AYŞEGÜL SAKARYA PEHLİVAN
asakarya@ekonomist.com.tr
İndirimli ürünlerin satıldığı outlet konseptleri kısa sürede Türkiye geneline yayıldı. 2008 krizinin ardından ise iş yapamayan pek çok AVM, outlet AVM’lere dönüşmeye başladı.
Bu süreçte outlet AVM’lerin yapısı da değişim geçirdi. Sezon sonu, seri sonu, ikinci kalite, ihracat fazlası ve defolu olmak üzere beş kalem ürünün satılması gereken outlet AVM’lerde sezon ürünleri de yer almaya başladı.
Hatta bunların oranları o kadar arttı ki, bunun tüketiciyi yanılttığı gerekçesiyle, Şubat 2016’da Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren Alışveriş Merkezleri Hakkındaki yönetmelik ile birtakım düzenlemelere gidildi.
YÖNETMELİK NE DİYOR?
Buna göre, bir AVM’nin outlet veya sürekli indirimli satış türünü gösterir ya da çağrıştırır ibareleri ismiyle birlikte kullanabilmesi, beslenme, eğlenme, dinlenme, kültürel hizmetler gibi niteliği itibariyle sürekli indirime uygun olmayanlar dışındaki her bir perakende işletmenin sürekli indirimli satış yapmasına bağlı tutuldu. AYD Genel Sekteri Günoz Atakan, bir başka deyişle, outlet bir AVM’de indirimsiz satış yapan ünitelere sınırlama getirildiğini söylüyor.
AVM yönetmeliğinin ilgili kanunu olan Perakende Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanuna göre, her bir perakende işletmenin indirimli ürün satışının en az yüzde 70 olması gerekiyor.
Bu gelişme outlet pazarını da hareketlendirdi. Henüz resmi olarak AVM’lere yeni yasaya uyum süresi konusunda net bir tarih verilmese de AVM’ler şimdiden uyum için çalışmalara başladı. Bu doğrultuda bazı gruplar outlet AVM’leri normal AVM’ye dönüştürmeye hazırlanırken, bazıları ise outlet olarak devam etme kararı aldı.
DÖNÜŞÜM YAPIYOR
Türkiye’nin yedi bölgesinde dokuz alışveriş merkezi olan Rönesans Gayrimenkul Yatırım, Optimum markalı outlet AVM’lerini normal AVM’ye çevirmeye karar verdi. İlk adımı da Adana Optimum Outlet’i dönüştürerek attı.
Rönesans Gayrimenkul Yatırım Yönetim Kurulu Başkan Vekili Murat Özgümüş, “Adana dışında Ankara, İstanbul ve İzmir’de Optimum’lar var. Bu değişim İzmir Optimum’la devam edecek” diyor. Özel çocuk oyun alanlarından yeni restoran ve kafelere kadar birçok yenilik eklenmesi planlanan İzmir Optimum’un kiralanabilir toplam alanı 58 bin metrekareden 86 bin metrekareye çıkarılacak. 2017 yılı içinde tamamlanması planlanan Optimum değişim projesiyle var olan 162 mağaza sayısına 84 yeni marka daha eklenmesi planlanıyor.
UYUM SAĞLAYACAK
Türkiye’nin büyük AVM gruplarından Turkmall da yeni yasaya göre bir strateji izlemeye hazırlanıyor. Grubun Novada Outlet Söke ve Novada Outlet Akhisar olmak üzere iki outlet’i bulunuyor.
Turkmall Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Levent Eyüboğlu, “Şu anda projelerimizi değerlendiriyoruz. İki AVM’mizden birinden outlet ibaresini çıkarabiliriz. Henüz netleştir-medik” diye konuşuyor. Diğer taraftan artık yeni açtıkları AVM’lere outlet ismini koymadıklarını söyleyen Eyüboğlu, “Outlet yazısından daha önemli olan içindeki ürün. Outlet adını koyup insanları hayal kırıklığına uğratmaktansa gerçekten fırsatlar sunan bir ortam yaratmak daha önemli” diyor.
Bünyesinde outlet bulunan gruplardan biri de Artaş. Armoni Park ismiyle sadece bir outlet’i bulunan grup, bu yatırımında değişiklik planlamıyor. Kiracılarla birlikte ortak kararla outlet olarak devam etme kararı aldıklarını söyleyen Artaş Grubu AVM Koordinatörü ve Arena Park Genel Müdürü Muhsin Erkoç, “Kiracılarımızın çoğu outlet olarak kalmak istedi. Biz de devam kararı aldık. Ancak kiracılarımızdan yeni yasaya uyum sağlamalarını istedik. Şimdi bununla ilgili hazırlık süreci devam ediyor” diye konuşuyor.
SARAR’IN STRATEJİSİ
AVM’lerin yanı sıra perakendeciler de mağazalarını yeni yasaya uygun hale getirmeye çalışıyor. Sarar Grubu, hem alışveriş merkezi hem de perakende tarafında faaliyet gösteriyor. Sarar Bozüyük Outlet markasıyla outlet işine devam kararı alan Sarar Grubu, diğer taraftan outlet mağazaların bir kısmını fabrika satış mağazasına çevirmiş durumda.
Sarar Yönetim Kurulu Başkanı Cemalettin Sarar, Sarar Bozüyük Out-let’te kiracıların yüzde 80’inin yeni yasaya uyumlu olduğunu, yüzde 20’sinin ise uyum için gerekli hazırlıklara başladığını söylüyor. Perakende tarafında ise 45 outlet mağazası bulunan Sarar, bunların 41’ini fabrika satış mağazasına dönüştürdü.
Alışveriş merkezi içinde yer alan dört AVM ise outlet olarak kaldı. Üretici oldukları için tedarik konusunda sıkıntı yaşamadıklarını söyleyen Cemalettin Sarar, “Fabrika satış mağazası tüketici tarafından daha çok tercih edilmeye başladı. Biz aynı zamanda üretici olduğumuz için bize de daha geniş bir alan sunuyor” diyor.
MAĞAZALARIN DÖNÜŞÜMÜ
Türkiye’de toplam 108 mağazası olan Süvari Giyim’in 35 de outlet mağazası bulunuyor. Yeni yasaya uyum sürecinde zorlanmayacaklarını söyleyen Süvari Giyim Genel Müdürü Fatih Coşkun, “Tamamen outlet ürünlerden oluşan mağazalarımız olduğu gibi sezon ve outlet karışık mağazalarımız da vardı. AVM’lerin durumuna göre biz de mağazalarımızı yapılandıracağız” diye konuşuyor.
47 mağazasının yedisi outlet olan Bisse de süreci yakından takip eden şirketlerden biri. Bisse, outlet mağazalarında ağırlıklı olarak seri sonu ürünlere yer veriyor. Mağazadaki ürün gamını genişletmek için outlet’lere özel düşük kaliteli ve uygun fiyatlı üretim yapmıyor. Bu doğrultuda bazı AVM’lerle görüşmelerinin sürdüğünü söyleyen Bisse Genel Müdürü Hakan Gökçe, “Maliyetleri iyi konumlandırmak lazım. Görüşmelerimiz sürüyor. Netleştiği zaman karar vereceğiz. Bazı AVM’lerden çıkabiliriz” diyor.
Şu anda Türkiye’deki AVM’lerdeki toplam kiralanabilir alan (GLA) 10,5 milyon metrekare düzeyinde. 2016-2017 yıllarında yüzde 22 büyümeyle buna 2,3 milyon metrekare daha eklenmesi bekleniyor. 2016 yılı sonu itibariyle AVM’lere giriş sayısının ise 2 milyara ulaşması öngörülüyor.