Geçtiğimiz günlerde İyi Pamuk Uygulamaları Derneği (IPUD) Başkanı Muzaffer Turgut Kayhan ile bir araya geldik. Kurulduğu 2013 yılından bu yana Türkiye’de pamuğun daha iyi, daha sürdürülebilir üretimi için çaba harcadıklarını vurgulayan Kayhan, derneğin pamuğun yetiştirilmesinden giyim sektörüne kadar tedarik zincirindeki herkesi bir araya getirdiğini söylüyor. IPUD, Better Cotton Initiative (BC) ile 2014’te stratejik bir ortaklık kurmuş. Bu ortaklıkla Türkiye’de ‘iyi pamuk’ standardının uygulanması ve benimsenmesinin hedeflendiğini belirten Kayhan, “Pamuk üretiminde ileri yöntemleri kullanarak yüksek verimli üretim gerçekleştiren ABD, Brezilya, Avustralya, Yunanistan ve İsrail’de olduğu gibi Türkiye’nin de kendi ‘ulusal sürdürülebilir pamuk standardı’nı oluşturması gerekiyor” diyor.
ATIKLAR DOLAR OLUYOR
Türkiye’de tekstilin otomotivden sonra ülke ekonomisine en fazla katkı sağlayan sektör olduğunu ifade eden Kaynak, pamuğun da bir tekstil ülkesi olan Türkiye için stratejik bir ürün olduğuna da dikkat çekiyor. Kayhan, bu ürünle ilgili şu bilgileri veriyor:
“Pamuğu sadece tarımsal bir ürün değil. Sanayi açısından da düşünmek lazım. Çünkü herşeyini kullanabildiğiniz bir ürün. Öyle ki tohumundan yağ çıkıyor, yani gıda maddesi oluyor. Tohumunun küspesi hayvansal gıdası olarak kullanılıyor, barut yapılıyor. Tekstil atıklarından da para yapılıyor. Türkiye’den satılan tekstil atıkları ya ABD’ye dolar olmaya ya da Avrupa Birliği’ne Euro olmaya gidiyor. Yani pamuğun deyim yerindeyse etinden de sütünden de yararlanılıyor.”
Öte yandan pamuk ile ilgili yanlış değerlendirmeler de olduğuna değine Kayhan, “Pamuk dünyanın en fazla su tüketen ürünü diye yanlış bir bilgi var. Gıda ürününden daha fazla pamuk ekimi olduğu da söylenen bir yanlış. Şu anda herhangi bir gıda ürünü ile yarışacak kadar arazide pamuk yok” diyor.
ÜRETİMİN HENÜZ YÜZDE 10’U
Son yıllarda iyi pamuk alanında önemli ilerlemeler kaydedilmiş durumda. Öyle ki 2022-2023 sezonu itibari ile Türkiye’deki üretimin yaklaşık yüzde 10’u ‘iyi pamuk’ olarak gerçekleşmiş bulunuyor. Sektöre yön veren giyim ve tekstil alanındaki büyük işletmeler, 2025’e kadar kullandıkları pamuğun yüzde 100’ünü sürdürülebilir kaynaklardan sağlamayı hedefliyor. Bu da daha çevreci ve daha etik üretim yöntemlerinin benimsenmesini sağlıyor. Sürdürülebilir pamuk üretimi konusunda önemli adımlar atıldığını ama hala gidilmesi gereken yollar olduğunu dile getiren Kayhan, “Ülkemizde iyi pamuğun yaygınlaşmasıyla, dışarıya olan bağımlılığımız azalacak, tekstil ve hazır giyim ihracatımızda yerli hammaddenin payı artacak. Bu da ihracattan elde ettiğimiz değerin ülkemizde kalmasına yardımcı olacak” diyor.
SÜRDÜRÜLEBİLİR PAMUK ÜRETİMİ
Dünyada 22 ülkede ve 2.2 milyon çiftçi tarafından uygulanan İyi Pamuk standardı, pamukta ticarete konu olan en yaygın sürdürülebilir pamuk standardı. BC yıllık faaliyet raporuna göre 2022-23 sezonunda 5.4 milyon ton BC pamuk üretimi gerçekleşmiş bulunuyor. 2022 yılında 260 marka ve perakendeci üye, toplu olarak 2,6 milyon ton Better Cotton tedarik etmiş durumda. Bu, önceki yıla göre yüzde 7’lik artışı ve dünya çapında üretilen pamuğun yüzde 10'undan fazlasını temsil ediliyor. Dünyada iplikçi talebinin 2022 – 2023’te 3,4 milyon ton olduğunu söyleyen Kayhan, şunları anlatıyor:
“Türkiye’deki iplikçilerin talepleri ise 2019’da toplamda 166 bin tondan 2022’de 257 bin tona yükseldi. Türkiye’deki üretimin artması durumunda talep edilen bu rakamın artacağı öngörülüyor. Sahip olduğumuz ve büyütmeyi hedeflediğimiz nitelikli pazarlara bakıldığında, sürdürülebilirlik ile ilgili yüksek farkındalığa sahip tüketicilerin olduğu ülkeler öne çıkıyor. Mevcut pamuk üretimimizin ve ihtiyaç duyulan üretim artışımızın muhakkak surette sürdürülebilirlik standartlarına uygun olacak şekilde kurgulanması gerekiyor. Aksi takdirde mevcut pazarlarımızı kaybetme ya da bu standartlara haiz pamuk yetiştiren ülkelere bağımlılığımızı devam ettirme gibi riskler taşınıyor.”