Finansmana ulaşmanın her geçen gün zorlaştığı günümüzde, işletmelerin nakit ihtiyacının karşılanmasının bir yolu da ortakların işletmeye nakit sermaye koymasıdır.
Yılın kalanında yapılması planlanan nakit sermaye artırımları dolayısıyla bu yıl ve takip eden dört yıl boyunca sermaye şirketleri için bazı indirim fırsatları bulunuyor.
Bazı kurumlar vergisi mükellefleri önceki yıllarda gerçekleştirdikleri nakdi sermaye artışlarına ilişkin indirim uygulamasından nisan ayında verdikleri beyannamelerinde yararlandılar.
Bu indirim uygulamasını kısaca, şirketlerin nakit olarak artırdıkları sermaye tutarı üzerinden hesaplanan faizin yarısının, kurumlar vergisi beyannamesinde matrahtan düşülmesi olarak tanımlayabiliriz.
Nakit sermaye artışlarının teşvik edilmesi amacıyla getirilen bu uygulama 2015 yılından beri hayatımızda. Finansmana ulaşmanın her geçen gün zorlaştığı günümüzde, işletmelerin nakit ihtiyacının karşılanmasının bir yolu da ortakların işletmeye nakit sermaye koyması yani özkaynakların güçlendirilmesidir.
Bu şekilde kaynak ihtiyacı karşılandığı gibi işletme açısından bazı vergisel avantajlar da gündeme geliyor. Yazımızda, yılın kalanında yapılması planlanan nakit sermaye artırımları dolayısıyla bu yıl ve takip eden dört yıl boyunca yararlanılabilecek indirime ilişkin hatırlatmalar yapmak istedik.
SADECE SERMAYE ŞİRKETLERİ
İndirim hakkından sadece sermaye şirketleri yararlanabiliyor. Yani anonim ve limited şirketler için geçerli. Ancak bankalar, finansal kiralama, faktoring ve finansman şirketleri ile varlık kiralama şirketleri ve sigorta şirketleri gibi finans sektöründe faaliyet gösteren kurumlar ile kamu iktisadi teşebbüsleri bu indirim imkânından yararlanamıyorlar.
NAKİT ARTIŞ OLMALI
İndirim sadece, nakdi sermaye artışı yapıldığında uygulanabiliyor. Nakdi sermaye artışı da sermaye şirketlerince ilgili hesap döneminde ticaret siciline tescil edilmiş olan ödenmiş veya çıkarılmış sermaye tutarlarındaki nakdi artışlar ile yeni kurulan sermaye şirketlerinde ödenmiş sermayenin nakit olarak karşılanan kısmı olarak tanımlanıyor.
BANKA DEKONTU ŞART
Sermaye artırım tutarının ortaklar tarafından nakit olarak şirketin banka hesabına fiilen yatırıldığına dair ilgili banka şubesi tarafından onaylanmış banka hesap özetinin kurumlar vergisi beyannamesi ile birlikte vergi dairesine ibraz edilmesi gerekiyor. Belge kâğıt ortamında veya elektronik ortamda verilebiliyor.
Bu nedenle önümüzdeki süreçte gerçekleştirilecek nakit sermaye artışlarına ilişkin dekontların temin edilerek beyannameye eklenmek amacıyla saklanması gerekiyor.
BİLANÇO İÇİ KALEMLER
Bilanço içi kalemlerin birbiri içinde mahsubu şeklinde gerçekleştirilen sermaye artışları nakdi artış olarak kabul edilmiyor. Bu nedenle örneğin nakit ihtiyacını karşılamak için ortaktan alınan borcun ödenmeyerek sermayeye ilave edilmesi durumunda, bu da bilanço içi kalemlerin birbiri içinde mahsubu kabul ediliyor ve indirim tutarının hesabında dikkate alınamıyor.
Aynı şekilde sermaye şirketlerinin özkaynakları içerisinde yer alan; dönem kârı veya geçmiş yıl kârları, olağanüstü yedekler, yasal yedekler ve enflasyon farklarının sermaye artışında kullanılması durumunda da bir nakdi sermaye artışından söz edilemeyeceği için indirim imkânından yararlanı-lamıyor.
ORTAK BORÇ ALMIŞSA
Ortaklar veya ortaklarla ilişkili olan kişilerin, iştiraklerindeki sermaye artışına ilişkin ödedikleri sermaye paylarını özkaynaklarından karşılamaları gerekiyor. Nakit olarak yatırılan sermaye payını, kredi kullanarak veya borç alarak temin etmişlerse sermayesi artan kurum indirim imkanından yararlanamıyor.
FAİZ ORANI
İndirim tutarının hesaplanmasında kullanılan faiz oranı yasada, T.C. Merkez Bankası tarafından indirimden yararlanılan yıl için en son açıklanan "Bankalarca açılan TL cinsinden ticari kredilere uygulanan ağırlıklı yıllık ortalama faiz oranı" olarak tanımlanıyor.
2022 yılı için bu oranı, TCMB'nin internet sitesinde yüzde 13,47 olarak açıklanmıştı. 2023 yılında yapılan sermaye artışlarında kullanılacak faiz oranı ise 29 Aralık 2023 Cuma günü itibarıyla 2024'ün ilk haftasında TCMB tarafından açıklanacak.
Bu indirimden önceleri dördüncü geçici vergi beyannamesinde de yararlanılabiliyordu. Ancak dördüncü dönem geçici vergi beyanname verme zorunluluğu kaldırılmış olduğundan sadece kurumlar vergisi beyannamesinde yararlanılması mümkün oluyor.
İNDİRİM ORANI
Yasada indirim oranı yüzde 50 olarak yer alıyor. Buna göre nakit artırılan sermaye tutarı (yeni kurulan şirketlerde ödenmiş sermayenin nakit olarak karşılanan kısmının) o yıl için TCMB tarafından açıklanan faiz oranıyla çarpıldıktan sonra bulunan tutarın yüzde 50si beyannamede indirim olarak dikkate alınabiliyor.
Diğer taraftan halka açık şirketlerle, artırılan sermayeyi yatırım teşvik belgeli üretim ve sanayi tesisi yatırımlarında kullanan mükellefler için yüzde 50 oranı yerine daha yüksek oranlar belirlenmişti.
2021 yılında yapılan yasal düzenlemeyle yukarıdaki oranın, nakdi sermaye artışlarının yurt dışından getirilen nakitle karşılanan kısmı için yüzde 75'e çıkarıldığını hatırlatmak isteriz.
HESAPLAMA
Nakdi sermayenin ödendiği yıl için indirim tutarı, ödemenin yapıldığı ay kesri tam ay sayılmak suretiyle hesap döneminin kalan ay sayısına göre hesaplanıyor. EY Building a better working world Örneğin bir anonim şirket tarafından 2023 Haziran ayında 3 milyon 600 bin liralık nakit sermaye artışı yapılmasına karar verilmiş ve ortaklar tarafından söz konusu tutarın tamamı aynı ay içerisinde ödenmiş olsun.
Bu durumda beyannamede matrahtan indirilecek tutar aşağıdaki şekilde hesaplanıyor: 2023'ü takip eden dört yılda ise (2027 yılına ilişkin beyannameye kadar) bu sermaye artırımına ilişkin indirim tutarları yıllık olarak hesaplanarak ilgili yılların kurumlar vergisi matrahlarından düşülecek.
Örneğin 2024 yılında da hesaplamada kullanılan faiz oranının yüzde 20 olduğu varsayımına göre kurumlar vergisi matrahından 360 bin lira (3.600.000 x %20 x %50) indirilebilecek.
İNDİRİM SÜRESİ SINIRLANDI
Bu indirimden, şirket devam ettiği sürece (sermaye azaltımı yapılmaması şartıyla) yararlanılabiliyordu. Ancak geçtiğimiz yıl yasa ile indirim uygulamasından yararlanma süresi beş yıl ile sınırlandırıldı.
Buna göre söz konusu indirimden, sermaye artırımına ilişkin kararın veya ilk kuruluş aşamasında ana sözleşmenin tescil edildiği hesap dönemi ile bu dönemi izleyen dört hesap dönemi boyunca yararlanılabilecek.
Bu düzenleme uyarınca örneğin 2023 yılında yapılan nakit sermaye artırımı üzerinden ilgili yıllarda ayrı ayrı hesaplanan indirim tutarları 2023 ila 2027 yıllarına ilişkin kurum kazançlarından indirilebilecek.
Diğer taraftan 5 Temmuz 2022 tarihinden önce sermaye artırımı yapan veya ilk defa kurulan şirketler için 2022 hesap dönemi dahil olmak üzere beş hesap dönemi için (en son 2026 yılı kazancı) bu indirim uygulanmasından yararlanabilmek mümkündür.
DEVREDENDE SÜRE SINIRLAMASI YOK
Şirketin zararda olması ya da yeteri kadar kârı bulunmaması durumunda hesaplanan indirim tutarı, herhangi bir endekslemeye tabi tutulmaksızın gelecek yıllara devrediyor. Beyannamenin eklerinde gösterilen devreden tutarların sonraki yıllarda indirimine ilişkin bir süre sınırlaması da bulunmuyor. İleride kâr oluşan ilk yıldan itibaren devreden indirim tutarı bitene kadar indirim hakkından yararlanılabiliyor.