AYŞEGÜL SAKARYA PEHLİVAN
asakarya@ekonomist.com.tr
Türkiye, Doğu ve Batıyı birleştiren stratejik konumuyla küresel ticaretin önemli kesişim noktalarından biri. Bu konum Türkiye'yi lojistik sektöründe dünyanın önemli oyuncularından biri haline getiriyor.
Tabloları görmek için görsellere tıklayın.
Türkiye, güçlü talep, inşaat halindeki projeler ve planlanan arzla, EMEA (Avrupa, Ortadoğu ve Afrika) bölgesindeki gelişmekte olan başlıca lojistik pazarları arasında yer alıyor.
Dünya Bankası Lojistik Performans Endeksi'ne göre Türkiye 2016 yılında 34'üncü sırada yer aldı. Lojistik Kalkınma Planı çerçevesinde hedef 2018 Lojistik Performans Endeksi'nde 15'inci sıraya yükselmek. Türkiye'de lojistik endüstrisinin 300 milyar TL'lik büyüklüğe ulaştığı tahmin ediliyor.
Özellikle son yıllarda kamu ve özel sektörün yaptığı altyapı yatırımları, Türkiye'nin lojistik hizmetlerinde ön plana çıkmasını sağladı. 2002 yılından beri bu alana 144 milyar dolar yatırım yapıldı. 2018 yılı yatırım programına göre 88,1 milyar TL'lik kamu yatırım bütçesinin 21,4 milyar TL'lik kısmı ulaştırma sektörüne ayrılacak.
Karayolu için 9 milyar TL, demiryolu için 10,8 milyar TL, havayolu için 1 milyar TL ayrılırken deniz yolu için 618,4 milyon TL yatırım yapılacak. Diğer taraftan Türkiye'nin 21 farklı noktasına yapılacak lojistik köylerle ilgili çalışmalar da tüm hızıyla devam ediyor.
ÖZEL SEKTÖR HIZLANDI
Kamunun lojistik sektöründeki bu büyüme atağına özel sektör de katıldı. Son birkaç yıldır yaşanan ekonomik ve siyasi sorunlar nedeniyle sıkıntılar yaşayan sektör 2018'e yeni yatırımlarla giriyor. Giderek dijitalleşen dünyaya uyum sağlamayı hedefleyen sektörde artık lojistik depoları adeta birer teknoloji merkezi gibi çalışıyor.
Hem yeni lojistik projeleri geliştirmeye hem de var olan lojistik noktalarını yenilemeye yönelik ciddi bir yatırım atağı başladı. Reysaş, Horoz Lojistik, Arkas, Ekol, Borusan gibi sektörün önde gelen şirketleri depolama yatırımları için harekete geçti.
11 MİLYON METREKAREYE ÇIKACAK
Türkiye'de depo yatırımları konusunda öne çıkan hat İstanbul ve Kocaeli. 2017 yıl sonu itibariyle İstanbul ve Kocaeli lojistik gayrimenkul pazarında 9,6 milyon metrekare depo stoku mevcut. 2016 yıl sonunda bu rakam yaklaşık 9,2 milyon metrekareydi.
2017 yılında yaklaşık 400 bin metrekarelik depo daha stoka girmiş durumda. 2017 yılında inşaat halindeki projeler göz önüne alındığında, bu yıl yaklaşık 650 bin metrekarelik bir artış daha olacağı tahmin ediliyor. 2019 sonunda ise lojistik depo stokunun toplamda 11 milyon metrekareye ulaşması bekleniyor.
ÖNE ÇIKAN BÖLGELER
Lojistik yatırımlarında önümüzdeki dönemde de İstanbul-Kocaeli bölgesinin popülerliğini koruması bekleniyor. Bu böl geye coğrafi olarak yakın olan bölgeler de lojistik arzında öne çıkan pazarlar haline geliyor. Dilovası-İzmit bölgesi ikincil pazar olarak adlandırılırken, Sakarya-Düzce hattı gelişen pazar olarak öne çıkıyor.
Lojistik sektörü açısından önem arz eden diğer iller ise Samsun, Ankara, Eskişehir, Manisa, İzmir, Adana, Mersin ve Gaziantep olarak sıralanıyor. JLL Türkiye Sanayi ve Lojistik Direktörü Anıl Baştaş Turpçu, lojistik pazarı için önem arz etseler de bu bölgelerin nitelikli depo arzı açısından talep edilen beklentiyi karşılayamadığına dikkat çekiyor.
Bu nedenle önümüzdeki dönemde bu bölgelerde lojistik yatırımlarının artması bekleniyor. Diğer taraftan Kuzey Marmara Otoyolu, Osmangazi Köprüsü, Üçüncü Havalimanı gibi tamamlanan ve devam eden ulaşım ve altyapı projeleriyle yeni alt pazarların oluşacağı tahmin ediliyor. Son yılların trendlerinden olan perakende ve e-ticaret sektörlerinin artan depo talebi, verimlilik ve konsolidas-yon, kent lojistiği, otomasyonlu depolar ise trend olmaya devam edecek.
REYSAŞ'TAN 100 MİLYON DOLAR YATIRIM
Reysaş, son beş yıldır depo yatırımlarına hız veren şirketlerden biri. Şirket, 2016 yılında sadece İzmir Menderes'te 35 bin metrekare kapalı alana sahip 45 depo yaptı. Aynı yıl Çayırova'da 45 bin metrekarelik kapalı alana sahip depo inşaatını tamamladı.
2017 yılında ise İstanbul Esenyurt'da 42 bin metrekarelik kapalı alana sahip bir depo inşa etti. Halen Çayırova'da 60 bin metrekare, Orhanlı'da 100 bin metrekare, Adana'da 25 bin metrekare, Ankara Gölbaşı'nda 8 bin metrekare kapalı alana sahip olacak depo inşaatları devam ediyor. Tüm bu projeler için 100 milyon dolar civarında yatırım yapılması hedefleniyor.
Depolama alanında 2018 yılı hedefi kapalı alanda 1,5 milyon metrekareye ulaşmak. Reysaş'ın yatırımları bunlarla sınırlı değil. 2018 yılında demiryolu tarafında 500 tren vagon/konteyner yatırımı, lojistik için ise 100 adet tır ve 150 adet ticari vasıta yatırımı yapılması hedefleniyor.
Diğer taraftan güneş enerjisine yönelik yatırımları da devam ediyor. 2018 ve takip eden yıllarda Adana'da ve İstanbul'daki yeni inşaatı tamamlanacak olan depoların çatılarında 2 MWp'lik daha GES tesisi kurulması planlanıyor. Reysaş Yatırım Holding Yönetim Kurulu Başkanı Yardımcısı Egemen Döven, 2023 yılında 1 milyar dolar ciro hedeflediklerini belirtiyor.
BORUSAN 3 ŞİRKET SATIN ALACAK
Ağırlıklı olarak otomotiv, dayanıklı tüketim, demir-çelik ve enerji sektörleriyle çalışan Borusan Lojistik, bu sektörlerdeki canlanmayla birlikte büyümesini hızlandırdı. 2018'de de güçlü bir büyüme performansı göstermeye hazırlanan şirketin gündeminde yeni projeler var.
Gebze'de 95 bin metrekarelik bir depo inşaatını bu yıl ağustos ayında bitirmeye hazırlanan şirket, 2019'da İzmir ve Gemlik'te iki yeni depo yatırımı yapacak. Bu projelere 100 milyon TL'nin üzerinde bütçe ayrılacak. 465 bin metrekare kapalı depoyu yöneten şirket, bu rakamı iki yılda 650 bin metrekareye çıkarmayı hedefliyor.
Borusan Lojistik'in hedeflerinden biri de 2019 yılına kadar üç şirket satın almak. 2018'de büyüme hedeflerinin yüzde 20 olduğunu söyleyen Borusan Lojistik Genel Müdürü İbrahim Dölen, yatırımların süreceğini belirtiyor.
Dölen, "Yapacağımız yatırımların 20 milyon dolarlık kısmı AR-GE ve inovas-yon üzerine olacak. İş süreçlerimizi daha da etkinleştirmek, hem kendimiz hem de paydaşlarımız için verimliliği artırmak yönünde çalışmalarımızı sürdüreceğiz" diyor.
40 MİLYON TL'YE ÜÇ TESİS
Sağlık, perakende, hızlı tüketim, otomotiv başta olmak üzere altı farklı sektörde faaliyet gösteren DHL Supply Chain, 2019 yılının sonuna kadar üç farklı tesis için 40 milyon TL yatırım yapacak.
Esenyurt'ta açılan sağlık sektörüne yönelik depolama tesisi için 20 milyon TL yatırım yaptıklarını söyleyen DHL Supply Chain Türkiye Genel Müdürü Orkun Saruha-noğlu, "İlaç sektörüne özel tesiste 250 kişiye istihdam yaratacağız.
İçinde laboratuvarlar, imha edilecek ürünlere özel depolar var" diye konuşuyor. Şirket, 2018'de tamamlanacak bu tesisin ardından 2019'da Gebze ve Esenyurt'ta iki tesis daha açmayı planlıyor. Bu iki tesis için 10 milyon liralık yatırım planlanıyor.
Şirketin bunlara paralel olarak AR-GE merkezinde 30 mühendisin üzerinde çalıştığı 20 farklı projesi bulunuyor. DHL Supply Chain, sağlık sektörüne yönelik yatırımlarının yanı sıra kendisine ait tüm filo araçlarına sürüş güvenliği, iş sağlığı ve güvenliği yatırımları yapmayı da planlanıyor. Bu kapsamda araçları üç farklı açıdan izlenebilecek kamera sistemleriyle donatan şirket, ayrıca şoförle "hands free" olarak bluetooth üzerinden iletişim imkanı sunacak bir sistemi filosuna adapte ediyor.
Bu proje için yaklaşık 1 milyon TL'lik yatırım bütçesi ayırdıklarını söyleyen Orkun Saru-hanoğlu, "Perakende sektöründeki müşterilerimizin ihtiyaçları doğrultusunda üç farklı ısı kontrollü dağıtım yapan filomuzu büyütüyoruz. Buraya önümüzdeki iki yıl içinde 8 milyon TL'lik ilave yatırım yapacağız" diyor.
HADIMKÖY'DE DEPO KURACAK
2017 yılını 1 milyar 87 milyon TL ciroyla kapatan Mars Logistics, 2018 yılına yeni yatırımlarla girdi. Tuzla Tepeören'de yapılan 27 bin metrekarelik depo şirketin Anadolu Yakası'ndaki dördüncü deposu oldu. 2018'de yatırımlara devam eden şirket, bu yıl içinde 30 milyon Euro yatırımla Hadımköy'de 70 bin metrekarelik yeni lojistik merkezini faaliyete geçirecek. Böylelikle yurtiçi depolama dağıtım ve katma değerli servislerde işlem hacminin artması hedefleniyor.
Şirketin diğer yatırımlarının da devam edeceğini söyleyen Mars Logistics Genel Müdürü Ali Tulgar, "Filomuzu daha da güçlendirmeye devam edeceğiz. Bu yıl filomuza 20 milyon Euro'luk yatırım yapmayı planlıyoruz. Araç sayımızı 2 binin üzerine çıkaracağız" diyor.
ALTI BÖLGEYE YATIRIM YAPACAK
2017 yılında atılım yaparak yüzde 60 büyüme yakalayan Mobiljet, 2018 yılında bu ivmeyi destekleyecek yatırımlara devam edecek. Yaptığı yatırımlarla lojistik üs sayısını 10'a çıkaran şirket, 2018'de 12 ana lojistik üs ve cep üsler için 20 milyon TL'lik yatırım yapacak.
İstanbul, Ankara, İzmir ve Bursa şirketin büyümeyi planladığı kentler arasında yer alıyor. Mobiljet Yönetim Kurulu Başkanı Ahmet Öztekin, 2018 yılı içinde altı bölgeye daha yatırım yaparak ana üs açmayı ve bağlı coğrafyadaki cep üsleri çoğaltarak tüm Türkiye'ye 24 saatte teslim hedefini gerçekleştirmeyi hedeflediklerini söylüyor.
Şirketin odağındaki diğer konu ise yurtdışında büyümek. Avrupa'da ciddi bir potansiyel olduğunu belirten Ahmet Öztekin, "Avrupa'da da bu hizmetler yüksek maliyet getirdiği için bu konuda hizmet pek verilmiyor. Bu nedenle Avrupa'da üs açmayı planlıyoruz" diye konuşuyor.
ANADOLU'YA ODAKLANACAK
Fillo Lojistik, son dönemde otomasyon projelerine odaklanıyor. Yaptığı yatırımlarla operasyon kapasitesini yüzde 35 artıran şirket, 2017 yılını yüzde 15'lik büyümeyle kapattı. Şirket, bu paralelde 2018 için de büyüme hedefini revize ederek yüzde 15'ten yüzde 20'ye çıkardı.
Fillo Lojistik, 2018'de de yatırıma devam edecek. Bu kapsamda Gebze ve Ankara'da bulunan aktarma merkezleri otomasyon sistemine geçecek. Ayrıca, Avrupa aktarma merkezinde, konveyör otomasyon sistemi üzerine, optik okuyucu ve optik ölçüm cihazı yatırımı yapılacak. Bununla birlikte İstanbul'un artan trafik sorunu paralelinde sevkiyat noktalarına daha yakın olmak adına İstanbul'da üç toplama şubesi açılması planlanıyor.
Fillo Lojistik Genel Müdürü Recep Demir, 2018 yılında 3 milyon TL'lik yatırım yapacaklarını söylüyor. Demir, "Burada önceliğimiz Anadolu Bölge Aktarma Merkezi olacak. Şu an fizibilite çalışmaları yapılmaya başlandı.wwDaha sonra ise Ankara'daki merkez için çalışmalara başlayacağız. Bu yatırımlarla özellikle Anadolu'da yüzde 30'luk bir kapasite artışı oluşturacağız" diyor.
DİJİTALLEŞMEYE HIZ VERDİ
Beş yıllık büyüme planlarını hazırlayan Sertrans Logistics, 2017'yi yatırım yaparak geçirdi. Önümüzdeki beş yılda ciddi bir büyüme ve hem yurtiçi hem de yurtdı-şına genişleme hamleleri planlayan şirket, 2018'de Hadımköy'de yeni bir lojistik depo açmaya hazırlanıyor.
30 bin metrekarelik alanda inşa edilen bu depoda Sertrans Logistics müşterilerinin günlük talepleri ve artan ihtiyaçlarına daha hızlı ve daha düşük maliyetli çözümler getirilmesi hedefleniyor. Depoda yıl sonuna dek 200 kişinin istihdam edilmesi planlanıyor.
Sertrans, akıllı teknolojiler ve akıllı altyapılara odaklanarak büyüyen bir şirket. Geçen yıl online perakende sektörünün hızla büyümesini fırsata çevirerek yıllık online ürün kapasitesini 70 milyona ve yüksek teknolojilerle donattığı online lojistik alanını 50 bin metrekareye çıkardı.
Sertrans Logistics CEO'su Nilgün Keleş, Endüstri 4.0 vizyonuyla dijitalleşme sürecine hız verdiklerini söylüyor. Geçen yıl AR-GE merkezini kuran Sertrans, 25 olan uzman sayısını 40'a çıkaracak.
Şirket yıllık cirosunun yüzde 5'ini AR-GE çalışmalarına ayırmayı planlıyor. Merkezde dijitalizasyon, inovasyon, bulut teknolojileri üzerinden satılabilir yeni ürünlerin geliştirilmesi hedefliyor.
TUĞRA GÖNDEN CUSHMAN & WAKEFIELD YÖNETİCİ ORTAĞI
'YABANCI YATIRIMLAR ARTACAK"
"Sanayi yatırımları öncelikli olmak üzere bölgedeki artan lojistik talebiyle birlikte depo talebinin de artacağını ve bunun etkilerinin 2019 yılı sonrasında görüleceğini düşünüyorum.
Son zamanlarda lojistik sektöründe artan şirket satın almalarının ardından yabancı oyuncular yatırımları artıracak ve enerji yatırımlarıyla birlikte Türkiye'nin enerji koridoru pozisyonu daha da pekişecek. Bu durumun devamında lojistik talebini artıracağını ve önümüzdeki yıllarda yakın coğrafyadaki sakinleşmeyle birlikte Türkiye'nin bölgesel bir lojistik üs haline gelerek güçleneceğini öngörüyorum."
EMRE ELDENER ULUSLARARASI TAŞIMACILIK VE LOJİSTİK HİZMET ÜRETENLER DERNEĞİ [UTİKAD) BAŞKANI
"MARMARA BÖLGESİ ÖNEMİ KORUYACAK"
"Türkiye ekonomisinin kalbi pozisyonundaki Marmara Bölgesi lojistik arzında başı çeken bir bölge. Ticari hayatın merkezi ve lojistik faaliyetlerin odağı konumundaki Marmara Bölgesi önemini korumaya devam edecek. Lojistik sektörü 10 yılı aşkın süredir dış yatırımın odağında. Özellikle liman yatırımları bu anlamda dikkati çekiyor.
Çin'in Bir Kuşak Bir Yol Projesi kapsamındaki orta koridorun odağında yer alan ülkemiz, liman yatırımları trendinin devam edeceğinin ipuçlarını veriyor. Ancak bu yatırımlar lojistik akışların hızlandığı noktaları tercih ediyor. Akdeniz'de limancılık sektöründe Türkiye'nin rakipleri göz önüne alınarak lojistik akışları hızlandıracak nitelikte mevzuat değişiklikleri yapılmalı ve altyapı çalışmaları tamamlanmalı."
ANIL BAŞTAŞ TURPÇU JLL TÜRKİYE SANAYİ VE LOJİSTİK DİREKTÖRÜ
"SAKARYA-DÜZCE HATTI GELİŞİYOR"
"İstanbul-Kocaeli bölgesinin lojistik arzının en önemli bölgesi olması nedeniyle bu bölgeye coğrafi olarak yakın olan bölgeler lojistik arzında öne çıkan pazarlar haline geliyor. Dilovası-İzmit bölgesi ikincil pazar olarak adlandırılabilirken, Sakarya-Düzce hattı gelişen pazar olarak adlandırılabilir.
İstanbul-Kocaeli bölgesinde lojistik gayrimenkul pazarı için ortalama gerçekleşen kira rakamını 5,5 USD/m2/ay olarak verebiliriz. Kiralar TL bazında değerlendirildiğinde yavaş seviyelerde artış gösterirken, dolar bazında değerlendirildiğinde ise aynı seviyelerde gözüküyor."