Mücevherde dünyanın önemli pazarları arasında yer alan Türkiye'de yerli ve yabancı pek çok marka rekabet ediyor. Altının yanı sıra pırlanta ve gümüş gibi materyallerle yapılan tasarımlarla öne çıkan şirketler, Türkiye genelinde franchise vererek büyüyor.
AYŞEGÜL SAKARYA PEHLİVAN
asakarya@ekonomist.com.tr
Mücevher sektörü 6 bin üretici ve 35 bin perakendeciyle hem yurtiçinde hem yurtdışında hizmet veren dev bir sektör. Türkiye mücevherde, Hindistan, Çin, ABD ve Rusya'dan sonra dünyanın en büyük beşinci pazarı konumunda.
Tabloyu görmek için görsele tıklayın.
2019 yılında yaklaşık yüzde 35 büyümesi beklenen pazarda pek çok şirket markalaşarak büyüyor. Çoğu franchise vererek büyüyen bu markalar hem yurtiçinde hem de yurtdışında kendi markalarıyla mağazalar açıyor.
Altınbaş, Atasay, Zen Pırlanta, Ariş Pırlanta gibi yerli markaların yanı sıra Pandora ve Swarosvki gibi yabancı markalar da Türkiye pazarında büyüyor.
MERKEZİ NOKTALAR
Koçak Gold'un Türkiye genelinde 28 franchise mağazası ve toplamda bine yakın pırlanta ve altın satış noktası bulunuyor. Kon-sept mağaza olarak bu yıl minimum beş adet franchise mağaza açılması hedefleniyor.
Şirketin önceliğindeki konulardan biri mağazanın lokasyonu. Koçak Gold'un sahiplerinden Tevfik Koçak, özellikle kalabalık ve merkezi bölgeleri tercih ettiklerini söylüyor.
Mağaza büyüklüğünün minimum 50 metrekare olması ve cephesinin 5 metreden fazla olması gerekiyor. Mağaza açılışı için gereken altın ve pırlanta sermayesi minimum 500 bin dolar. Koçak franchise sisteminde herhangi isim hakkı veya royalty bedeli alınmıyor.
BÖLGESEL BÜYÜME
Altınbaş Kuyumculuk, dünyada ve Türkiye'de 100'ü aşkın mağazasıyla hizmet veriyor. 2019 yılında 18 mağaza açılması hedefleniyor. Bunların 14'ü yurtiçinde, dördü ise yurtdışında açılacak. Altınbaş Kuyumculuk bayilik için dükkan dekorasyon paketi ve ilk ürün alım-ları haricinde belirli bir franchise giriş bedeli talep etmiyor.
Royalty bedeli gibi bir bedel de alınmıyor ancak mağazaların etkin bir biçimde satışlarını sürdürebilmeleri için her ay düzenli olarak ürün satın alımı yapmaları bekleniyor.
Altınbaş, yurtdışında 2019 yılında açılacak dört yeni mağaza ile toplam 22 mağazaya ulaşacak. Şirket, bu yıl Katar, Körfez ve Ortadoğu ülkelerinde büyümeye devam edecek. Bu arada potansiyel ülkeler arasında Rusya da yer alıyor.
2000'li yılların başından beri franchise sistemiyle büyüyen Atasay, öncelikle caddelerde ana lokasyon veya AVM'lerde giriş kat mağazaları tercih ediyor. Mağazanın en az 3 metre cepheli olması gerekiyor.
Konsepte göre 25-300 m2 arası büyüklüğe sahip olması ve yatırımcının işinin başında olması şirketin en önemli kriterleri arasında yer alıyor. Yatırım bedelleri de metrekare ile orantılı olarak değişiyor. Şirket giriş bedeli ve royalty talep etmiyor.
Atasay CEO'su Atasay Kamer, 2019 yılı için Ortadoğu, Asya ve Avrupa pazarlarında yayılmak ve büyümek üzere yeni mağaza projelerinin devam ettiğini söylüyor. Kamer, yıl sonuna kadar 150 milyon dolar ciro hedeflediklerini belirtiyor.
PIRLANTA MARKALARI BÜYÜYOR
Swarovski'nin 46 monobrand (tek marka) ve 100 multibrand (çok sayıda markanın birlikte olduğu mağazalar) mağazası var. Yıl sonuna kadar beş monobrand ve 10 multibrand mağaza açılması planlanıyor.
Swarovski, franchise sistemiyle büyüyor. Giriş bedeli almayan şirket 'partner işbirliği' modeline göre verilen hizmet ve kullandırma karşılığında bir bedel talep ediyor.
Türkiye, Yunanistan, Kıbrıs Yönetici Direktörü Aslı Tezcan, partnerlik seçiminde yatırımı yapabilecek sağlıklı finansal altyapı dışında öncelikle markaya inanma ve perakende altyapısı olması gibi kriterleri öne çıkardıklarını söylüyor.
Lizay Pırlanta, 2007 yılında tek mağazayla başladığı yolculuğuna bugün 30 mağazayla devam ediyor. Şirket, franchise sistemiyle büyümeye 1,5 yıl önce başladı. Halihazırda 30 mağazanın 12 tanesi franchise sistemiyle devam ediyor.
2019 yılı içerisinde Türkiye'de 30 yeni franchise mağazası açılması hedefleniyor. Lizay Yönetim Kurulu Başkanı Mahmut Serbes, "Lokasyon belirleme, kiralama, ürün tedariki ve bütçeleme gibi birçok süreci kendi mağazalarımızda yapılan süreçlerden ayrı tutmuyoruz" diyor.
YENİ PAZARLARA GİRİYORLAR
Toplam 21 şubesi bulunan Ariş Pırlanta, yurtiçi ve yurtdışında büyüyor. Yurtiçinde franchise veren Ariş Pırlanta, 40-100 m2 büyüklükte mağazaları tercih ediyor. Franchise giriş bedeli alınmıyor.
Yatırım maliyeti metrekareye bağlı olmakla birlikte yaklaşık 350 bin dolar civarında. Şirket, önümüzdeki birkaç yıl içinde yurtdışında 18 mağaza daha açmayı planlıyor.
Ariş Pırlanta Yönetim Kurulu Başkanı Kerim Güzeliş, "2019 hedeflerinde yeni pazarlara girerek ve mevcut pazarları geliştirerek ihracatı iki katına çıkarmak yer alıyor. Ayrıca yurtiçi bayi ve satış noktası ağımızı da yüzde 35 büyütmeyi hedefliyoruz" diyor.
Türkiye'de 64, yurtdışında dokuz mağazası bulunan Zen Pırlanta, 2019'da yurtiçinde yüzde 30, yurtdışında da yüzde 15 büyümeyi planlıyor. Şirket, franchise verirken bölgede markayı en iyi şekilde temsil edecek ve ortak ticari görüşe sahip girişimcileri tercih ediyor.
Zen Pırlanta Yönetim Kurulu Başkanı Emil Güzeliş, "Herhangi bir konuda en ufak bir tereddüte düştüğümüzde hiç risk almadan bölgede kendimiz mağazamızı açıp ilerliyoruz" diyor.
Franchise bedeli talep etmeyen markanın, çalışma koşullarını ve prensiplerini belirlediği bir franchise sözleşmesi var. Bu sözleşme bayilerle en az beş yıllık olarak imzalanıyor. Şirket, banka teminat mektubu ile çalışıyor.
29 MAĞAZAYA ULAŞACAK
2010 yılında distribütör ile pazara giren Pandora, 2014 yılı sonunda bu işbirliğini sonlandırıp kendisi Pandora Türkiye olarak faaliyete başladı. Şu an için tüm Türkiye genelinde 27 mağazası bulunan şirket, yaz başında yapacağı İstinyepark ve Zorlu mağazalarının açılışıyla 29 mağazaya ulaşacak.
Şu an için franchise vermediklerini söyleyen Pandora'nın ülke müdürü Sağnak Binzet, ancak fiziksel olarak mağazalarının olmadığı bazı şehirlerde iş ortaklıkları olduğunu belirtiyor.
Gümüş ve değerli madenlerden takı üreten So CHIC'in yurtiçinde 57, yurtdışında ise dört mağazası bulunuyor. 2019 yılında da sekizi yurtiçinde ve ikisi yurtdışında olmak üzere 10 yeni mağaza açılması hedefleniyor. So CHIC, franchise giriş bedeli almıyor.
Marka bilinirliğine katkı sağlaması amacıyla reklam ve pazarlama çalışmaları için ürün alımlarında yüzde 6 oranında bir bedel alınıyor. Sezgin Group Yönetim Kurulu Başkanı Hakan Sezgin, "Yeni binamız ve yeni açacağımız mağazalarla birlikte istihdama da katkı sağlamayı hedefliyoruz. Bu yıl yüzde 40 oranında büyümeyi hedefliyoruz" diyor.
ÜÇÜNCÜ MAĞAZA GELİYOR
Tarihi ve kültürel değerlerden, önemli mimari yapılardan, geleneklerden yola çıkan tasarımlar hazırlayan Kiswah'ın Kapalıçarşı'da iki mağazası var. Üçüncü mağazanın da İstanbul Havalimanı'nda açılması planlanıyor.
Kiswah'ın kurucusu Bekir Kantarcı, önümüzdeki dönemde franchise vererek büyüyebileceklerini söylüyor. Şirket 2019'da Kültür ve Turizm Bakanlığı'na bağlı müze ve ören yerlerinin ticari işletmesini yapan firma olan Anadolu Kültürel Girişimcilik ile işbirliği yapmaya hazırlanıyor.
MUSTAFA KAMAR MÜCEVHER İHRACATÇILARI BİRLİĞİ (JTR) YÖNETİM KURULU BAŞKANI
"İHRACAT HEDEFİMİZ 6 MİLYAR DOLAR"
"Türkiye mücevher sektöründe yurtdışında da önemli bir ülke. Türkiye, 2018 yılında 4,4 milyar dolar mücevher ihracatı gerçekleştirdi. Bu ihracatın yüzde 44'ü altından mamul mücevherci ve kuyumcu eşyası olarak gerçekleşti.
Bu yılın ilk üç ayında ise 825 milyon dolarlık bir ihracata imza attık. Ocak ayında yüzde 90'ın üzerinde ve şubat ayında da yüzde 30'a yakın bir ihracat artışı ile stratejik bir sektör olduğumuzu bir kez daha gösterdik. 2019 yılında 6 milyar dolar, 2023 yılında da 12 milyar dolar mücevher ihracatı hedefliyoruz. Şirketlerimiz markalaştıkça ve büyüdükçe bu rakamlar daha da artacak"