Türkiye'nin oyuncak üretimi 2019'da miktar bazında yüzde 24,2, değer bazında da yüzde 19 artiş gösterdi. Bu artışın tanıtım çalışmalarıyla 2020'de de sürmesi bekleniyor. Asıl büyümenin ise Oyuncak İhtisas OSB'den gelmesi hedefleniyor.
ÖZLEM BAY YILMAZ
obay@ekonomist.com.tr
Türkiye oyuncak pazarı, yaşadığı durgunluk sürecinin ardından tekrar toparlanma eğiliminde. Pazar 2013-2017 yılları arasında yılda ortalama yüzde 6 büyüme gösterdi. 2018 yılında ise Türkiye ekonomisindeki olumsuz tablo ve yaşanan kur krizi oyuncak üretimini de vurdu.
Hem miktar hem de değer bazında gerileme yaşandı. 2018 yılında oyuncak üretimi miktarda 19 bin ton, değerde ise 98 milyon dolar olarak gerçekleşti. 2019 yılı ise sektörde kayıpları telafi etme yılı oldu. Yılın ilk yarısında üretim 11,7 bin ton ve 58,2 milyon dolar olarak gerçekleşti.
Bu verilere göre 2019 yıl sonunda üretimin miktar bazında yüzde 24 artarak 23,4 bin tona ve değer bazında ise yüzde 19'luk artışla 116,3 milyon dolara çıktığı tahmin ediliyor.
Sektör temsilcileri, 2020 yılında da bu olumlu seyrin devam etmesini bekliyor. Bunda dünyada Türk oyuncak sektörünün tanıtımı adına yürütülen faaliyetlerin etkili olacağı ifade ediliyor. Sektör önümüzdeki dönemde esas büyüme hamlesinin ise 2022'de devreye girmesi hedeflenen ihtisas OSB'den gelmesini bekliyor.
YERLİ PAYI ARTIYOR
Türkiye'de 100'e yakın yerli oyuncak üreticisi faaliyet gösteriyor. Bu rakam, özellikle son iki yıldır ithalatçıların da yerli üretim yapmaya başlamalarıyla birlikte artış gösteriyor.
Türk Plastik Sanayicileri Araştırma, Geliştirme ve Eğitim Vakfı (PAGEV) Yönetim Kurulu Başkanı Yavuz Eroğlu, son yıllarda yerli oyuncak üretiminin iç pazardan aldığı pay yüzde 20'ler seviyesindeyken 2019'da bu oranın yükseldiğini belirtiyor.
Eroğlu, "2019'da yurtiçindeki üreticileri korumak üzere yürütülen çalışmalar meyvelerini vermeye başladı ve bu oran yüzde 30'lara ulaştı.
Bu, oyuncak pazarındaki büyümeye yurtiçi üretimin uyum sağlayabildiğini gösteriyor" diyor. Böylece ithal ürünlerin pazar payındaki artışın durdurulduğunu da ifade ediyor.
BÜYÜME POTANSİYELİ
Oyuncaklar çocukları eğlendirirken fiziksel ve psikolojik gelişimleri, sosyalleşmeleri açısından çok büyük öneme sahip. Özellikle okul öncesi çağda oyuncağın üstlendiği eğitici rol, ilerleyen yıllardaki gelişimlerini de büyük ölçüde destekliyor.
Türkiye'de 0-14 yaş grubundaki yaklaşık 19 milyon çocuğun yıllık ortalama oyuncak tüketimi yaklaşık 20 dolar. Avrupa'da bu rakam 250 Euro, ABD'de ise 300 dolar civarında.
Ülkemizdeki kişi başına oyuncak tüketiminin gelişmiş Batı ülkelerinin gerisinde olması, oyuncak pazarının büyüme potansiyelinin yüksekliğini gösteriyor.
Ayrıca geçen yıl 125 milyar dolar olarak gerçekleşen dünya toplam oyuncak pazarından Türkiye'nin aldığı pay yüzde 0,04 seviyesinde. Sektör temsilcileri, bu payı daha yukarıya taşıyacak adımlar atıyor. Türkiye'nin dünya çapında tanıtılmasında kilit rol oynayacak PAGEV Yerli Oyuncak Komitesi'nin kurulması bu girişimlerden birini oluşturuyor.
İHTİSAS OSB GELİYOR
Öte yandan geçtiğimiz günlerde Plastik Sanayicileri Derneği (PAGDER) de TOY-KOOP, Asrey İnşaat ve PAGDER ASLAN Plastikçiler İhtisas Özel Organize Sanayi Bölgesi (PAOSB) arasında imzalanan protokolle oyuncak ihtisas OSB'yi hayata geçirmek için işbirliğine gitti.
PAGDER Başkanı Selçuk Gülsün, oyuncak sanayiinin uzun süredir devam eden kümelenme talebini karşılamak adına ilk adımı attıklarını dile getiriyor. Gülsün, sektörün dörtte birinin oyuncak ihtisas OSB'de yatırımlarına başlayacağını ifade ediyor.
İhtisas OSB'nin, şu anda sektörün genelde ithal ettiği elektronik aksamlı yardımcı malzeme ve yarı mamuller gibi ürünlerin yurtiçinde üretiminin arttırılmasına da vesile olması bekleniyor.
Selçuk Gülsün, "Kümelemenin en önemli avantajlarından biri yan sanayiinin de gelişmesi. Özellikle aksam ve parça üreten firmalar çoğalabiliyor. Ayrıca kalıp üreticisi, ambalaj üreticisi gibi yapılar da aynı kümenin içine dahil oluyor" diyor.
2022'DE DEVREYE GİRECEK
2022 yılında devreye girmesi hedeflenen Oyuncak İhtisas OSB, PAGDER ASLAN Plastikçiler İhtisas Özel Organize Sanayi Bölge-si'nin hemen yanı başında yer alacak ve dikey kümelenmenin de bir örneği olacak.
Kırklareli Vize'deki ihtisas OSB, başlangıçta 600 bin metrekare üzerine kurulacak ama sonrasında 1 milyon metrekareye kadar çıkacak.
Çin'in Santo bölgesinde kümelenen oyuncak üreticilerinden sonra bu alanda dünyadaki ikinci kümelenme modeli olacak. 60 bin kişinin hayatına değer katması planlanan OSB'de bugünden 38 şirketin yerini aldığı ifade ediliyor.
İHRACAT YAPIYORLAR
Sektörde faaliyet gösteren pek çok ihracatçı firma var. Bu şirketlerden Dede Oyuncak, Çorlu Velimeşe OSB'de plastik oyuncak, oyun hamuru ve oyun kumu üretiyor. Şirket, üretiminin yaklaşık yüzde 50'sini ağırlıklı olarak Avrupa Birliği (AB) ülkelerine ve komşu ülkelere ihraç ediyor.
Şirketin üçüncü kuşak temsilcisi Burak Dede, "ABD, Güney Amerika ve diğer bölgelerde de güçlü bir pozisyona sahibiz" diyor. Sektöre 2004 yılında perakende mağazacılığıyla giriş yapan Zuzu Toys ise 2013 yılında yatırımlarını üretime kaydırdı.
İstanbul Dudullu OSB'deki üretiminin yüzde 25'ini 10 ülkeye ihraç eden şirketin hedef pazarları Avrupa, Orta Asya ve Rusya. Zuzu Toys Genel Müdürü Cengiz Yılmaz, "Avrupa pazarına satışını yapabileceğimiz, katma değeri yüksek ürünler üzerinde çalışmalarımız sürüyor" diye anlatıyor.
Pilsan ise Türkiye'nin en büyük oyuncak üreticisi olmasının yanı sıra Avrupa'nın da en büyük plastik oyuncak üretim tesisine sahip. Yıllık 5 milyon adet kapasitesi olan şirket yüzde 40 ihracata çalışıyor.
Pilsan Oyuncak Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Oğuzcan Çetinalp, "80'den fazla ülkeye ihracat yapıyoruz. Avrupa pazarının yanında Meksika, Panama, Peru, Libya, Suudi Arabistan gibi ülkelere ve Afrika kıtasına da satışlarımız var" diyor.
DİJİTALLEŞME TRENDİ
Dünyada oyuncak sektörü iki gruba ayrılıyor. Biri geleneksel oyuncaklardan diğeri ise elektronik oyuncaklar ve bilgisayar oyunlarından oluşan dijital oyuncaklardan oluşuyor. Güncel trend ise dijital dünya ile geleneksel oyuncakları entegre eden oyuncaklar.
Örneğin, Lego, Ninjago ürünleri ve kartlarıyla internette de oyun oynamak mümkün. Yine Hasbro firması çocukluğumuzun oyunu olan Monopoly'yi elektronik bir oyun halinde de sunuyor. Dijitalleşme trendi, yerli oyuncak sektörünün geleceği açısından da önemli görülüyor.