LEVENT GÖKMEN DEMİRCİLER
lgokmen@ekonomist.com.tr
Turizm sektörü zorlu yılları geride bırakıp yükselişe geçti. 2019 yılı da düşen fiyatların toparlanıp turist sayısının ve turizm gelirinin artacağı bir yıl olacak. Rusya, Almanya, İngiltere gibi ana pazarlarda yaşanan toparlanma fiyatlara da yansıyor. İç pazarda TL bazında yüzde 60-80 oranında yükselen fiyatlar döviz bazında da yüzde 10-20 bandında yükselmiş durumda.
Antalya'da 5 yıldızlı standart bir odada her şey dahil kişi başı konaklama fiyatı 2018 yılında ortalama 750 TL iken bu yıl bin 100 TL'ye çıktı. Bölgelere göre 2018-2019 dönemi fiyatları ortalama olarak kıyaslandığında, Lara'da 650 TL olan fiyat bin 50 TL'ye, Kundu'da 650 TL olan fiyat 980 TL'ye, Manavgat'ta 650 TL olan fiyat 950 TL'ye, Side'de 550 TL olan fiyat 890 TL'ye, Kemer'de 500 TL olan fiyat 850 TL'ye yükselmiş durumda.
YERLİ PAYI DÜŞÜYOR
Turizmde dış pazarda yaşanan hareketlilik, kriz döneminde yerli oranını yüzde 30'lara yükselten turizmcilerin bu yıl bu oranı yüzde 5-10'lar seviyelerine çekmeyi planlamalarına neden oldu. Bu da "Turizmciler kriz bitince yerli turiste sırtını döndü" yorumlarına yol açıyor.
Türkiye Otelciler Federasyonu Başkanı Osman Ayık, dış pazara yönelik fiyatlarda yüzde 10-20 bandında seyreden toparlanmanın sevindirici olduğunu söylüyor. Ayık, kriz döneminde yüzde 50 dolayında düşen fiyatların kriz öncesi döneme 2020 yılından itibaren dönebileceğini vurguluyor.
Osman Ayık, "2020'de fiyatlar en iyi yıl olan 2014 yılının üstüne çıkacaktır. Turizm Türkiye'nin katma değeri yüksek tek sektörü ve bu nedenle daha bilinçli yaklaşılmalı ve sektör önemsenmeli. Kurlardaki yükseliş Avrupa pazarı için bizi daha cazip hale getiriyor" diyor.
HEDEFLER BÜYÜDÜ
2018'de turizmciler 40 milyon turist ve 32 milyar dolar turizm gelirine ulaşmak için çalıştı. Turist sayısında hedefe büyük ölçüde ulaşıldı ama gelir beklendiği kadar olmadı. 2018'de ülkemize 39,5 milyon yabancı ziyaretçi geldi. Yurtdışında yaşayıp anavatanı ziyarete gelen gurbetçiler de eklendiğinde bu sayı 45,6 milyona ulaşıyor.
Buna karşılık 2018'deki turizm geliri 29,5 milyar dolarda kaldı. Bu da 2017'de 681 dolar olan ziyaretçi başına harcamanın 2018'de 647 dolara düşmesine yol açtı. Ziyaretçi başına harcama 2014 yılında 828 dolara kadar çıkmıştı. Son dört yılda ise sürekli aşağı doğru indi.
2019 yılında 50 milyon turist ve 40 milyar dolar turizm geliri hedefleniyor. Bu hedef doğrultusunda turizm sektörü, Rusya, Almanya, İngiltere gibi ana pazarların yanı sıra Uzakdoğu, İskandinav ülkeleri gibi pazarlardan da turist almak üzere tanıtım çalışmaları yapıyor.
FİYATLAR YÜKSELDİ
Sirene Otelleri Genel Müdürü Ercan Çek, turizmde fiyatlarda bu yıl yüzde 10-20 bandında bir toparlanma olduğunu söylüyor. Ancak fiyat bakımından rakiplerin hala yüzde 30-40 gerisinde kalındığını vurguluyor.
Türkiye'deki otellerin tesis ve hizmet kalitesinin çok iyi olduğuna dikkat çeken Ercan Çek, sözlerine şöyle devam ediyor: "Fiyatları daha da yukarı çekmek için Türkiye'de kaliteli tesislerle uygun fiyata tatil imajını yok etmemiz lazım.
Terör olayları olduğunda ilk vazgeçilen ülke Türkiye idi ama son dönemde bu algı da kırılmaya başladı. 2023'ten itibaren fiyat olarak Türkiye'nin çok daha iyi seviyelere geleceğini düşünüyoruz. Fiyatları yükseltmek için akıllı turist şehirleri oluşturmalıyız."
Belekte kurulu Calista Hotel Genel Müdürü Ali Kızıldağ, 2015-2017 dönemindeki sıkıntılı zamanlarda fiyatların geriye gittiğini hatırlatıyor. Kızıldağ, "Pazarın toparlanması lazımdı, verilen hizmetle karşılığında kesilen fatura eşit gitmiyor. 2019 yılı fiyatlarında yüzde 10-20'lere varan oranlarda artışlar oldu. Dünyada bu hizmetlerin bu fiyatlara verildiği başka bir ülke yok" diye konuşuyor.
İÇ PAZARDA NE OLACAK?
Türkiye'nin güvenli ülke algısının artması, Rusya ile ilişkilerin düzelmesiyle birlikte Rusya, İngiltere, Almanya gibi ülkelerden gelen turist sayısının artması otelcilerin bu yıl iç pazarda yüzde 60-80 bandında fiyat artışına gitmelerine neden oldu.
Fiyat artışı nedeniyle yerli turist tatil satın alırken ortalama 5-6 olan geceleme süresini 4'e çekme eğiliminde. Otellerde yerli oranı dış pazardan gelen yoğun talep nedeniyle yüzde 5-10'lar seviyesine çekiliyor. Oysa bu oranın yüzde 15 dolayında kalması gerektiğine vurgu yapılıyor.
Jolly Tur Yönetim Kurulu Başkanı Mete Vardar, döviz kurlarındaki artış nedeniyle iç pazarda fiyatların arttığını ifade ediyor. Ancak insanların tatil yapmaktan vazgeçmediklerini, taleplerin fiyatlar doğrultusunda şekil değiştirdiğini, daha hesaplı otellerin ve turların tercih edilmeye başladığını belirtiyor.
Vardar, daha ulaşılabilir olmak için beğenilere göre orta segment otelleri de portföylerine eklediklerini söylüyor. Kıyı turizmine göre yüzde 15-20 daha az fiyat artışı görülen kültür turlarına olan talebin arttığına da dikkat çekiyor.
Vardar, "Kültür turları, fiyatlarının daha hesaplı olması nedeniyle daha çok tercih ediliyor. Eskiden 6-7 büyük şehirden kalkışlı kültür turları düzenlerken 38 şehirden kalkışlı turlar düzenlememiz de talebi artırıyor" diyor.