GÖZDE YENİOVA
gyeniova@ekonomist.com.tr
Türkiye'de ağlarla birlikte bini aşkın melek yatırımcının 240 şirkete yatırım yaptığı görülüyor. Bugüne kadar 55 milyon TL civarında yatırım yaptığı hesaplanan melek ağlarının sayısı 14'e ulaştı.
Meleklerin 2017 planlarında yine odaklandıkları alanlarda yatırım yapmak var.
Tabloyu görmek için görsele tıklayın.
Henüz yolun başında olan iş fırsatına yatırım yapan, şirketlerin büyümeleri ve gelişmeleri için sermaye sağlayan kişiler olan melek yatırımcıların oluşturduğu ekosistem giderek büyüyor.‘Girişimcilerin melekleri’ olarak adlandırılan yatırımcılar, yeni oluşan ve potansiyel vaat eden projelere sağladıkları finansmanla onlara hayat veriyor. Ayrıca mentorluk da yaparak gelişme evresindeki şirketlerin sağlıklı bir network ağına sahip olmasına yardımcı oluyor.
Melek yatırımcılık sisteminin en fazla geliştiği ülke ABD olarak öne çıkıyor. ABD pazarında 300 bin melek yatırımcı, 400 aktif melek ağı bulunuyor. Melek yatırımcıların 25 milyar dolar yatırım yaptıkları ve 265 bin kişinin istihdam edildiği hesaplanıyor.
İ
ngiltere’de ise 18 bin civarında melek yatırımcının 850 milyon pound yatırım yaptığı uluslararası raporlarda yer alıyor. Avrupa g enelinde ise 70 binin üzerinde melek yatırımcı kitlesinin 5,5 milyar Euro yatırım yaptıkları görülüyor.Türkiye’de toplam ağlarla ve kişisel yatırımcılarla birlikte bine yakın melek yatırımcının olduğu ve 55 milyon TL yatırım yaptıkları hesaplanıyor.
Şu an Türkiye pazarındaki rakamlar diğer ülkelere kıyasla düşük olsa da gelişme potansiyelinin olduğu ifade ediliyor.
BÜYÜME İVMESİ
Türkiye’de özellikle Hazine Müsteşarlığı tarafından yayınlanan ‘Bireysel Katılım Sermayesi (BKS) Yönetmeliği’ ile yasal bir zemine kavuşturulmasının ardından melek yatırımcılık ivme kazandı.
Hazine Müsteşarlığı’nın lisans verdiği 2013 yılında 155 olan akredite melek yatırımcıların sayısı giderek arttı ve bu yıl itibariyle 403’e ulaştı.
Dokuz başvuru da değerlendirilmeyi bekliyor. Akredite olma-yanlarla birlikte bu sayının bin civarında olduğu tahmin ediliyor.
Bu artışta vergi avantajının etkisi büyük. Hazine’den lisans alan yatırımcıların yaptıkları yatırımın yüzde 75’i vergiden düşülüyor. Eğer yatırım yaptığı girişim son beş yıl içinde TÜBİTAK, Sanayi Bakanlığı veya KOS-GEB’ten destek almışsa, o zaman yaptığı yatırımın yüzde 100’ünü vergiden düşüyor.
14 MELEK AĞI OLDU
Şu anda akredite ağ sayısı ise 14’e ulaştı. Ancak lisanslı ağ olmak isteyenlerin hazırlıkları da sürüyor. Halihazırda bin 119 civarında yatırımcısı bulunan melek ağlarının, bugüne kadar 240 şirkete 55 milyon TL yatırım yaptığı görülüyor.
Bugüne kadar en az bir yatırıma imza atmış melek yatırım ağlarının sayısı 10’u geçti. Beş ve üzeri yatırım yapanların sayısı ise 10’u geçmek üzere. Bunun yanında bireysel yatırımcılar da önceki yıllara göre çok aktif.
Fakat küresel ve yerel piyasaların koşulları şu anda yatırımları oldukça olumsuz etkiliyor. Bu nedenle önümüzdeki çeyreklerde daralma olabilir. Fakat 2017 yılı üçüncü çeyrek itibariyle Türkiye’de de piyasanın çok daha hızlanması ve iyi sonuçlar doğurması bekleniyor.
Öte yandan Hazine’nin vergi teşviki ile destekleyeceği “Fonların Fonu” ve “Kitlesel Fonlama” projeleriyle de melek yatırımcılık ekosisteminin büyük bir ivme kazanacağı öngörülüyor.
Önümüzdeki yıl büyümesi beklenen melek yatırımcılık ekosisteminde lisanlı melek ağı olarak faaliyet gösteren 12 ağa ve kişisel melek yatırımcılara 2017 yatırım planlarını sorduk. Meleklerin 2017 planlarını aşağıda bulacaksınız.
BAHARİYE MELEK YATIRIM AĞI
Girişimci İşadamları Vakfı’nın üyeleri tarafından kurulan Bahariye Melek Yatırım ağı, her biri farklı sektörlerde faaliyet gösteren 10 kişilik melek yatırımcı ekibinden oluşuyor.
Bugüne kadar beş girişime 500 bin TL’lik yatırım gerçekleştiren ağın girişimleri GF Girişim Haber Yayıncılık Tanıtım Hizmetleri, İnfonomi Teknoloji, Trendbox Bulut Bilişim Hizmetleri, İkitek Teknoloji İnşaat Sanayi ve Ticaret ile Mayalabs Bilişim Teknolojileri Yatırım ve Ticaret.
Teknoloji ağırlıklı start up’lara ve büyüme aşamasında olan girişimlere yatırıma odaklandıklarını ifade eden Bahariye Melek Yatırım Ağı ve Girişimci İşadamları Vakfı Koordinatörü Turgut Özçelikyürek, “2017 yılında en az 10 yatırım planlanıyor. Yatırım tutarı girişime göre değişiklik gösteriyor” diyor.
BICANGEL INVESTMENTS
Şu ana kadar, BIC Angels, BIC101 Hızlandırma Programı girişimleri de dahil olmak üzere toplam 22 girişime yatırımda bulundu. 2016 yılında toplamda yedi yeni girişime yatırımda bulunan BIC Angels, bunların dışında daha önce yatırım yaptığı iki girişimin de ikinci tur yatırımında yer aldı.
Yeni yatırım yaptıkları şirketler, Local-Guddy, Influanza, Doktorderki, LALA, Kolayrandevu, Erasmusinn ve İyisah-ne oldu. BIC Angels Kurucusu Dr. Joachim Behrendt, “Çoğunlukla online girişimlere yatırımda bulunuyoruz.
Genel olarak finansal teknoloji, eğitim/reklam teknolojileri, e-ticaret gibi sektörlerde, pazaryeri, B2B ve B2C çalışan iş modellerine yatırım yapıyoruz. İki proje ile de sözleşme aşamasındayız, yatırımlarımıza devam ediyoruz. Daha fazla ve farklı sektörlerden yatırımlarda bulunmayı planlıyoruz” diye konuşuluyor.
EGİAD MELEKLERİ YATIRIM AĞI
Geçen yıl akredite olan İzmir merkezli EGİAD Melekleri Yatırım Ağı, Kolayik ve İyisahne’ye toplam 300 bin TL yatırım gerçekleştirdi. EGİAD, yatırımlarında iletişim ve bilişim, teknik tekstiller, tohum ve gen teknolojileri, biyoteknoloji, sağlık ve yaşam teknolojileri, yenilikçi ürünlere öncelik tanıyor.
Ayrıca hizmetler ve süreçler, yüksek teknoloji ürünleri, çevre ve yenilenebilir enerji başta olmak üzere Türkiye’nin ithalat bağımlılığını azaltacak ürün ve hizmetlere yönelik katma değeri yüksek projeler de öncelik tanınan alanlar arasında.
EGİAD Melekleri İcra Kurulu Başkanı Ali Barçın, “2017 yılında üye sayımızda hedeflediğimiz hacme ulaşarak, öncelikle bölgemizdeki girişimleri desteklemek üzere, 1 milyon TL civarı bir yatırım hedefliyoruz” diyor.
ETOHUM YATIRIM AĞI
Etohum’da 50’nin üzerinde yatırımcı bugüne kadar 100’ün üzerinde şirkete ortak oldu. 2016 yılında ise 15 girişime ortak olundu. Portföy girişimlerden Rent’n Connect, İnvidyo, Pandora ikinci tur yatırım aldı. Yatırım için tercih edilen öncelikli alanlar IoT, büyük veri, Saas, finchtech, yapay zeka oldu.
2017 yılı için Etohum süreçlerinde seçecekleri 15 şirkete ortak olmayı planladıklarını söyleyen Etohum Kurucusu Burak Bü-yükdemir, şöyle devam ediyor: “Yatırım yapacağımız şirkette öncelikle iyi bir ekip olması gerekiyor.
Ekibin dışında trendleri takip etmesi, kendini geliştirmesi ve dünyadaki diğer girişimcilerle rekabet edebilecek potansiyele ve vizyona sahip olması önemli. Ayrıca bir katma değer sunuyor mu ve mevcut bir problemi çözüyor mu, bunlar da bizim için önemli.”
ERCIYES MELEK YATIRIM AĞI
Erciyes Teknopark bünyesinde Kayseri’de melek yatırım ekosisteminin canlandırılması ve bireysel girişimcilerin desteklenmesi amacıyla kurulan ERBAN Erciyes Melek Yatırım Ağı, Anadolu’nun ilk akredite ağı olma özelliğini taşıyor. Kayseri’de bulunan geleneksel yatırımcıların yatırımlarının bir kısmının teknolojik yatırımlara yönlendirilmesi amaçlanıyor.
Akreditasyon öncesi altı farklı girişimciye 260 bin TL tutarında çekirdek fonu yatırımında bulunulduğunu söyleyen Erciyes Teknopark Genel Müdürü Bilgin Yazlık, “Yatırım yapılan girişimcilerin yatırım alma süreçleri devam ediyor.
2017 yılı içerisinde farklı alanlarda toplamda 3 milyon TL tutarında yatırım sözleşmesi yapılması hedefleniyor. Teknolojik gelişimini tamamlamış ancak pazarda yeterince büyüyememiş, yüksek büyüme potansiyeline sahip şirketleri ve takımları bulup başarılı yatırımların yapılmasını amaçlıyoruz” diye konuşuyor.
GALATA İŞ MELEKLERİ
Galata İş Melekleri (GBA), bu yıl şu ana kadar Kolay IK, Mutlu Bi Ev, Tailster, Insider, İyisahne, Uplifers ve üç tane henüz açıklanmayan girişim dahil olmak üzere dokuz girişime toplamda 2,6 milyon TL yatırım yaptı.
Galata İş Melekleri Başkanı Emre Kurttepeli, “Şu ana kadar beşi yabancı, 18’i yerli olmak üzere 23 start up’a toplamda 6 milyon TL’lik yatırım yaptık. Beş yıldan bu yana yaptığımız yatırımların ortalaması yılda 4-5 girişime denk geliyor. 2017’de az 6-7 girişime finansal destek sağlayabilmeyi hedefliyoruz. Nesnelerin interneti ve sanal gerçeklik alanları odağımızda” diyor.
GBA, öncelikle Türkiye’den çıkan başlangıç aşamasındaki ve teknoloji alanındaki girişimlere odaklanıyor. Ağırlıklı olarak internet, mobil, yazılım ve telekom sektörlerine yönelik girişimlere yatırım yapıyor.
İSTANBUL STARTUP ANGELS
İstanbul Startup Angels, ACL Teslim, Instapio, TDS Maker, Sinemia ve İyi Sahne olma üzere beş yatırım yaptı. İstanbul Startup Angels, yaygınlığını daha fazla artırmak için bu yıl Bau Angels ve Ankara Angels olarak iki yeni mikro melek yatırımcı ağı kurdu. 2017'de bu sayıyı artırarak Türkiye'nin belli başlı sanayileşmiş illerinde mikro melek yatırımcı ağları kurmak istiyor.
Tohum yatırım konusunda ilk olarak IoT Telco ile başladığı hızlandırma programını fintech ve smartcity gibi alanlarda devam ettirmek istiyor. İstanbul Startup Angels Kurucu Ortağı Gülsüm Çıracı, “2017 yılında yatırımlarımızı artırarak 10-15 start up’a yatırım yapmak istiyoruz.
Yine tohum aşamasında ise Iot telekom girişimlerinde 5-7 arası girişime yatırım yapacağız. 2017'de 5-7 milyon arası yatırım yapmayı hedefliyoruz” diyor.
Yatırım için özellikle reel sektörü teknolojiyle buluşturan B2B alanlara öncelik veren İstanbul Startup Angels, IoT, Smartcity, Fintech gibi yükselen trendleri de yakından takip ediyor.
KEİRETSU FORUM TÜRKİYE
Keiretsu Forum Türkiye, bu yıl Vispera, Lumithera, Abom, Veloxity gibi dört farklı şirkete yatırım gerçekleştirdi. Bu yıl kapanmadan iki yeni şirketi daha duyuracak. Yatırımcı için dönüş oranı yüksek ve global çözümler sunan girişimlere yatırım yapan Keiretsu, iyi bir takım yönetimine ve ekibe önem veriyor.
2017 yılı için kümülatif bir şirket yatırımı hedefleri olmadığını söyleyen Keiretsu Forum Türkiye Yönetici Direktörü Can K. Methson, “Bu yıl Türkiye merkezli bir girişim olan Vispera’nın ABD’li meleklerden yatırım almasına olanak sağladık. Bu Türkiye’de ilk kez gerçekleşen bir başarı hikayesi oldu. 2017 yılında da yine böyle girişimleri global yatırımcılar ile buluşturmayı hedefliyoruz.
Türkiye’den girişimleri artık ABD’nin yanı sıra Hindistan, Singapur ve Avrupa’daki melek yatırımcılar ile de bir araya getirmek istiyoruz” diyor.
LABX BUSINESS ANGELS
Şu anda bünyesinde farklı sektörlerden 85 yatırımcı bulunduran LabX, bugüne kadar 10 projeye yatırım yaptı. Bunlar arasında başarıya ulaşmış şirketler olarak Kobay Deney Hayvanları ve ARGE Laboratuarları, Hamsi Finger ve Antropi Eğitim Yazılım ve Bilişim Teknolojileri bulunuyor.
Bu yıl en çok ses getiren yatırımlarının organik tekstil sektöründen bir projeye olduğunu söyleyen LABX Business Angels Kurucusu Fuat Sami, “Özellikle eğitim teknolojileri, sağlık sektörü ve gıda alanı yatırımcılarımızı heyecanlandırıyor. Burada en önemli şey gelen projenin sektörü ile ilgilenen yatırımcıların sektörel tecrübesinin uyuşuyor olması.
Bu bağlamda bazen ikinci tur yatırımlarda da bulunabiliyoruz. 2017 için hedefimiz üç projeye yatırım yapmak” diyor. Girişimcilerde dikkat edilen ise projelerini anlatırken A’dan Z’ye her konuyu anlatmaları, vizyonları, iş planları, hayat hedefleri ve her konuda dürüst olmaları.
ŞİRKET ORTAĞIM MELEK AĞI
Bu yılı dört yatırımla kapatmayı hedefleyen Şirket Ortağım; Yolluyo, Stajim.net ve Snapbuy adlı üç girişime toplamda 812 bin TL yatırım yaptı. Bu yatırımlar haricinde sözleşmesi imzalanan ve artık şirket kuruluşu aşamasına gelen AboneSepeti adlı bir yatırımları daha bulunuyor.
Özellikle üretime ve ihracata dönük girişimlerin ilgi alanları arasında bulunduğunu söyleyen Şirket Ortağım Melek Yatırımcı Ağı Başkanı Mehmet Buldur-gan, “2017 yılında da 5-6 girişimi destekleyeceğiz.
Öncelikle girişimcilerin uyumu, tutkulu olmaları, gözlerinin parlaması ve işlerine ne kadar hakim oldukları yatırım kararı almamızda en öncelikli kriterler. Bunun yanı sıra özgün ve büyüme eğilimi yüksek, pazarda talep görme potansiyeli olan, uluslararası pazarda da büyüme şansı olan ve sürdürülebilir girişimlere yatırım kararı alıyoruz” diyor.
TEB ÖZEL MELEK YAT. PLAT.
TEB Özel Melek Yatırım Platformu, 500'e yaklaşan yatırımcı üyeyi, 88 girişimciyle dijital ortamda bir araya getirdi. TEB Bireysel ve Özel Bankacılık Kıdemli Genel Müdür Yardımcısı Gökhan Mendi, şunları söylüyor: “Her ay yeni bir yatırım yapan TEB Özel Yatırımcı Kulübü üyeleri bugüne kadar sekiz projeye yatırım yapmaya karar verdi.
TEB Özel Melek Yatırım Platformu üzerinden ise iki adet yatırım gerçekleşti. Ocak 2017 itibariyle kuluçka sürecine başlayacağız. Kuluçka sürecinde girişimcilerin eforlarını kolaylaştırmak ve ürün geliştirme süreçlerini hızlandırmak adına her birine 20 bin dolar finansal destek sağlayacağız. TEB olarak ortaya çıkacak ürünün pazar şartlarındaki ilk müşterisi olmayı hayal ediyoruz.”
TR ANGELS MELEK YATIRIM AĞI
60'a yakın yatırımcısı bulunan TR Angels Melek Yatırım Ağı, bugüne kadar 11 şirkete yatırım yaptı. TR Angels Yönetim Kurulu Başkanı Macit Sungu, neler yaptıklarını ve hedeflerini şöyle anlatıyor: “Bunun dışında iki şirkete daha yatırım yapma kararı aldık ve işlemlere devam ediyoruz, bu yıl itibariyle 13'e ulaşacağız.
İlk aşamada yapılan yatırımlar toplamı 1 milyon TL civarında bulunuyor. Tıp, enerji, tarım, makine, gıda gibi farklı sektörlere ya da yeni finansal teknolojilere ve internet, mobil ve bulut uygulamalarına yatırım yapıyoruz.
2017 yılında yatırımlara aktarabileceğimiz sermaye 1 milyon TL. Ancak bizim en önemli yatırım kaynağımız üyelerimizin bireysel olarak yapacağı yatırımlar ve bu miktar girişimlerin beğenilmesine göre değişiyor. Yatırım yaptığımız girişimleri yurtdışına açmak da önemli bir hedef.”