ARAM EKİN DURAN
eduran@ekonomist.com.tr
Otomotiv sektöründe iç pazarda yüzde 70' leri bulan daralma, lastik sektörünü teğet geçiyor. Toplam büyüklüğü 2,8 milyar TL olan Türkiye lastik pazarında faaliyet gösteren Brisa, Goodyear, Petlas gibi büyük markalar iç piyasadaki daralma nedeniyle ihracata ağırlık veriyor. Yurtiçindeki durgunluk ise yenileme ve bakım ağlarının yaygınlaştırılması için bir fırsat olarak görülüyor.
Son üç yılda artış eğilimine giren lastik ihracatı, 2015'ten bu yana yüzde 18 artarak 2017'de 1 milyar 132 milyon dolara ulaştı. Sektörün 2018'i yaklaşık yüzde 5 büyümeyle kapatması bekleniyor. 2017 sonu itibariyle Avrupa Birliği (AB) ülkelerinde her bin kişiden yaklaşık 700'ünün aracı bulunurken Türkiye'de bu rakam 150'ye bile ulaşmıyor. Buna karşın Türkiye'de yılda ortalama 50 milyon lastik üretiliyor ve bunun 35 milyonu ihraç ediliyor.
Son beş yılda dünya lastik pazarındaki büyüme yüzde 13 olurken, ağır ticari araç lastiklerindeki büyüme yüzde 18 olarak gerçekleşti. Türkiye de küresel arenadaki büyüme trendinin en yoğun gözlendiği ülkelerden biri.
2017 yılında yüzde 3 büyüyen ve 2,3 milyon adede ulaşan ticari araç lastik pazarının bu yıl yüzde 12 artışla 2,6 milyon adede yükseleceği öngörülüyor.
Bridgestone ve Lassa markalarıyla Türkiye lastik sektörünün lideri olan Sabancı Holding iştiraki Brisa, ticari araç lastikleri segmentinde güçlü büyüme hedefleyen şirketlerin başında geliyor.
Türkiye ağır ticari lastik pazarında yüzde 30'u aşkın pazar payı bulunan Brisa, geçen yıl toplam yurtdışı satışlarını adetsel olarak yüzde 8, cirosal olarak ise yüzde 33 oranında artırmıştı.
2018'de de daralan iç pazara karşı ihracatta büyümeyi hedefleyen Brisa, bu dönemde yurtiçinde ise bakım ve tamir hizmetlerine ağırlık verecek. Hızlı bakım franchise zinciri Otopratik'in mağaza sayısını beş yılda 45'ten 200'e çıkarmayı hedefleyen şirket, mobil TIR bakım servisi olan Mobilfix'in de Anadolu'daki faaliyetlerini artıracak.
YENİ FIRSATLAR
Lastik sektörünün önde gelen markalarından Goodyear da bu dönemde ihracat ve bakıma yüklenen şirketlerden biri. Goodyear Lastikleri GenelMüdürü Mahmut Sarıoğlu, lastik pazarının 2018 boyunca büyümeye devam ettiğini ancak dolar kurunun zirve yaptığı ağustos ayında geçici dalgalanmalar yaşadıklarını anlatıyor.
Sarıoğlu, "2018 yılının ilk altı aylık döneminde geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 4,4 artışla 3,4 milyon lastik ürettik. Satışlarımız da yüzde 35 arttı ve 1,1 milyar TL'ye ulaştı. Toplam satışımızın yüzde 66'sı ise ihracat oldu" diyor.
Mahmut Sarıoğlu, 2018'in ilk yarısında gerçekleştirdikleri performansı ikinci yarıda da devam ettirmeyi hedeflediklerini kaydediyor. Sarıoğlu, "Otomotiv, lastik pazarını yakından ilgilendiren bir sektör.
Yaşanan ekonomik değişimler sonucunda yeni araç satışlarının daralmasıyla beraber ikinci el araç pazarının büyüdüğünü görüyoruz. Bu noktada lastik pazarı için yeni fırsatlar ortaya çıkabilir" diye konuşuyor.
KIŞ LASTİĞİ MEVZUATI
Tüketici lastiklerinde yenileme ve bakım kanallarını geliştirdiklerini, ticari lastiklerde ise İstanbul Havalimanı gibi dev projeler yoluyla büyüdüklerini ifade eden Mahmut Sarıoğlu, şöyle konuşuyor: "Türkiye'de hem kadın sürücü oranı hem de diğer Avrupa ülkeleriyle karşılaştırıldığında 10 bin kişiye düşen araç sayısı oldukça düşük bir seviyede. Bu nedenle sektörün büyüyeceğini düşünüyoruz.
Kış lastiği mevzuatındaki değişiklikler sektördeki tüm lastik markalarını yakından ilgilendiriyor. Biz de sadece karlı havalarda değil hava sıcaklığının +7 °C'nin altına düştüğü bölgelerde de kış lastikleri kullanılmasını öneriyoruz."
BÜYÜME HEDEFİ
Sektörün bir diğer iddialı oyuncusunu da Pet-las oluşturuyor. Petlas Pazarlama Müdürü Erkal Özürün, "Yılın son çeyreğini pozitif sonuçlarla kapatmak üzere, özellikle enflasyonla topyekün mücadele indirim kampanyasına dahil olarak tüketicilere avantajlı fiyatlar sunmak amacındayız" diyor.
Özürün, döviz kurlarında yaşanan artışın sektörde ihracat artışını destekleyeceğini, kendi satışlarında da bu eğilimi gördüklerini dile getiriyor. Erkal Özürün, "Biz Petlas olarak özellikle zirai araç üretimindeki daralma nedeniyle yurtiçi OEM lastik talebini ihracata yönelerek dengeledik. Sektörün genelinde de benzer bir yönelim olacağını öngörebiliriz" şeklinde konuşuyor.
Erkal Özürün, gerek sektördeki gerekse kendi satışlarındaki büyümede özellikle kış lastiklerinin ivme kazandırdığını gözlemlediklerini anlatıyor. Özürün, "Binek araç lastikleri de bu yıl önemli bir başarı yakaladı. Lastik sektörü olarak 2018 yılının daha iyi geçmesi umudundayız. Özellikle yüzde 10 indirim kampanyasıyla bu çıtanın 2017 yılının üstüne çıkmasını hedefliyoruz" diye konuşuyor.
Erkal Özürün, ek olarak şu görüşleri de dile getiriyor: "Biz dünya ölçeğinde bir oyuncu olma hedefimiz doğrultusunda her yıl yüzde 15 civarında büyüyoruz. 2019 yılında da önceki yılki satışlarının altına düşmemek üzere çabalayacağız. Bunu da döviz kuru sebepli yaşanan daralmayı dengelemek üzere ihracata yönelerek yapmayı planlıyoruz. Böylece ihracatta çift haneli rakamlarda büyüme öngörüyoruz."
BAYİ AĞI BÜYÜYECEK
Continental, Türkiye'de yeni dönemde teknolojik ürünlere ağırlık vermek üzerine strateji geliştiren bir diğer lastik markası. Şirket 10 yıl içinde Türkiye'deki pazar payını üç, satış hacmini dört katına çıkardı.
Continental EMEA (Avrupa, Ortadoğu ve Afrika) Binek ve Hafif Ticari Araç Lastikleri Başkanı Philipp von Hirschheydt, Türk lastik endüstrisinin önemli bir potansiyel ve büyüme dinamiği sergilediğine dikkat çekiyor. 2019'da bayi ağının kapsamını genişleterek işlerini daha da güçlendirmeyi hedeflediklerini vurgulayan Hirschheydt, 2019'da gelecek nesil dijital lastik izleme teknolojisi olan "ContiCon-nect Live" uygulamasını da Türkiye'ye getireceklerini belirtiyor.
LASTİK SEKTÖRÜNDE YENİ TRENDLER NELER?
1- Bilgisayar simülasyonları ve 3D yazıcılar sayesinde prototip üretimleri hız kazanıyor ve kullanıcıya en uygun ürünler tasarlanıyor.
2- Elektrikli araçların yaygınlaşmasıyla birlikte düşük enerji kullanımı için lastiklerdeki yuvarlanma direnci ve lastik gürültüsü önem kazanıyor.
3- Yeni nesil otomobillerde run-flat (patlasa da giden) ve self sealing (kendi kendini tamir eden) lastik kullanımının artması bekleniyor.
4- Ağır tonajlı askeri araçlar için yüksek süratlerde kullanılabilecek düşük ısı üretimli tam çelik lastik üretimleri artıyor.