AYŞEGÜL SAKARYA PEHLİVAN
asakarya@ekonomist.com.tr
Küresel ekonomik belirsizliklere rağmen lüks sektörü hız kesmeden büyümeye devam ediyor. 2018'de yüzde 5 büyüyen sektör, dünya genelinde toplam 1,2 trilyon Euro'luk ciroya ulaşmıştı.
2019'da 1,3 trilyon Euro'ya yaklaştığı tahmin edilen lüks pazarının büyüklüğünün 2020 yılında da geçen yıllara paralel bir büyüme sergilemesi bekleniyor. Teknolojideki değişim son dönemde lüks pazarındaki dengeleri de değiştiriyor.
Uluslararası üst düzey yönetici arama ve liderlik hizmetleri firması AltoPartners'ın Küresel Tüketim Sektörü Uzmanlık Grubu tarafından hazırlanan Lüks Sektöründe Dijitalleşme ve Demokratikleşme Raporu'na göre, hızlı büyümenin lokomotifi olan tüketici segmenti 1980-2000 yılları arasında doğan orta sınıf Y Kuşağı. Rapora göre gelecek 10 yılda sektöre dijitalleşme damgasını vuracak.
AltoPartners Türkiye Yönetici Ortağı Murat Kaan Güneri, "2020'lerin dünyasında dijitalleşme oranının yükselmesiyle başta online olmak üzere tüm kanallarda lüks marka değerinin korunmasının yanı sıra tüketici deneyiminde de inovasyonlar yapılması gerektiği göze çarpıyor" diyor.
MARKALAR METREKARE BÜYÜTÜYOR
Globaldeki trendler Türkiye'yi de etkiliyor. Türkiye'de 7 milyar TL'yi aşan lüks pazarının itici gücü son yıllarda yabancı ziyaretçiler oldu. Rusya, Ortadoğu ve Çin'den gelen ziyaretçiler sektörü hareketlendirdi. 2020 yılında pazarda büyüme bekleniyor.
Ancak koronavirüs salgını nedeniyle Çin'e alternatif olarak Doğu Avrupa ülkeleri ve Kolombiya gibi ülkeler gündeme geliyor. Pazardaki potansiyeli gören lüks markaları Türkiye'de yatırım yapmaktan kaçınmıyor. 2019'da döviz bazlı kiraların Türk Lirası'na çevrilmesinin etkilerinin yaşandığını söyleyen İstinyepark Genel Müdürü Uğur Berk, "İstanbul'a gelen her üç turistten biri toplam harcamasını İstinyePark'ta gerçekleştiriyor.
Bunu gören markalar yatırıma devam kararı aldı" diyor. Bunun sonucunda domino etkisiyle markalar içinde yer değişimleri, metrekare büyütmeleri gerçekleşti. Louis Vuitton, Rolex gibi markalar 2020 yılı için mevcut metrekareleri büyütme çalışmaları yapıyor.
2021 yılında İstinyePark'ta mağaza açmaya hazırlanan Bulgari ise bu yıl Türkiye'de ilk kez açacağı pop-up mağazasıyla hizmet vermeye başlayacak. Bunun yanı sıra Hermes ve Fendi de talebe cevap vermek için mağaza metrekarelerini büyüterek cirolarını artırmayı hedefliyor.
Bununla birlikte, Zorlu AVM'de büyük çaplı üst segment lüks markaların oluşturduğu kategoriye önümüzdeki dönemde Balenciaga markasının da eklenmesi bekleniyor.
Aynı zamanda, önemli bir karma kullanım projesi olan Galataport'un perakende alanında da İstanbul'un gözde alışveriş merkezlerinde faaliyet gösteren lüks ve erişilebilir lüks segment markalar yer alacak.
LÜKS PAZARINDA ALTI TREND
- Deneyimler artık daha önemli. Yemek ve özel tatiller gibi lüks deneyimler için yapılan harcamalar Avrupa'daki toplam lüks harcamaların yüzde 64'ünü oluşturuyor.
- Zevk uğruna yapılan harcamalar artık yerini daha çok kendini geliştirme eylemine dönüşüyor.
- Tüketici daha çevreci markaları tercih ediyor.
- Sürdürülebilirlik her geçen gün önem kazanıyor.
- Tüketiciler markaların sadece çalışan hakları ve kaliteli üretim konusunda değil verilerin korunması konusunda da etik uygulamalara sahip olmasını bekliyor.
- Sosyal medyada mükemmellik yerini samimiyete bırakıyor.
CADDELER NE DURUMDA?
Cushman & Wakefield Türkiye Yönetim Kurulu Başkanı Tuğra Gönden, "Caddeler tarafında, İstiklal Caddesi, Bağdat Caddesi ve Nişantaşı'da, yani üç ana caddede son iki yılda lükste bir gerileme söz konusu" diyor. Sadece Nişantaşı'da diğer caddelere oranla lüks markaların giriş ve çıkışlarında daha hareketli bir durum söz konusu.
Ek olarak, diğer caddelerde bu kategori önemli ölçüde giyim-ayakkabı üzerine olurken, Nişantaşı'da lüks marka sınıfında giyim-ayakkabı ve aksesuar kategorileri öne çıkıyor. 2018 yılına gelindiğinde bölgeden Armani markası çıkış yaparken giyim kategorisinde John Paul Ataker ve Falconeri, aksesuar kategorisinden Kısmet by Milka ve Gasia markaları giriş yaptı.
Bir önceki yıl bölgeye giren Gucci ve Escada gibi markalar ise yerlerini korudu. 2019 yılında ise bu segmentten önemli çıkışı Tom Ford ve Moccassini yaptı. Bununla birlikte, aksesuar kategorisinden Atasay ve dekorasyon kategorisinden Hiref markaları girdi.
YENİ ALAN EKLEDİ
Türkiye'de lüks tüketimin en önemli noktalarından biri de İstanbul Havalimanı. Unifree'nin ortaklarından olan ve İstanbul Havalimanı'nda lüks markaların da yer aldığı bir satış alanının işletmesini üstlenen ATÜ, geçen ocak ayı ortasında mevcut sahaya 830 metrekarelik ekstra bir alan ekledi.
Bu yeni bölümde Alexander McQueen, Steve McCartney, Chloe, Givenchy, Kenzo, Off White, Loewe, Marc Jacobs gibi dünyanın önde gelen lüks markalarının ürünleri yolculara sunuluyor. Unifree, 2020 yılında Zone 4 alanında bir Cartier Store açılışına hazırlanıyor.
2019 yılında şirketin perakende alanlarındaki toplam satışın içinde lüks ürün satış oranı yaklaşık yüzde 50 civarında gerçekleşti.
Unifree Duty Free CEO'su ve İcra Kurulu Başkanı Ali Şenher, "Küresel şöhrete sahip lüks markaların hemen hepsi kapımızı çalıyor ve bizden perakende sahasında satış alanı talebinde bulunuyor" diyor.
MÜCEVHER VE MOBİLYA
Lüks denilince akla ilk gelen ürünler arasında mücevher var. Son dönemde bu sektörde ulaşılabilir lüks ürünleri öne çıkıyor.
Farklı müşterileri için özel ürünler hazırlayan Zen Pırlanta, 2019 yılını Türkiye'de 68 ve yurtdışında 13 olmak üzere toplam 81 mağaza ile kapattı. Çok yakın bir tarihte Türkiye'de Aksaray ve İstanbul Bahçeşehir'de, yurtdışında ise Kuveyt ve Irak'ta yeni mağazalar açılacak.
Şirket iç piyasada yüzde 15'lik büyüme hedefliyor. Zen Pırlanta Yönetim Kurulu Başkanı Emil Güzeliş, "Pırlanta sektöründe moda, tekstilde olduğu gibi hızlı bir değişim göstermiyor. Mücevherde her zaman moda olan, hiç değişmeyen klasik parçalar var. Türkiye'de ve tüm dünyada pırlantaya olan ilgi ve satışlar ise giderek artıyor" diyor.
Lükste öne çıkan sektörlerden biri de mobilya. Sektörde lüks mobilya üretip Çin, Rusya, BAE gibi pazarlara ürün satan şirketler var. Normalde sektörün kilogram başına ihracat değeri 2019 yılı itibariyle 2,74 dolarken bu markalarda 10-25 dolar arasına çıkıyor.
Mobilya Sanayi İş Adamları Derneği Başkanı Nuri Gürcan, "Bu nedenle yurtdışında daha çok saray, lüks otel ya da lüks pazarın yoğunlaştığı bölgelere işler yapıyoruz. Mobilya sektörünün her yıl yüzde 15'lik büyüme performansı sergilediğini göz önüne alırsak, lüks kısmı da minimum yüzde 20'lik büyüme performansı gösteriyor" diyor.