2017-2019 dönemine ilişkin Orta Vadeli Program (OVP) geçen hafta açıklandı. OVP’de hükümetin önümüzdeki üç yıla ilişkin temel ekonomik hedefleri yer alıyor.
DR. ORHAN KARACA
okaraca@ekonomist.com.tr
Bu hedeflere ilişkin olarak şu değerlendirmeleri yapmak mümkün:
• Hükümetin 2016 yılı büyüme hedefi yüzde 4,5’ti. Ancak ekonomide işler iyi gitmediği için şimdi büyümenin yüzde 3,2 olacağı tahmin ediliyor.
Daha önce yüzde 5 olan 2017 büyüme hedefi yüzde 4,4’e indirildi. 2018 ve 2019’da ise büyümenin yüzde 5 olması hedefleniyor.
BÜYÜME YÜKSELİR Mİ?
• İlk çeyrekte yüzde 4,7 olan büyüme oranı ikinci çeyrekte yüzde 3,1’e indi. 15 Temmuz’daki darbe girişimi ve sonrasında başlatılan Olağanüstü Hal (OHAL) uygulaması geleceğe güveni iyice zayıflattığı için üçüncü çeyrekten çok daha ciddi yavaşlama sinyalleri geliyor. Bu şartlar altında bu yılki büyüme yüzde 3’ün bile altında çıkabilir. Büyümenin tekrar yükselmesi için öncelikle siyasette normale dönülmesi gerekiyor. Ancak şu anda ufukta böyle bir şey görünmüyor. Üstelik küresel ekonomide de durum iyi değil ve dış talepten büyümeye fazla katkı gelmiyor. Bu şartlar altında büyümenin yükselmesi zor olacağa benziyor.
• Kişi başına gelir geçen yıl 10 bin doların altına düşmüştü. OVP’ye bakılırsa kişi başına gelir 2018’de yeniden bu sınırın üzerine çıkacak. Ancak, büyüme hedeflerinin gerçekçiliği bir yana, bunun olması için dolar kurundaki artışın da enflasyonun altında kalması gerekiyor. Bu elbette imkansız değil ama mevcut konjonktürde TL’nin değer kazanması zor görünüyor. Esasında kişi başına gelirdeki artışı dolar üzerinden ölçmek çok doğru da
değil. Bunun için reel kişi başına gelire bakmak gerekiyor. Aşağıdaki tabloda bizim bunun için yaptığımız hesapların sonuçları da yer alıyor.
• Ekonomik büyümenin 2012’den beri yavaş seyretmesi yüzünden geçen yıl işsizlik oranı çift haneye yükselmişti. OVP’ye göre işsizlik oranı bu yıl yüzde 10,5 olacak. Gelecek üç yılda ise yavaşça düşerek 2019’da yeniden tek haneye inecek. Ancak mevsimsel düzeltilmiş işsizlik oranı haziran ayında yüzde 10,9’u buldu ve ikinci yarıyılda daha da yükselecek gibi. Bu gidişle 2016 ortalaması yüzde 11’e yaklaşabilir. Bu durumda gelecek üç yılda büyüme hedefleri tutsa bile tekrar tek haneye dönmesi zor olabilir.
• OVP’ye göre bu yıl enflasyon yüzde 7,5 olacak. Bu oran Merkez Banka-sı’nın tahminiyle aynı. 2017 hedefi de Merkez Bankası’nın yüzde 6,5’lik tahmi-niyle aynı iken, sonraki iki yılda ise yüzde 5’lik hedefin tutması bekleniyor. Ancak para politikası enflasyon hedefleriyle pek uyumlu olmadığı için kamuoyu bu hedefleri pek inandırıcı bulmuyor.
• OVP’ye göre önümüzdeki dönemde büyüme yükselirken cari açığın milli gelire oranı düşecek. Bunun da nasıl olacağı meçhul. Çünkü Türkiye’de büyüme hızlandığında genelde cari açık da yükselir. Cari açık konusundaki hedefler de OVP’nin gerçekçiliğini azaltıyor.
• OVP’ye göre bütçe açığının milli gelire oranı yüzde 3’lük Maastricht kriterinin altında kalmayı sürdürecek. Son 10 yıldaki performansa bakılınca, OVP’deki en inandırıcı hedefler bunlar gibi görünüyor. Ancak hükümet ekonomideki yavaşlamayı önlemek için kamu harcamalarına yüklenmeyi sürdürürse bütçe hedeflerinde de işler karışabilir.
