Organize ve geleneksel dahil olmak üzere 2019'u 1,3 trilyon TL büyüklükle kapatması beklenen perakende sektörünün lokomotifi gıda oldu. 2019'un ilk dokuz ayında toplam perakende cirosu yüzde 5 büyüdü. Sektör, 2020 yılı için ise yüzde 10 büyüme hedefi koydu.
AYŞEGÜL SAKARYA PEHLİVAN
asakarya@ekonomist.com.tr
Yüksek enflasyon ve düşen alım gücü gibi sorunlarla mücadele eden perakende sektörü için 2019 zor bir yıl oldu. İç piyasada daralan perakende sektörü gıda perakendesinin etkisiyle bir miktar büyümeyi başardı. Yılın ilk dokuz ayında toplam perakende cirosu yüzde 5 büyüdü.
2018 yılında organize ve geleneksel dahil olmak üzere 1,2 trilyon TL cirosu olan sektörün 2019’u 1,3 trilyon TL ciroyla kapatması bekleniyor. Bunun yaklaşık yüzde 33’ü organize perakendeden geliyor. 2020 yılında yüzde 10 civarında büyüme bekleyen sektörün gündeminde yeni perakende yasası var.
Ticaret bakanlığının gündeminde olan taslakta market markalı ürünlerin satışının yüzde 20 ile sınırlandırılması planlanıyor. Gündemdeki diğer konu ise marketlerin pazar günü kapatılması.
Türkiye Alışveriş Merkezleri ve Perakendeciler Federasyonu (TAMPF) Başkanı Alp Önder Özpamukçu, "Konuyla ilgili görüşlerimizi Ankara'ya sunduk. Özetle, daha az müdahaleci, serbest ticarete müdahale etmeyen düzenlemeler olması gerektiğini düşünüyoruz" diyor.
GIDA İTİCİ GÜÇ OLDU
Perakende sektörünün lokomotifi gıda perakendesi 2019'u 170 milyar TL ciro, 425 bin kişilik istihdam ve 40 binden fazla satış noktasıyla kapatmaya hazırlanıyor.
Enflasyonun yükselmesiyle birlikte artan maliyetlerini kontrol etmeye çalışan şirketler bir taraftan da değişen tüketici alışkanlıklarına yönelik stratejiler geliştirmeye uğraşıyor.
Son birkaç yılda sepetler küçülürken alışveriş sıklığı artmış bulunuyor. Hazır giyimi sarsan e-ticaretin de gıda perakendecilerinin gündemine büyük bir hızla girdiği görülüyor.
Şirketler tüm bu değişimleri yönetmeye çalışırken bir taraftan da mağaza açmaya devam ediyor. Geçen yıl ekim ayında 31 bine ulaşan market sayısı bu yıl aynı dönemde 34 bini aştı. Önümüzdeki dönemde discount segmentinde fiziksel mağaza artış oranında yavaşlama olması bekleniyor.
Toplam 38 milyar TL cirosu bulunan yerel zincirler 2019 yılını yüzde 15 büyümeyle kapatmaya hazırlanıyor. 2020 yılı için çift haneli büyüme hedefiyle hareket eden yerel perakendeciler istihdamda ise yüzde 5 büyüme hedefi koydu.
Diğer taraftan e-ticaretin yıldızının parlayacağını söyleyen Türkiye Perakendeciler Federasyonu Yönetim Kurulu Başkanı Ömer Düzgün, 2020 yılında e-ticarette gıda satışlarının maksimum yüzde 40 artacağını belirtiyor.
YURTDIŞINDA BÜYÜME SÜRECEK
Gıda ve hazır giyim kategorileri dışında kalan tüm organize perakende sektörünün temsilcisi konumunda olan kategori mağazacıları, Türkiye çapında yaklaşık 6 bin satış noktasında 165 bin kişilik istihdam ve 100 milyar TL'lik ciroyu temsil ediyor.
2019'da artan evlenmeler ve geciken boşanmaların etkisiyle sektör hareketlendi. Kategori Mağazacıları Derneği (KMD) Başkanı Yenal Gökyıldırım, önümüzdeki yıl sektörün toparlanmasının hızlanmasını beklediklerini belirtiyor.
2018'i 220 milyar TL ciroyla kapatan hazır giyim perakendecileri ise 2019'da yüzde 14 civarında büyüdü. Yılı 250 milyar TL ciroyla kapatmayı planlayan sektörün büyümesi büyük oranda maliyete bağlı fiyat artışlarından kaynaklandı.
Birleşmiş Markalar Derneği çatısı altında yer alan 386 markanın yurtiçinde AVM ve caddelerde 70 bin civarında mağazası bulunuyor. Yurtiçinde pazarın belli bir doygunluk noktasına erişmesi ve maliyet artışları nedeniyle markalar son yıllarda yurtdışındaki fırsatları yakından takip ediyorlar.
Yurtdışı mağazalaşma atağı 2019'da da devam etti. 2019'u yurtdışında 4 bin 700 mağazayla kapatmaya hazırlanan perakende markaları 2020 sonunda
bu rakamı 5 bin 500'e çıkarmayı hedefliyor.
YÜKSEK TAZMİNAT SORUNU
Birleşmiş Markalar Derneği (BMD) Başkanı Sinan Öncel, sektörün 2020 gündeminde mağaza kontratlarında yer alan yüksek tazminat maddelerinin olduğunu söylüyor.
Öncel, "Beş yıl ve daha öncesinde yapılan kontratlarda yüksek tazminat maddeleri var. Sorunun kalıcı olarak çözümü için Borçlar Kanunu'nda değişiklik yapılması gerekiyor" diyor.
AVM'lerdeki ortak alan giderleri (işletme giderleri) konusunu da henüz çözüme kavuştu-rabilmiş değil. Alışveriş Merkezleri Yatırımcıları Derneği (AYD) ve BMD'nin bu konuya yönelik çalışmaları sürüyor.
2020'de üzerinde durulacak bir diğer konu da neredeyse yılın tamamına yayılan indirim kampanyaları olacak.
Perakende sektörünün ancak doğru fiyatla ve doğru ticaretle büyüyebileceğini belirten Sinan Öncel, indirim kampanyaları konusunda da kendi içlerinde bir düzenlemeye gitmeyi planladıklarını belirtiyor.
AVM AÇILIŞLARI YAVAŞLIYOR
2000'li yıllardan itibaren hızlı bir gelişim gösteren AVM yatırımları ise doygunluğa ulaşmış durumda.
Yaklaşık 58 milyar dolarlık yatırım değerine ulaşan sektörde 2019 yılında beş yeni AVM açıldı. 2020 yılında 19 yeni AVM'nin açılması bekleniyor.
2018 yılında çıkarılan bir tebliğle AVM'lerde dövizle kiralamadan vazgeçilip TL'ye dönülmesi uygulaması getirilmişti. Bu tebliğin iki yıl olan süresi 2020'de dolacak. AVM'ciler dövizle kiralamaya geri dönülmesini istiyor.
Perakendecilerin TL'ye dönülmesiyle bir nebze rahat nefes aldığını söyleyen Alışveriş Merkezleri ve Yatırımcıları Derneği (AYD) Başkanı Prof. Dr. Hüseyin Altaş, "Öte yandan AVM yatırımcıları bankalara borçlarını dövizle ödemeye devam ediyor.
Bu konu da sektörümüzün çözüm bekleyen sorunları arasında yer alıyor" diyor. Diğer taraftan sektörün önemli gündem maddelerinden biri de Ticari Gayrimenkul Kiralama esaslarının ayrı bir kanunla belirlenmesi gerekliliği olacak.
Hüseyin Altaş, 2020 yılında kanun koyucu ve ilgili tüm taraflarla bu konuda üzerinde çalışmaya devam edeceklerini söylüyor.
2020’DE NELER ÖNE ÇIKACAK?
1- Hazır giyim başta olmak üzere perakendenin tüm kategorilerinde e-ticaret yatırımları artmaya devam edecek.
2- Gıda perakende mağazaları küçülürken hipermarketler adeta bir yeme-içme noktası olmaya başladı. Bu trend sürecek.
3- Enflasyon indirimli ürünlerin önemini artırdı. Hem private label hem de promosyonlu ürünlerin toplam ciro içindeki payı daha da artacak.
4- Hazır giyim tarafında yılın tamamına yayılan indirim kampanyalarının düzenlenmesi gündeme gelecek.
5- Gıdada kârlılığı yüksek olan unlu mamuller, hazır gıdalar, donuk ürünler ve market markalı ürünler öne çıkacak.
6- Mağazalar artık sadece satış noktaları olmaktan çıkıp deneyimin ön plana çıktığı alanlar haline gelecek.
7- Kârlılıkları korumanın zor olduğu, fiyatla, mağaza lokasyonuyla, ürün çeşidiyle rekabetin geride kaldığı bir dönemde sayısal büyümenin yerini verimlilik ve dijitalleşme alacak.