SİBEL ATİK ARAM EKİN DURAN
satik@ekonomist.com.tr eduran@ekonomist.com.tr
AYŞEGÜL SAKARYA PEHLİVAN LEVENT GÖKMEN DEMİRCİLER
asakarya@ekonomist.com.tr lgokmen@ekonomist.com.tr
Mart ayında gerçekleşecek yerel seçimler ve ekonomik hedeflerdeki farklı tahminler nedeniyle büyük grupların tepe yöneticileri 2019'da temkinli adımlarla büyümenin yolunu arayacak.
Tabloyu görmek için görsele tıklayın.
2019'un piyasalarda hem talep hem de fonlama açısından zorlu geçeceği öngörüsüyle hareket eden patronlar, yurtdışında yeni pazarları kollarken, yurtiçinde ise yeni bir maceraya atılmak yerine mevcudu koruyacak.
CEO ve patronlar yönettikleri şirketlerin 2019 yılı büyüme stratejilerini ve odaklandıkları başlıca yatırım alanlarını Ekonomist'e anlattı.
ALİ KİBAR KİBAR HOLDİNG YÖNETİM KURULU BAŞKANI
"YURTDIŞI GİRİŞİMLERİ HIZLANDIRACAĞIZ"
"2019 yılı için tahmini grup ciromuzu 7,1 milyar dolar, büyümeyi ise yüzde 3 olarak öngörüyoruz. Bu süreçte yatırımlarımıza devam etmeyi ve istikrarlı büyümemizi sürdürmeyi hedefliyoruz, ileri teknolojiyle ürettiğimiz yüksek katma değerli ürünlerimizle yurtiçi ve yurtdışında büyümeyi planlıyoruz.
Grup şirketlerimizle sadece Türkiye'de değil global pazarlarda daha etkin olmak için çalışmaya devam edeceğiz. ABD pazarına yönelik iş geliştirme ve büyüme planlarımızı hızlandıracağız."
YÜKSEL YILDIRIM YILDIRIM HOLDİNG İCRA KURULU BAŞKANI
"SATIN ALMALARI SÜRDÜRECEĞİZ"
"Büyüme sevdalısı bir grubuz ve böyle bir dönemde yurtiçi ve yurtdışı planlarımızı ötelemeyi düşünmüyoruz. Globalde altıncı yılımız ve İtalya, ABD, Ekvador, Kazakistan, İsveç'te yatırımlarımız sürüyor. Bu süreçte yeni yatırımların yanı sıra satın almaları da sürdüreceğiz.
Neticede para gideceği yeri biliyor. Bankalar başarılı işleri desteklemeye devam ediyor. Bizim yaptığımız gibi büyük ve iyi işlere finansman bulmak zor değil. Bankalar genel olarak kredi vermiyor gibi olsa da grubumuzun kredibilitesi yüksek."
NİHAT ÖZDEMİR LİMAK HOLDİNG YÖNETİM KURULU BAŞKANI
"TURİZM YATIRIMLARINA HIZ VERECEĞİZ"
"İstanbul Havalimanının ilk etabını 29 Ekim tarihinde Cumhurbaşkanımızın katılımıyla hizmete açtık. Konsorsiyum olarak ilerleyen günlerde buradaki yatırımlarımızı faz faz tamamlayacak ve dünyanın en büyük havalimanını Türkiye Cumhuriyeti'ne kazandırmış olacağız. Bir diğer önemli proje olan 1915 Çanakkale Köprüsü'nde de rüzgar testlerimizi başarıyla tamamladık, keson inşaatlarını bitirdik ve yüzdürdük.
Yatırıma süratle devam ediyoruz. Yurtdışında hizmete açtığımız ilk otel olarak tarihe geçen KKTC'deki Limak Cyprus Deluxe Otel ile turizm grubumuzun yatak kapasitesi 7 bini aştı. 2019 yılında gerek yurtiçi gerekse yurtdışında turizm yatırımlarımıza hız kazandıracağız. Bunun dışında taahhüt, çimento ve enerji alanlarında da ciddi bir büyüme dönemine girmiş bulunuyoruz. Türkiye ekonomisini geleceğe taşıyacağına inandığımız çok sayıda önemli projeyi devreye aldık, 2019 yılında da almaya devam edeceğiz."
VAHAP KÜÇÜK LC WAIKIKI YÖNETİM KURULU BAŞKANI
"GLOBALLEŞMEYE ODAKLANDIK"
"Önümüzdeki dönemin temasını globalleşme olarak belirledik. 2019'da markamızın ve ülkemizin bayrağını daha güçlü dalgalandırmayı ülkemize sözümüz olarak görüyoruz. Hedefimiz, cumhuriyetimizin 100'üncü yaşında Avrupa'da moda perakende alanında ilk üçte ülkemizin bayrağını dalgalandırmak.
2019 yılında veri analitiği, daha da gelişmiş algoritmalar, ivmelenmiş dijitalleşme ve çok kanallı kesintisiz müşteri deneyimi, müşteriyle beraber ortak tasarım odak yatırım alanlarımız olacak. Gelecek yıl yurtiçinde 15, yurtdışında 85 mağaza açmayı planlıyoruz. Yüzde 31'lik büyüme ile ciromuzu 21,3 milyar TL'ye yükseltmeyi hedefliyoruz."
AZİZ TORUN TORUNLAR GYO YÖNETİM KURULU BAŞKANI
"BİRBİRİMİZİ DAHA İYİ ANLAMAMIZ GEREKİYOR"
"2019 yılı, perakende firmaları ile alışveriş merkezi yatırımcılarının birbirini daha iyi anlaması, daha iyi iletişim kurması, işbirliği yapması gereken bir yıl olacak. Bu da bir inovasyondur. Hepimiz aynı çatı altındayız, aynı gemideyiz."
MEHMET TÜTÜNCÜ YILDIZ HOLDİNG CEO'SU
"ÇİFT HANELİ BÜYÜYECEĞİZ"
"Doğru stratejiler sayesinde daha önce yakaladığımız iki haneli büyümeyi bu yıl da sürdürdük. 2018 yılını yüzde 21 büyüme ile kapatmayı hedefliyoruz. Her gün geliştirdiğimiz yalın ve esnek bir organizasyonumuz var. Türkiye'deki ekonomik durumu fırsata çevirmek bizim işimiz. Global markalarımız için Türkiye'yi üretim üssü haline getirdik. İhracatımızı arttırıyoruz.
Yeni Yıldız Holding stratejimiz doğrultusunda odaklandığımız atıştırmalık ve perakende sektörü resesyondan etkilenmediği için 2019'da enflasyonun üzerinde yani çift haneli büyüme hedefliyoruz. Değişen tüketici trendleri ve pazar dinamikleri ile oluşan yeni fırsat ve iş modellerini yakından takip ediyoruz. Yine 2019 yılı içinde tüketiciye daha da yakın olmak için ürünlerimizi çok hızlı bir şekilde tüketiciye ulaştıracak e-ticaret gibi alternatif dağıtım kanallarına da yatırım yapacağız."
HAMDİ AKIN AKFEN HOLDİNG YÖNETİM KURULU BAŞKANI
"7-8'İNCİ AYDA GÜVEN GELİR"
"2018 başında açıkladığımız 5,6 milyar TL'lik yatırım paketimizde sözümüzde durduk ve tamamını gerçekleştirdik. Yatırımlara ilave sağladığımız istihdam sayısı da 4 bin 59 olarak gerçekleşti. Türkiye'nin geleceğine duyduğumuz güvenle bu yatırımlara devam edeceğiz.
Açıklanan ekonomik programın tamamen arkasında durulursa, ben 7-8'inci aydan itibaren yatırımcılara güven geleceğini, hem içerdeki hem de dışardaki yatırımcıların hükümetin programın arkasında durduğunu görürse yatırımlarına tekrar devam edip, ondan sonraki yılları satın alacağına inanıyorum."
MEHMET GÖÇMEN SABANCI HOLDİNG CEO'SU
"TEDBİRİ ELDEN BIRAKMADAN YATIRIMA DEVAM"
"2019'da kırılgan olabilecek noktaların farkındayız ve yaptığımız işin avantajlı taraflarını biliyoruz. Bu doğrultuda 2019 yılı yatırımlara devam edeceğimiz bir yıl olacak. Bizim hiçbir yatırım kararımız konjontürel durumlardan anlık olarak etkilenmez.
Dolayısıyla yine tedbiri elden bırakmayacağımız fakat yatırımları sürdüreceğimiz bir yıl olacak. Türkiye için olumlu düşünüyoruz. Türkiye'nin yönetilebilecek bir gündemi var. Bu ülkeye güvenmeyince, iyimser olmayınca yatırım yapamazsınız."
ERHAN BOYSANOĞLU MESA YÖNETİM KURULU BAŞKANI
"YURTDIŞINA ODAKLANACAĞIZ"
"2019'da yeni iş almayı planlamıyoruz. Çengelköy'de ruhsatı alınacak olan küçük projemiz dışında yeni projemiz olmayacak. Var olan 11 projemizi tamamlayıp teslim edeceğiz. 2019 yurtdışına odaklandığımız bir yıl olacak.
Polonya'da projeler yapıyoruz, iki arazide çalışmalarımız var. Rusya'ya odaklandık, 2-3 noktada görüşmeler sürüyor. Özbekistan'da müşavirlikle başladık,yap-sata gireceğiz. Libya'da ise ülkede yaşanan karışıklıklar nedeniyle 400 milyon dolarlık işimiz duruyor."
ALTINBAŞ HOLDİNG ONURSAL BAŞKANI
"PARASI OLAN İÇİN FIRSAT YILI"
"Mücevher alanında yurtdışı mağazalaşma sürecimiz devam edecek. Eğitim alanında hizmet ihracat gelirlerimizi artırmaya odaklanacağız. Enerjide ise birçok yatırım teklifi geliyor, ilgilenen gruplar içinde anlaşacağımız yapıyla ortaklığa gidebiliriz.
Biz bu dönemde mevcudu korumaya gayret edeceğiz. Türkiye uluslararası finans sistemine entegre olursa her şey daha değişecek. 2019 yılını, parası olana fırsat yılı olarak görüyorum."
FUAT TOSYALI TOSYALI HOLDİNG YÖNETİM KURULU BAŞKANI
"YATIRIMLARDA HIZ KESMEYECEĞİZ"
"Üç kıtada 20'nin üzerinde farklı tesiste üretim yapan bir Türk şirketi olarak, ülkemizin bayrağını dünyanın farklı coğrafyalarında dalgalandırmayı sürdüreceğiz. Bu kapsamda, 2019 yılında da yatırımlarımıza hız kesmeden devam edeceğiz. Yurtiçinde devam eden demir- çelik ve liman yatırımlarımızın yanı sıra yurtdışında da hızlı ama istikrarlı büyümemizi sürdürüyoruz.
Dört fazdan oluşacak Tosyalı Algerie yatırımımızda, ilk üç fazı da devreye alırken şimdi dördüncü faza başladık. Bunun dışında geçtiğimiz aylarda, Senegal yatırımımız için de imzaları attık. Tosyalı Holding olarak hedefimiz ve vizyonumuz çok net: Faaliyet gösterdiğimiz tüm sektörlerde bir dünya markası olmak. Bu kapsamda, bugün başlattığımız ve proje aşamasında olan tüm yatırımlarımızı devreye aldığımızda, sektörümüzde dünyanın en önemli üreticilerinden biri olacağız."
ERDAL BAHÇIVAN İSO YÖNETİM KURULU BAŞKANI
"TEMKİNLİ OLUNMASI GEREKİYOR"
"2019 yılı için biraz temkinli olmamız gerekiyor. Özellikle yılın ilk _ yarısı için dikkatli olunması gereken bir yıl olacak.Yerel seçimlerin mart ayında olması, bizi bekleyen birtakım temel konulara biraz daha sabır göstermemiz gerektiğini gösteriyor. Seçimlerden sonra Türkiye uzun süre bir seçim konuşmayacak bir döneme girecek ve umarız ki daha güçlü yapısal reformlarla 2019'un en azından ikinci yarısını daha güçlü ve daha çözümlere odaklanmış olarak geçirecektir."
GÜLDEN YILMAZ KOTON YÖNETİM KURULU EŞ BAŞKANI
"VERİMLİ VE ÇEVİK OLACAĞIZ"
"2018'de odağımız moda ve yeniliğe yaptığımız yatırımlar doğrultusunda yurtdışındaki mağaza sayımızı artırmaktı. Nitekim 2018 sonu itibarıyla yurtiçi ve yurtdışında toplam 513 mağazamız bulunuyor. Önümüzdeki dönemde mevcut stratejilerimizi verimlilik ve çeviklik ilkeleriyle zenginleştirmeyi hedefliyoruz. Bu bağlamda 2019'da mottomuz 'verimlilik ve çeviklik' olacak. Bu mottomuzu sürdürülebilir iş modelimizin tüm birimlerine taşıyacağız.
Koton, sektörün oyun değiştirici markasıdır. Bu liderliğimizi sürdüreceğiz. Orta vadeli hedeflerimizde, 2023 yılında beş kıtada, en zengin ve en beğenilen koleksiyonlara sahip, hızlı moda markası olmak var. Bir taraftan tasarım merkezimiz Design Lab kanalıyla marka ve tasarım gruplarına devamlı bilgi akarken, diğer taraftan iş ve müşteri iç görüleri departmanımız, rekabet, müşteri eğilimleri ve ticaretin dünyadaki yönelimleri hakkında ekibimizin bilgilerini tazeliyor."
HAKKI YILDIZ YILDIZLAR YATIRIM HOLDİNG YÖNETİM KURULU ÜYESİ
"SATIŞ AĞINI GÜÇLENDİRECEĞİZ"
"Türkiye 2018'de parlak bir yıl yaşadı demek zor ancak yaşananlar sorunları anlayıp çözüm yolları üzerinde yoğunlaşmaya da olanak sağladı. 2018'de yaşanan ekonomik hareketlerin etkisinin 2019 yılında yaşanacağını düşünüyorum. 2019'da bildiğiniz gibi mart ayında yerel seçim yaşayacağız. Ülkelerin kılcal damarları olarak gördüğüm yerel yönetim seçimlerinin ardından daha iyi bir gelecek beklentisi içindeyim.
Hükümetin açıkladığı programlara, hedeflere bakarsak, 2019, toparlanmanın hızlanacağı bir yıl olacak. Büyüme hedefi, önceki yıllarda olduğu gibi yüksek değil, hükümetin açıkladığı yüzde 2,3'lük büyüme hedefinin mantıklı olduğunu düşünüyorum.
Bu doğrultuda bizim için 2019 yılı yeni yatırımlarımızı tam kapasite ile çalıştırıp satış ağımızı güçlendireceğimiz bir yıl olacak. "
PAUL DOANY TÜRK TELEKOM CEO'SU
"TÜRKİYE'Yİ GELECEĞE BAĞLAYACAĞIZ
"2019 yılı için mottomuz 'Türk Telekom, Türkiye'yi geleceğe bağlamaya devam ediyor' olacak. Türk Telekom olarak 2019'da, Türkiye'nin dijital dönüşüm yolculuğunu tamamlaması için ne gerekiyorsa yapacağız. Türkiye'deki mevcut altyapıyı genişletmek ve Türkiye'nin dijital dönüşümünü tamamlayarak tüm ülke için sağlam ve kalıcı yararlar yaratabilmek adına yatırımlarımız devam edecek.
Dijitalleşmeye bağlı olarak ve fiziksel, sosyal, ekonomik ve bölgesel nedenlerle bilgiye erişimi sınırlı kesimler de dahil olmak üzere tüm Türkiye'de internet kullanımının ve buna bağlı bilgiye erişiminin yaygınlaşması için çalışmalarımızı hız kesmeden sürdüreceğiz. Yatırımdaki önceliğimiz, 2019 yılında ülkemizin fiberleşmesi ile birlikte internet penetrasyonunu artırmak olacak."
AHMET ÇELİK SİNPAŞ GYO YÖNETİM KURULU BAŞKAN VEKİLİ
"YAVAŞLAMA VAR AMA İŞLER DURMAZ"
'Türkiye 10 yılda bir kriz görür, kendinde olmasa bile uluslararası krizlerden etkileniyor. Ülkemiz dinamik bir ülke, evlenme, boşanma, göç, ayrı eve çıkma gibi nedenlerle yıllık en dip noktada 600 bin konut talebi oluyor. Bu da sektörümüzü canlı tutuyor. Durgunluk dönemlerinde biraz yavaşlama olur ama işler durmaz. Gayrimenkul sektörü uzun soluklu bir sektör, bir arsada projeye başlayıp bitirmek beş yılı bulur. Bu nedenle 2019'da da çalışacağız."
HURŞİT ZORLU ANADOLU GRUBU İCRA BAŞKANI
"YATIRIM FIRSATLARINI DEĞERLENDİRECEĞİZ"
"2019 yılına ilişkin öngörülerde bulunmanın zor olduğu görülmekle birlikte, temkinli finansal yönetim yaklaşımımızla değişen koşullarda operasyonel verimliliği artırma yönündeki stratejilerimizi uygulamaya devam edeceğiz.
Faaliyet gösterdiğimiz sektör ve pazarlarda organik olarak büyümenin devamı hedeflenirken, yurtiçi ve yurtdışında portföyümüze uygun ve sinerji sağlayabilecek yeni yatırım fırsatlarını değerlendireceğiz. Özellikle yıllardır faaliyet gösterdiğimiz ve yakından tanıdığımız coğrafyalar olan Orta Asya, Balkanlar Ortadoğu'da güçlü büyüme potansiyeli gördüğümüz ülkelere odaklanıyoruz."
AHMET ÖKSÜZ KİPAŞ HOLDİNG YÖNETİM KURULU BAŞKAN VEKİLİ
"STRATEJİK YATIRIMLARLA İHRACATI ARTIRACAĞIZ"
"Bizim açımızdan 2018 yatırımların devam ettiği bir yıl oldu. Tekstilde yeni bir hamleyle kapasite artışına gittik. Kağıtta yeni fabrika için yatırıma başladık. Yeni kağıt tesisiyle 300 milyon dolarlık ithalatın önüne geçilecek.
Dolayısıyla yatırım kararlarının ertelenmediği ve büyümeye devam ettiğimiz bir süreç oldu. 2019 yılında da stratejik yatırımlarla grubun ihracattaki büyümesine önem vereceğiz. Özellikle ihracat odaklı sektörlerde canlanma söz konusu ve gelecek yıl da böyle bir trend bekliyoruz."
SAMİ KARİYO PENTİ YÖNETİM KURULU BAŞKANI
"DOĞRU SATMAYA KONSANTRE OLACAĞIZ"
"Bu yıl mottomuz 'günlük ve haftalık olarak hedefleri yönetmek' şeklinde olacak. Radarlarımızı buna göre ayarladık. 2019 yılında 2018'e benzer bir oranda büyüme öngörüyoruz. Hedefimiz Penti'nin yüzde 30 büyümesi. Daha çok satmaktan öte daha doğru satmaya konsantre olarak hedefe ulaşacağız. Toplam 534, yurtdışında 159 mağazamız var. Yurtdışında önemli bir büyüme ivmemiz var. Romanya'da bu yıl sonunda 40 mağazaya ulaşarak hızlı büyümemize devam edeceğiz."
CENGİZ EROLDU TOFAŞ CEO’SU
"AR-GE VE DİJİTALE YATIRIM YAPACAĞIZ"
"Ocak-Kasım döneminde ürettiğimiz toplam araç sayısı 281 bine, ihraç ettiğimiz araç sayısı da 233 bine ulaştı. Yılın üçüncü çeyreğinde 3 milyonuncu aracımızı ihraç etmenin gururunu yaşadık.
İç pazarda Fiat, Fiat Professional, Alfa Romeo, Jeep, Ferrari ve Maserati markalarımız ile yaklaşık 60 bin adetlik satış gerçekleştirdik ve pazar payımız yüzde 11 oldu. Toplam satışlarımızın yüzde 90'ını yerli üretim araçlar oluşturdu. Bu oranla ülkemizin en yüksek yerli satış payına sahip kurumu olma özelliğimizi de koruduk. 2019'da AR-GE ve dijital teknolojilere yatırım yapmaya devam ederek rakabetçiliğimizi artırmayı hedefliyoruz."
SABRİ ÜNLÜTÜRK SUN HOLDİNG YÖNETİM KURULU BAŞKANI
"YENİ PAZARLARLA BÜYÜYECEĞİZ"
"2019'da çift haneli büyüme hedefliyoruz. Büyümeyi de mevcut pazarlara ilave yeni pazarlar ve farklı ürün gruplarıyla elde edeceğiz. Teknik tekstil alanında çalışan, özellikli üretim yapan firma arayışlarımız devam ediyor. Bu dönemde nakit akışı ve verimlilik öne çıkacak."
SÜLEYMAN ORAKÇIOĞLU ORKA HOLDİNG YÖNETİM KURULU BAŞKANI
"GLOBALDE BÜYÜME IŞIK HIZIYLA SÜRECEK"
"2018 yılında planladığımız gibi tüm hedeflerimizi tutturduk. 2018 yılında toplam yatırımımız 80 milyon TL oldu. Yurtdışında planladığımız gibi 40 mağaza açılışını gerçekleştirerek toplamda 180 mağazaya ulaştık ve global büyümemize ışık hızıyla devam ediyoruz.
2019 yılının hepimiz için ülke pazarında verimlilik ve maliyet yönetimi yılı olacağını düşünüyorum. Nakit akışı da çok önemli olacak. Holding olarak iç pazarda verimliliği arttırmayı ve performans değerlendirmesi yapmayı, yurtdışında ise ihracatı yüzde 40 artırmayı hedefliyoruz."
SÜLEYMAN ÇETİNSAYA ARTAŞ İNŞAAT YÖNETİM KURULU BAŞKANI
"DARALARAK YOLA DEVAM"
"2019'da daralarak yürümek zorundayız. Satışların iyi gitmemesi nedeniyle yeni inşaat yapmak yerine var olan stoklarımızı eritmeye çalışacağız.
Elimizde üç projenin ruhsatı var ama onların inşaatına bu ortamda başlamıyoruz. Şu anda yabancı satışları var ama onların stoklarımızı eritmesi mümkün değil. Faizlerin düşmesi halinde iç pazar hareketlenmesiyle birlikte yeniden üretime geçebileceğiz."
MEHMET OKAY ANT YAPI YÖNETİM KURULU BAŞKANI
“YURTDIŞINDA GAZA BASACAĞIZ”
“Yeni yılda yurtdışı işlerinde biraz daha gaza basacağız. Yurtiçinde Antwell ve Anthaven projelerimize devam edeceğiz. Yurtdışında Rusya, İngiltere ve ABD’de var olan projelerimizi yürütmenin yanı sıra yeni projelerin ihalelerini almak için çalışmalar yapmayı sürdüreceğiz. Bu dönemde en önemli hedefimiz var olan işgücü kapasitesini korumak ve kapasiteyi düşürmeden yola devam etmek.”
MEHMET T. NANE PEGASUS HAVA YOLLARI CEO’SU
“UÇAK FİLOMUZU BÜYÜTECEĞİZ”
“Türkiye havayolu sektöründe büyümeyi sürdürecektir. Yeni havalimanı ve Sabiha Gökçen’deki ikinci pist yatırımı tamamen bu büyümenin adımları.
Biz de sektördeki tek düşük maliyetli havayolu şirketi olarak bu büyümeden uçak filomuzu büyütmeye devam ederek faydalanmayı ve şirketimizi büyütmeyi hedefliyoruz. 2019 yılında dijitalleşme konusundaki yatırımlarımız tüm hızıyla sürecek. Mottomuz ‘Türkiye’nin dijital hava yolu’ olarak devam edecek.”