuyor.
Belediye belgeli 561 bin yatak ile birlikte Türkiye 1,7 milyonun üzerinde nitelikli yatağa sahip. Son 30 yıllık süreçte alınan teşvikler ve tahsislerle uluslararası nitelikli çok kaliteli tesislere sahip olan Türkiye, tesis kalitesi bakımından Akdeniz Çanağı'nın önde gelen ülkelerinden biri.
Ancak son dönemde sadece 'soft renovasyon' olarak anılan hafif yenilemelerle süreci geçiren sektörün yakın zamanda yenilemeye hız vermezse rekabet gücünü yitirmesinden endişe ediliyor. Özellikle Türkiye'deki oda sayısının yüzde 42'sini barındıran Antalya bölgesi için tehlike çanlarının yakın zamanda çalacağına dikkat çekiliyor.
ŞİKAYET KONUSU OLDU
Akdeniz Turistik Otelciler ve İşletmeciler Birliği (AKTOB) Başkanı Erkan Yağcı, özellikle Antalya bölgesindeki otellerin renovasyona ihtiyaç duyduğunu söylüyor. İçinde bulunduğumuz sürecin atlatılmasının ardından 1990'larda yapılan tesislere renovasyon desteği verilmesi gerektiğini de ifade ediyor.
Yağcı, "2000'li yıllarda inşa edilen tesisler X ve Y kuşağına yönelik olarak planlanmıştı. Şimdi Z kuşağı geliyor ve onların beklentilerine yönelik güncellemeler de yapmak gerekiyor" diyor.
Erkan Yağcı, internet ortamında ilgili tüm sitelerde yapılan misafir yorumlarındaki memnuniyet ve şikayete ilişkin toplam 800 bin yorumda Akdeniz ve Antalya'da kırmızı renkte görülen tek şikayet konusunun odalara ilişkin olduğunu söylüyor.
Yiyecek-içecek, servis, eğlence gibi diğer tüm alanlarda ise müşterilerin yeşil renkli memnuniyetini gösterdiğine belirtiyor. Otellerin yaşlandığına ve yenileme gerektiğine dikkat çeken Yağcı, "Bunun üzerinde sektör olarak düşünmemiz lazım. Önümüzdeki üç yıllık dönemde renovasyonun gerçekleştirilmesi gerekiyor" diye konuşuyor.
RENEVASYONA TEŞVİK VAR
Türkiye'de tesisler yenilenmek üzere Kültür ve Turizm Bakanlığı'ndan teşvik alabiliyor. Böylece kalite standartlarını koruyup kendilerini güncelleme fırsatı yakalayabiliyor. Ayrıca bu süreçte tekstilden boyaya kadar 54 farklı sektör de ekonomik anlamda katkı alıyor.
Profesyonel Otel Yöneticileri Derneği (POYD) Başkanı Ülkay Atmaca, Antalya'daki tesislerin İspanya'nın tamamından fazla yatak kapasitesine sahip olduğuna dikkat çekiyor.
Ülkay Atmaca, dünyada rekabetin bu denli yoğun olduğu günümüzde tesislerin renovasyonunun daha da önem kazandığını vurguluyor. Türkiye'nin dört bir yanındaki tesislerin yenilenmek için bakanlıktan teşvik aldığına dikkat çeken Atmaca, sadece bu yılın ocak ayında 16 otelin teşvik aldığını söylüyor.
PERFORMANSI DÜŞÜYOR
Türkiye'de 2017 yılına kadar her yıl 500 bin yeni yatak devreye alınmıştı. Uzmanlar, konaklama tesislerinin standartlarını koruyabilmeleri için her 3-5 yılda bir küçük, 10 yılda bir de büyük renovasyon çalışmasına ihtiyaç olduğunu söylüyor. Çünkü yenilenmeyen tesislerin performansı düşüyor.
1984'ten 1994'e kadar yapılan tesislerin tamamı bundan 10 yıl öncesinde yenilenmişti. Otel ve tatil köylerinde ciddi olarak renovasyona ihtiyaç olduğu ifade ediliyor. 1994 ile 2000'li yıllar arasında yapılan tesislerin de ele alınması gerektiğine vurgu yapılıyor.
"KAYNAK YOK” UYARISI
Elite World Hotels Zincir CEO'su Ünsal Şınık, Türkiye çapındaki otellerin renovasyon döneminin geldiğini söylüyor. İstanbul'dan Antalya'ya kadar Türkiye'deki eski tesislerin hepsinin yenilenmesi gerektiğine işaret ediyor. Şınık, "Dört yıllık bir krizden çıktığımız için sektörün yenilemeye ayıracak maddi gücü yok.
Devletin otellere renovasyon kredisi vermesi lazım. Örneğin rakiplerimizden Mısır yükselişe geçti, orada devlet tesislere çok sıkı destekler veriyor" diyor.
8-10 yılda bir tesislerin yenilenmesi ve modernize edilmesi gerektiğini hatırlatan Şınık, odaların kapılarını açan aparatların telefonlarda aplikasyon olduğunu, bunların yapılmaması halinde çağın ve rakiplerin gerisinde kalınacağını da vurguluyor.
Bir tesisin yenilenmesi için otel yatırım tutarının üçte biri kadar bütçe ayrılması gerekli. Rekabetin giderek arttığı günümüzde turizmde nitelikli yatak kapasitesi de önem arz ediyor. Dünyada teknolojiler değişiyor. Bu nedenle renovasyonda inovasyon konusu da önem kazanıyor.