AYŞEGÜL SAKARYA PEHLİVAN
asakarya@ekonomist.com.tr
Perakende, 400 bine yakın sayıda mağaza, 3 milyondan fazla istihdam, 25 milyon metrekareden büyük satış alanı ile Türkiye’nin en dinamik sektörlerinden biri. Son 10 yılda AVM sayısının artmasıyla hızlı bir büyüme sürecine giren pek çok şirket, iç pazarla sınırlı kalmayarak yurtdışına da açıldı.
Tabloyu görmek için görsele tıklayın.
Yurtdışında iş yapmayı öğrenen pek çok şirket, artık yeni pazarlara açılmanın yanı sıra yurtdışında Türkiye'den daha hızlı büyüyor. Simit Sarayı, Koton, TAB Gıda, Süvari gibi şirketler önümüzdeki birkaç yılda yurtdışındaki mağaza sayısının Türkiye'den daha fazla olmasını hedefliyor. Bunun için altyapı yatırımları yapan şirketler, Çin’den Afrika’ya kadar geniş bir coğrafyaya açılmaya hazırlanıyor.
YURTDIŞINDA DAHA BÜYÜKLER
Bu trendin öncülerinden biri Eroğlu Holding’in markası Colin’s oldu. Türkiye'de büyümeye başladıktan sonra Rusya pazarına odaklanan şirket, bugün yurtdışında daha fazla mağazaya sahip. Colin’s’in Türkiye’de 193, Rusya, Ukrayna, Almanya, Belarus ve Romanya’da 288 mağazası bulunuyor.
Yaklaşık 16 yıl önce yurtdışında mağazalaşmaya başlayan Flormar’ın da bugün yurtdışı mağaza sayısı yurtiçini aşmış durumda. 65 ülkede faaliyet gösteren şirketin yurtiçinde 200, yurtdışında 450 mağazası bulunuyor. Yılda 150 mağaza açan şirketin büyümesinde önümüzdeki dönemde yine yurtdışı ön planda olacak. Flormar Co-CEO’su Cem Şenbay, “Hedefimiz 2018 yılında bin mağazaya ulaşmak. Bunun 750’si yurtdışında olacak” diyor.
LC WAİKİKİ’DE HEDEF 2018
Son yıllarda hem yurtiçi hem yurtdışı büyümesiyle dikkat çeken LC Waikiki, yurtdışına daha fazla açılmaya karar veren şirketlerden biri. Türkiye’de 423, yurtdışında 215 mağazası bulunan şirket, yurtdışında daha hızlı mağaza açıyor. 2016 yılında yurtdışında 130 mağaza açmayı hedefleyen LC Waikiki, yurtiçinde ise 30-40 arasında yeni mağaza açmayı planlıyor.
2016’da ağırlıklı olarak yurtdışı yatırımlarına devam etmeyi planladıklarını söyleyen LC Waikiki Yönetim Kurulu Başkanı Vahap Küçük, “2018 yılında yurtdışı mağaza sayısı yurti-çini geçecek. Yurtiçi mağaza sayımız 500 iken yurtdışı 550’ye ulaşacak” diyor.
LC Waikiki, 2016 yılı başından bu yana bulunduğu ülkelerdeki mağaza sayılarını artırmanın yanı sıra Çin, Ürdün ve Cezayir’de de mağazalar açtı. Tacikistan, Kenya, Tunus, Lübnan, Katar, Bahreyn ve Endonezya gibi ülkelerde de ilk mağazasını açmayı hedefliyor.
KAPSAMLI ARAŞTIRMA YAPIYOR
LC Waikiki, yurtdışı yatırımlarını gerçekleştirirken gideceği ülke ile ilgili çok kapsamlı araştırmalar yapıyor. Bu kapsamda hedef pazarın yerel dokusu, ülkenin teknolojik ve ekonomik gelişimi, büyüme hızı, tüketici davranışları gibi konuları araştırıyor. Vahap Küçük, Türkiye'de perakende sektöründe edindikleri yaygın deneyim ve know how’ı yurtdışında gittikleri ülkelere uyarlamak gibi bir iddiaları olduğunu söylüyor.
Küçük, “Yurt-dışında da tıpkı Türkiye organizasyonlarında olduğu gibi kendi şirket ve sermayemizle yer alıyoruz. Söz konusu ülkelerde bu doğrultuda lojistik merkezler açıyoruz. Tüm dikkatimizi gittiğimiz ülkenin tüketicisine en doğru ürünü, en doğru fiyat ve zengin çeşitle sunmaya veriyoruz” diyor.
567 MAĞAZAYA ÇIKACAK
Koton’un 164’ü yurtdışında, 280’i yurtiçinde olmak üzere 444 mağazası bulunuyor. 2016 yılında 51’i yurtdışında, 40’ı yurtiçinde olmak üzere 91 mağaza açmayı hedefliyor. Şirket, 2020 yılında yurtdışı mağaza sayısının yurtiçini geçmesini planlıyor. 2020 sonunda yurtdışı mağaza sayısının 567’ye, yurtiçi mağaza sayısının ise 498'e ulaşması hedefleniyor. Koton Yurtdışı Mağazacılık Direktörü Onur Baykal, Rusya, Iran, Kuzey Afrika ve Fransa ile Almanya başta olmak üzere Batı Avrupa pazarlarına odaklandıklarını söylüyor. Bu yıl yüzde 50 büyümeyi hedefleyen şirket, toplam 350 milyon TL’lik yatırım planlıyor.
Erkek Giyim markası Süvari de yurtdışı mağaza sayısını hızla artırmayı hedefleyen şirketlerden biri. Şirketin şu anda Türkiye’de 150, yurtdışın-da 44 mağazası bulunuyor. 2022 yılına kadar 150’si Türkiye’de, 150’siyurt-dışında olmak üzere 300 mağazaya ulaşmayı hedefliyor. Süvari CEO’su Fatih Coşkun, 2022’den itibaren ise her yıl yurtdışında açacakları mağaza sayısının daha fazla olacağını söylüyor.
Coşkun, “Şu an cironun yüzde 32’si yurtdışından geliyor. Çünkü yurtdışında pazarları yavaş yavaş öğreniyoruz. Öğrendikçe de bu fark kapanıyor. 2022 yılında mağaza sayımızı eşitlediğimizde ciroların da eşitleneceğini öngörüyoruz” diyor. Rusya, Kazakistan, Azerbaycan, Romanya, Türkmenistan, Irak, Ukrayna ve Kıb-rıs’da mağazaları bulunan şirket, önümüzdeki dönemde Iran, Mısır ve Hollanda pazarlarına girmeyi planlıyor.
TAB GIDA ÇİN’DE BÜYÜYOR
2012 yılında Burger King sisteminde en güçlü operasyona sahip olduğu için Burger King Wordwide’ın dikkatini çekerek Çin operasyonlarını da devralan TAB Gıda, dört yıl sonra yurtdışında daha büyük bir operasyon yürütüyor hale gelecek. 2012 yılında 65 restoranla Çin operasyonuna başlayan şirket, bugün 500 restorana ulaşmış durumda. Türkiye'de halihazırda 600'den fazla Burger King restoranı bulunuyor.
Her yıl Türkiye'de 100, Çin’de 200 olmak üzere toplam 300 restoran açmayı hedeflediklerini söyleyen TAB Gıda Genel Müdürü Caner Dikici, “2020 yılında yurtdışı restoran sayımızın Türkiye restoran sayımızı geçmesini öngörüyoruz” diyor. Şirket, 2019 yılına kadar yaklaşık 800 milyon dolarlık yatırım planlıyor.
Önümüzdeki dönemde yurtdışına odaklanan markalardan biri de Adil Işık Group. Türkiye’de 117, yurtdışında 43 mağazası bulunan grup, önümüzdeki dönemde yurtdışı büyümesine hız verecek. Önümüzdeki beş yılda yurtiçi mağaza sayısının 140’a ulaşacağını söyleyen Adil Işık Group Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı ve Tasarım Direktörü Zehra Işık, yurtdışı mağaza sayısının ise 150 olacağını söylüyor. Böylece yurtdışının ciro içindeki payı da artacak.
Yurtdışının ciro içinde yüzde 19 olan payının 2021 yılında yüzde 45'e kadar çıkması bekleniyor. Halihazırda Rusya, Suudi Arabistan, Ukrayna, Iran, Azerbaycan’da faaliyet gösterdiklerini söyleyen Işık, “Yurtdışı stratejimiz öncelikli olarak bulunduğumuz pazarlardaki gücümüzü arttırmak. Bu nedenle bulunduğumuz pazarlara odaklanıyoruz. Yurtiçinde yaşadığımız büyümeleri yurtdışı mağazalarımızda da yakaladık. Böylelikle partnerlerimizle çok ciddi büyüme planları ortaya çıkardık” diyor.
BENZER PAZARLARA AÇILIYOR
Global bir marka olma hedefiyle yola çıkan DeFacto'nun Türkiye'de 302, yurtdışında 65 mağazası bulunuyor. Önümüzdeki beş yılda yurtdışı mağaza sayısının 450’ye yurtiçinin ise 400’e çıkarılması hedefleniyor. DeFacto Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Ihsan Ateş, 2025 yılına kadar yeni pazarlara açılmayı sürdürerek gelirlerini 7 kat daha artırmayı ve 50 ülkede bin 200’ün üzerinde mağazaya ulaşmayı planladıklarını söylüyor.
Yatırımlarını ağırlıklı olarak Bağımsız Devletler Topluluğu, Ortadoğu ve Kuzey Afrika pazarlarına yapan DeFacto, stratejik olarak Türkiye’ye yakın ve benzer tüketim alışkanlıkları olan ülkelere gitmeyi tercih ediyor. Ateş, nüfusu 10 milyonun üzerinde olan, minimum 15 mağaza açabilecekleri ülkelere yoğunlaştıklarını söylüyor.
SİMİT SARAYI’NIN HEDEFLERİ
Simidi markalaştırarak dünya açma hedefiyle yola çıkan Simit Sara-yı’nın 2018 yılında yurtdışı mağaza sayısı yurtiçindekinden fazla olacak. Şirket, 2018 yılı sonunda operasyonlarını yurtiçinde 370, yurtdışında ise 630 noktaya yayarak, toplamda bin mağazaya ulaşmayı hedefliyor.
Ekonomist’in ‘Yılın İş İnsanları’ araştırmasında iki kez ‘Yılın Girişimcisi’ seçilen Simit Sarayı Yönetim Kurulu Başkanı Abdullah Kavukcu, Almanya, Hollanda ve İngiltere’de büyümeye devam edeceklerini söylüyor. Kavukcu, “Amerika, Avrupa ve Ortadoğu pazarlarının yanı sıra Uzakdoğu da hedef pazarlarımız arasında. Londra’da üç mağazamız var, yılsonu itibariyle ise 11 mağazamız olacak.
Ortadoğu’daki franchise’ımız bu yıl 100 milyon dolarlık yatırım yapacak. Bölgede yıl sonu itibariyle 72 mağazamız olacak. Almanya’da bir grup ile 70 mağaza için görüşüyoruz. Bağdat’ta üç mağaza için anlaştık, ikisi bu yıl açılıyor” diyor. Şirketin 2020 yılı hedefi 2 bin 900 Simit Sarayı mağazasına ulaşmak. 2017 sonunda ise Çin’e girmeyi planlıyor. Uzakdoğu’da beş yıl içerisinde açılması planlanan 1000 mağaza için, üç farklı master franchise adayı ile görüşmeler devam ediyor.
60 ÜLKEYE YAYILACAK
Bünyesinde Damat, Tween ve D'S Damat markalarını bulunduran Orka Holding, yıl sonuna kadar 60 ülkede toplam 100 mağazaya açmayı planlıyor. Böylece şirketin toplam mağaza sayısı 300’e ulaşacak. Orka Hol-ding’in yurtdışındaki mağaza sayısı ise 2020 yılında yurtiçini aşacak. Orka Holding Yönetim Kurulu Başkanı Süleyman Orakçıoğlu, 2020 yılında yurt-dışında 320, yurtiçinde ise 280 mağazaya ulaşmayı hedeflediklerini söylüyor. Şirketin halihazırda toplam cirosunun yüzde 35’i yurtdışı faaliyetlerinden geliyor. Önümüzdeki beş yılda bu rakamın yüzde 50’lere ulaşması hedefleniyor.
Bu yıl Tahran, Erbil ve Amman kentlerinde mağazalar açan Orka,İran’da yıl sonuna kadar sekiz mağazaya ulaşmayı hedefliyor. Ayrıca Polonya ve Çek Cumhuriyeti pazarlarına girmeyi planlıyor. Yine Johannes-burg’ta ve Katar’da birer mağaza, Bahreyn ve Suudi Arabistan’da beş açmayı planladıklarını söyleyen Orakçıoğ-lu, “Dubai ve Abu Dabi’ye ilişkin planlarımız var. Çok başarılı olduğumuz Romanya’da iki, Mısır’da ise bir mağaza açacağız. En büyük sürprizimiz ise Avusturalya olacak” diyor.
"YÜZDE 25 BÜYÜME ÖNGÖRÜYORUZ"LC WAlKlKl YÖNETİM KURULU BAŞKANI VAHAP KÜÇÜK
“Yakın dönemde Asya, Ortadoğu ve Afrika'da büyümeyi hedefliyoruz. Hedefimiz yeni ülkelere, yeni pazarlar eklemek. Toplamda yüzde 25 civarında büyümeyi öngörüyoruz. Yurt içi ve yurtdışı büyüme planlarımızın yanı sıra her zaman olduğu gibi operasyonel verimliliği esas alarak, lojistik ve IT yatırımlarımızı sürdüreceğiz. Bunun yanı sıra kurum kültürünün içselleştirilmesi konusundaki çalışmalarımız ve insan odaklı yatırımlarımız da devam edecek. Yeni konsept çalışmalarımız ve koleksiyonlarımızdaki ürün çeşitliliğinin zenginleştirilmesi çalışmalarını da her zamanki motivasyonumuzla sürdüreceğiz.”
"YURTDIŞINDA FRANCHISE VEREREK BÜYÜYORUZ"SİMİT SARAYI YÖNETİM KURULU BAŞKANI ABDULLAH KAVUKCU
“Ürünlerimizin kalitesinin yanı sıra sunduğumuz hizmetin kalitesi de bizim için çok önemli. Yurtdışı mağazalarımızda ülkenin kültürüne ve dinamiklerine daha hakim oldukları için yerel iş ortakları ile çalışmayı tercih ediyoruz. Franchise verirken özellikle bu noktalarda aynı bakış açısını taşıdığına inandığımız teklifleri değerlendiriyoruz. İşletmecinin öncelikle işletmeye zaman ayırıp, profesyonel yöneticisiyle birlikte denetimini ve kontrolünü sağlayabilecek özelliklere sahip olması, esnaflık geleneğimize uygun ticaret anlayışını benimsemiş olması, yatırımı öz sermaye gücü ile karşılayabilecek olması bizim için çok önemli.”
“YENİ MARKA YARATTIK"TAB GIDA GENEL MÜDÜRÜ CANER DİKİCİ
“Çin'in dışında Makedonya, Gürcistan ve Kuzey Kıbrıs'ta da Burger King operasyonumuz bulunuyor. Dolayısıyla yurtdışı operasyonları konusunda know-how'a sahibiz ve hem yerel hem global ölçekteki başarılı konumumuz itibariyle bir ekole dönüştük. Dört global markayı başarıyla yönetme deneyimine, bilgi birikimine ve operasyonel gücüne sahipken kendi markamızı yaratmanın zamanının geldiğine karar verdik ve Usta Dönerci markasını geliştirdik. Yurtdışı hedeflerimizde de kendi markamız olan Usta Dönerci'ye odaklanacağız. Türkiye'nin tüm bölgelerinde 50'den fazla Usta Dönerci restoranı bulunuyor. İki yılda yurtiçinde istediğimiz oranda büyümemizi gerçekleştirdik ve bir yıl içerisinde, öncelikle Avrupa'dan başlayarak yurtdışına açılmayı planlıyoruz. Avrupa'dan sonra Amerika'da restoran açma planlarımız bulunuyor.”