İlk fiyatlamaların bu kadar sert olması önümüzdeki sürece ilişkin beklentileri daha da önemli bir hale getiriyor. Peki, özellikle Trump’ın uygulayacağını dile getirdiği politikaları uygulanması durumda hem ABD hem Avrupa hem de Türkiye piyasalarını kısa ve daha orta vadede neler bekliyor? Tera Yatırım Araştırma Direktörü Mehmet Bilal Bircan ve Baştürk Finansal Danışmanlık Kurucusu, Stratejist Rıdvan Baştürk, hem piyasa hareketlerini değerlendirdi hem de bu kritik soruyu ekonomist.com.tr okuyucuları için detaylı şekilde cevapladı.
Ceren Oral Balaban / coral@ekonomist.com.tr
Piyasalar; yurt dışında ABD başkanlık seçimi ve ABD Merkez Bankası (FED) toplantısı, yurt içinde ise Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) tarafından açıklanan 2024 yılının dördüncü ve son ‘Enflasyon Raporu’ gibi önem derecesi yüksek konu başlıklarını geride bıraktı. Ancak söz konusu gelişmeler, geçen haftadan bu yana piyasaların yönünü oldukça etkilemiş durumda. Özellikle de ABD seçim sonuçlarının ABD piyasalarında olduğu kadar global piyasalar üzerindeki etkileri de halen devam ediyor.
BITCOIN’İN HIZLI YÜKSELİŞİ DİKKAT ÇEKİYOR
Geçen hafta ABD’de 2. Trump döneminin başlamasının ardından piyasalarda yaşanan çok sert hareketlerin yansımaları bu hafta da sürüyor. Burada özellikle Bitcoin’e ayrı bir parantez açmak gerekiyor. ABD’de seçim belirsizliğinin Donald Trump’ın galibiyetiyle sona ermesi ve hem Temsilciler Meclisi’nde hem de Senato’da üyeliği kesinleşen isimlerin çoğunluğunun kripto varlık dostu olması, kripto para piyasalarında da yükselişleri beraberinde getirdi. Bitcoin, geçen hafta toplamda yüzde 30’un üzerinde yükseldi. Trump’ın kripto dostu bir aday olarak seçilmesi beklentisiyle Bitcoin, zaten seçim öncesinde bile rekor kırmaya başlamıştı.
13 Kasım Çarşamba itibarıyla 90.000 dolar seviyesini de aşarak 91.000 dolara çok yaklaşan Bitcoin, tüm zamanların en yüksek seviyesine ulaştı. Öyle ki Standard Chartered analistleri, 2025 yıl sonu Bitcoin fiyat tahminini iki katına çıkararak 200 bin dolar olarak güncelledi. Standard Chartered’a göre; kripto para piyasası 2026 yılı sonuna kadar mevcut piyasa değerini dört katına taşıyarak 10 trilyon doları aşacak.
Gate.TR CEO’su Kafkas Sönmez, “ABD’de seçim sonuçlarının netleşmesinin hemen ardından FED’in 25 baz puanlık faiz indirimi geldi. Tüm dünya Trump 2.0’a hazırlanırken kripto varlık piyasaları da blokzinciri ve kripto destekçisi yeni bir yönetimin potansiyel getirilerini hızlı bir biçimde fiyatlamaya başladı” diyor. Kafkas Sönmez; yine de 2024'ün başından bu yana yaklaşık yüzde 85 değer kazansa da Bitcoin’in yüzde 300'ü aşan 2020 yılı performansından henüz uzakta olduğuna da dikkat çekiyor.
EURO/DOLAR PARİTESİ, SON BİR YILIN EN DÜŞÜĞÜNDE
Seçimlerin ardından sert yükselişlerin görüldüğü bir diğer yatırım aracı ise Dolar Endeksi (DXY) oldu. 4 Kasım’da 103,43’e kadar gerileyen DXY, seçim sonrası 107,00’leri test ederken şu anda da 106,00 seviyelerinin üzerinde hareket ediyor. Dolar güçlenmeye devam ederken Euro ise ciddi bir baskı altında. ABD’de Trump’ın seçim zaferine ek olarak Almanya’daki siyasi belirsizlik de Euro’da ve Euro/dolar paritesinde sert düşüşü beraberinde getirdi. Eylül ayı sonunda 1,12 seviyelerini gören Euro/dolar paritesi, 13 Kasım Çarşamba gün içi hareketlerde 1,06’nın da altına sarkarak 1,0556’ya kadar geriledi ve böylece son bir yılı en düşük seviyesini test etmiş oldu.
Fitch Ratings, Almanya’da koalisyon hükümetinin dağılmasının ekonomik ve mali açıdan zorluklar doğurduğunu belirtiyor. S&P ise koalisyonun çökmesinin ardından Almanya’daki ‘borç freni’ mekanizmasının politika yapımını karmaşık hale getirebileceği uyarısında bulunuyor.
EMTİALAR VE DEĞERLİ METALLER GERİ ÇEKİLDİ
DXY’nin güçlü kaldığı ortamda, emtia ve değerli metal fiyatlarında genel olarak geri çekilme sürüyor. Ekim ayı sonlarında 2.800 dolar seviyelerinin konuşulduğu ons altın, seçimin ardından 2.600 dolar seviyelerinin altını test etti. Teknik olarak 2.600 dolar ons altın için ilk destek bölgesi konumunda bulunuyor.
ABD tahvillerinde de sert yükselişler söz konusu. Nitekim bugün 10 yıllık tahviller, 12 baz puan yükselişle yüzde 4,43’e yükselerek seçim sonrası gördüğü seviyelere yaklaştı. FED vadelileri 2025 Haziran sonuna kadar sadece iki faiz indirimi fiyatlıyor. Geçen hafta ise beklenti dört faiz indirimi yapılacağı yönündeydi. Yine ABD borsaları zirve seviyelerini test ederken Avrupa borsalarında ise tam tersi bir tepkiyle kayıplar artıyor. Gelişmekte olan ülke borsaları, Trump döneminde konulacak ilave gümrük vergileri ve yavaşlayan Çin endişesi ile gerilemeye devam ediyor.
BİST-100’DE UZUN ZAMAN SONRA OLUMLU SEYİR
Yurt içinde ise uzun zamandır zayıf bir görünüm sergileyen BİST-100 Endeksi’nin geçen haftadan bu yana bir miktar güç kazandığı görülüyor. Geçen haftanın son üç işlem gününde iyimser bir performans sergileyen BIST-100 Endeksi, 8 Kasım Cuma günü ise özellikle Enflasyon Raporu sonrasında yönünü yuları çevirdi ve haftayı 9.185 seviyesinden tamamladı.
ÜNLÜ & Co Araştırma Bölümü Kıdemli Müdürü Murat Akyol; “Bu çerçevede yukarı yönlü revize edilen enflasyon tahminlerine karşın dezenflasyon patikasında birkaç aylık gecikme dışında ciddi bir değişikliğin olmaması ve faiz indirimi beklentilerinin geçerliliğini koruması, bankacılık sektörünün güçlü bir performans sergileyerek 8 Kasım gününü yüzde 5’in üzerinde kazanımla noktalamasını sağladı” diyor.
BİST-100 cephesinde bu hafta da görünüm olumlu seyrediyor. 13 Kasım’da BİST-Bankacılık Endeksi’nin yüzde 4’ün üzerinde yükselişiyle birlikte BİST-100 Endeksi de kapanışını 9.300 seviyesinden yaptı. Endekste 9.300 üzerinde bir kapanış, en son 1 Ekim’de gerçekleşmişti. Ancak doların güçlenmesi, ABD tahvillerinde sert yükseliş, tırmanan ABD-Avrupa ticaret savaşı riskinin Borsa İstanbul’u tehdit eden temel gelişmeler olduğu uyarısına da bulunuluyor.
BEKLENTİLER NASIL ŞEKİLLENİYOR?
Peki, Trump’ın uygulayacağını dile getirdiği politikaları uygulanması durumda hem ABD hem Avrupa hem de Türkiye piyasalarını kısa ve daha orta vadede neler bekliyor? Tera Yatırım Araştırma Direktörü Mehmet Bilal Bircan ve Baştürk Finansal Danışmanlık Kurucusu, Stratejist Rıdvan Baştürk, hem güncel piyasa hareketlerini değerlendirdi hem de bu kritik soruyu ekonomist.com.tr okuyucuları için detaylı şekilde cevapladı.
“TRUMP’IN İFADE ETTİĞİ POLİTİKALARIN HEM ABD HEM DE KÜRESEL PİYASALAR İÇİN RİSK TEŞKİL ETMESİ ÇOK MUHTEMEL”
Mehmet Bilal Bircan/Tera Yatırım Araştırma Direktörü
HANGİ YATIRIM ARACI NASIL TEPKİ VERDİ?
ABD başkanlık seçimleri geride kalırken, Trump’ın zaferinin piyasa fiyatlamaları üzerindeki ilk etkilerinin farklılık gösterdiği takip ediliyor. Trump’ın ABD’de vergi indirimleri yoluyla iç büyümeye dayalı izleyeceği stratejisinin ABD borsalarını pozitif etkilediği görülürken, gümrük tarifesi uygulayabileceğine yönelik beklentilerle Avrupa ve Asya’da negatif bir tablo izleniyor. Yurt içi piyasalar tarafında ise Trump’ın ilk başkanlık döneminde olduğu gibi ikinci döneminde de Türkiye-ABD ilişkilerinin dalgalı olmakla birlikte olumlu bir zeminde ilerleyebileceği algısı piyasalara pozitif yansımış görünüyor. Trump’ın kazanacağının kesinleşmesi sonrasında, Trump’ın uygulayacağı ABD’de vergi indirimi ve küresel ticarette tariflere dayalı olası politikalara dair beklentilerle dolar değer kazandı. Doların değer kazanmasına bağlı DXY, Temmuz 2024’ten bu yana en yüksek seviyesine ulaştı; Euro/dolar paritesi, altın ve petrolde ise baskılanma gözlendi. Bitcoin, Trump’ın kripto paralara karşı yaklaşımının pozitif olması nedeniyle kendi rekorunu tazeleyerek 90 bin dolar seviyelerini aştı.
“OLASI FAİZ ARTIŞLARI, BORSALAR TARAFINDA BASKI UNSURU OLABİLİR”
Trump’ın seçimi kazanmasının kısa vadeli etkisi ABD ve Türkiye borsalarında pozitif, Avrupa borsalarında negatif karşılık bulmuş görünüyor. Ancak orta-uzun vadede Trump’ın uygulayacağını ifade ettiği politikaları, eğer uygularsa, sadece dış ticaret ve uluslararası ilişkiler gibi alanlarda değil; hem ABD hem de küresel piyasalar için risk teşkil etmesi çok muhtemel. Öyle ki, ABD özelinde mali genişlemeye gidilerek vergilerin indirilmesi bütçe açığını artırırken, borç riski primini yukarıya çekecektir. Diğer yandan gümrük tarifelerinin uygulanacağı senaryosunu da eklediğimizde ABD’de enflasyonun yeniden yükselmesi FED’in faiz indirimlerini ötelemesi, hatta belki yeniden faiz artırımlarına başlamasına yol açabilir. Böyle bir senaryonun Avrupa ve Türkiye piyasaları için de zorlayıcı olacağını söylemek mümkün. ABD’de olası enflasyon ortamının, diğer ülkelerde de enflasyonist etkiye yol açmasına bağlı olarak, bu ülkelerde de faiz artırımlarının gündeme gelmesi borsalar tarafında baskı unsuru olacaktır.
“OLDUKÇA DİNAMİK, HAREKETLİ VE SÜRPRİZLERE ÇOK AÇIK BİR PİYASA BİZİ BEKLİYOR”
Rıdvan Baştürk/Baştürk Finansal Danışmanlık Kurucusu, Stratejist
“DÜŞÜŞLER, DXY LEHİNE FIRSAT VEREBİLİR”
ABD’de seçimlerden sonraki süreçte piyasalarda çok sert hareketler izledik. Dolar Endeksi (DXY) ve Bitcoin sert yükseliş gösterdi. Euro, Avrupa borsaları ve emtialar baskı altında kaldı. Trump’ın halihazırda sıkıntılı bir süreç geçiren Avrupa üzerindeki negatif etkisinin artması bekleniyor. Dolar Endeksi için uzun süredir yukarı görüş bildiriyorum. Seçimden bu yana yükselişler oldukça güçlendi. Genel resimde Dolar Endeksi’nin güçlü kalmaya devam etmesini bekliyorum. Fakat 106,50/107,00 bölgesinde bir dinlenme görebiliriz. Geniş resimde düşüşler, Dolar Endeksi lehine fırsat verecektir.
“AVRUPA BORSALARI İÇİN ZOR GÜNLER GELİYOR”
Yurt dışı borsaları ABD ve Avrupa olmak üzere ikiye ayırmak gerekiyor. Avrupa borsaları için kötü günlerin olacağını düşünüyorum. Zaten bir haftalık süreçte önemli düşüşler izledik. Bu baskı, gelecek süreçte devam edecektir. ABD borsalarında ise göreceli olarak pozitif bir süreç izleyebiliriz.
ALTINDA YÜKSELİŞLER ‘SATIŞ’ FIRSATI MI?
Ons altın tarafında güçlü düşüşler izledik. Dolar Endeksi ve 10 yıllık faizin yükselişine ek olarak Trump’ın jeopolitik riskleri düşüreceği beklentisi ons altını baskıladı. Burada genel resimde baskının sürmesini, yükselişlerin ‘satış’ fırsatı vermesini beklerim.
“BITCOIN’DE ANA RESİM POZİTİF”
Trump, seçim öncesi yaptığı konuşmalarda Bitcoin özelinde oldukça pozitif mesajlar vermişti. Seçimi kazanmasıyla birlikte Bitcoin sert yükseldi ve 90 bin doları geçti. Fakat altcoinlerde sıkıntıların hala devam ettiğini görüyoruz. ABD faizlerinin yüksek olması nedeniyle burada dikkatli olmak gerekiyor fakat ana resmin pozitif olduğunu, yaşanabilecek düşüşlerin orta-uzun vade için ‘alım’ fırsatı verebileceğini önögörüyorum.
“PARİTEDE 1,05 BÖLGESİ POTANSİYEL HEDEF”
Euro/dolar paritesinde 1,1220 seviyelerinden bu yana aşağı görüş bildiriyorum. Parite, 1,06’nın altına kadar düştü. Avrupa ekonomilerindeki sıkıntılara ek olarak ABD’nin güçlü kalması paritede baskıya neden oluyor. Trump etkisiyle de düşüşler hızlandı. Burada da ana resmin zayıf kalmasını ve olası yükselişlerin satış fırsatı vermesini bekliyorum. 1,05 bölgesi, potansiyel hedef konumunda.
BİST-100’DE SON GÖRÜNÜM NE DİYOR?
BİST-100 Endeksi açısından Trump’ın mevcut aşamada bir etkisi bulunmuyor. Burada daha çok yurt içi gelişmeler önemli olacaktır. Enflasyonun seyri, bu kapsamda TCMB’nin faiz konusunda atacağı adımlar ve büyüme verileri önemli olacaktır. Trump’ın ilerleyen süreçte Türkiye ile ilgili yaklaşımları takip edilmelidir. BİST-100 Endeksi için mevcut durumda görünümün zayıf kalmasını ve yükselişlerin ‘satış’ fırsatı vermesini bekliyorum. Bu düşüncem 3-4 aydır mevcut.
“AVRUPA EKONOMİLERİNDEKİ SIKINTILAR ARTACAK”
Trump’ın hangi politikaları uygulayacağı tam anlamıyla net değil. Bu nedenle önce göreve gelmesini ve sonraki süreci görmek gerekiyor. Fakat az-çok net olan durum, Avrupa ekonomilerindeki sıkıntıların artacak olmasıdır. Türkiye ile ilgili bu aşamada bir beklenti oluşturmak gereksiz olur. Hem TL hem borsa için Trump şu an arka planda. Fakat ilerleyen süreçte gelişmeler etkili olabilir. Trump ile ilgili bir fiyatlamanın TL varlıklar açısından kısa vadede olacağını düşünmüyorum.
“YURT İÇİ YERLEŞİKLER AÇISINDAN DOLARDA YUKARI YÖNDE POTANSİYEL KUVVETLİ”
Trump’ın daha önceki başkanlık döneminde edindiğimiz tecrübe bize dört yıl boyunca oldukça dinamik, hareketli ve sürprizlere çok açık bir piyasanın bizi beklediğini gösteriyor. Şimdiden dört yıl boyunca nelerin olacağını tahmin etmek imkânsız. Bu nedenle süreç sürekli olarak yakın takip edilmeli. Risklerin dengeli gitmesi gereken bir sürece girdiğimizi düşünüyorum. Özellikle ABD borsaları ve kriptolarda yaşanabilecek düşüşlerde orta-uzun vade bakış açısıyla ‘alım’ talepleri değerlendirilebilir. Yurt içi yerleşikler açısından ise gelecek süreçte dolar tarafında yukarı yönde potansiyelin kuvvetli olacağını tahmin ediyorum.