Üçüncü çeyrekte TL'ye göre dolar ve Japon Yeni değer kazandı, Euro ve Sterlin değer kaybetti. Biz de fonksiyonel para birimleri ve döviz pozisyonlarına göre kur farkı geliri ve gideri yazarak üçüncü çeyrekteki kur değişimlerinden olumlu ve olumsuz etkilenecek BİST-100 şirketlerini belirledik.
17-30 Ekim 2021 tarihli sayıdan
2021'in üçüncü çeyreğinde, kurlarda dalgalı seyir kaydedildi. Temmuz ve ağustosta yurtiçindeki olumlu havanın da katkısıyla TL'de değer kazanımları, eylülde ise kayıplar öne çıktı.
ABD Merkez Bankası FED'in varlık azaltımı konusundaki iletişimi, enflasyonist endişeler ve TCMB'nin sürpriz faiz indirim kararı TL'yi baskıladı.
Erken sıkılaşma ve enflasyon endişeleri doları küresel çapta da destekledi. Bu gelişmelerin de etkisiyle 30 Haziran'da 8,68 olan dolar/TL, 30 Eylül'de 8,88'i gördü ve üçüncü çeyrekte TL karşısında dolar yüzde 2,28 değer kazandı.
Tabloları görmek için görsellere tıklayın.
Euro/TL 10,32'den 10,29'ya; Sterlin/TL 12,00'den 11,92'ye geriledi. Euro ve Sterlin, üçüncü çeyrekte TL karşısında yüzde 0,31 ve yüzde 0,69'lık değer kaybı yaşadı.İKİ ÖNEMLİ TABLO HAZIRLADIK
Döviz kurlarındaki değişimlerin bilançolara yansımaları önem taşıyor. Biz de TL'deki hareketlerin 2021 üçüncü çeyrek finansallarına olası etkileri üzerine bir çalışma yaptık.
Şirketlerin 2021'in ilk altı aylık finansallarındaki döviz pozisyonlarının korunduğu varsayımı altında yaptığımız değerlendirme kapsamında, iki tablo hazırladık.
Öncelikle fonksiyonel para birimi TL olan BİST-100 şirketleri arasında üçüncü çeyrekte kurdaki değişimlerden en olumlu ve en olumsuz etkilenebilecek ilk 15 şirketi sıraladık.
Sıralamaları; kurun olası etkisinin şirketin piyasa değerine bölünmesiyle hesaplanan değere göre yaptık. Bankaları yabancı para pozisyonlarını bilanço dışı nazım hesaplarda türev ürünler kullanarak dengelediği için dâhil etmedik.
PİYASA DEĞERİNE NASIL YANSIYACAK?
Tablolara göre; 30 Haziran itibarıyla -1 milyar 897 milyon TL net yabancı para pozisyonu, diğer bir deyişle döviz açığı olan Global Yatırım Holding'in üçüncü çeyrekte -34,5 milyon TL'lik kur farklı gideri yazacağı hesaplanıyor.
Kur farklı giderinin piyasa değerine oranının yüzde -2,59 olmasıyla Global Yatırım Holding, kur değişimden negatif etkilenecek şirket olarak ilk sırada yer alıyor.
Onu İzmir Demir Çelik, Tüpraş, Vestel, Zorlu Enerji ve Koç Holding takip ediyor. Ancak burada şunu da unutmamak gerekiyor, firmalar bu risklerini hedge ediyor.
30 Haziran itibarıyla 3 milyar 153 milyon TL net yabancı para pozisyonu yani döviz fazlası olan Anadolu Grubu Holding için üçüncü çeyrekte 96,9 milyon TL'lik kur farklı geliri bekleniyor.
Kur farkı gelirinin piyasa değerine oranının yüzde 1,74 olmasıyla Anadolu Grubu Holding, kurdaki değişimden en olumlu etkilenecek şirket oluyor. Onu Ülker Bisküvi, Alarko GYO, İndeks Bilgisayar, T. Şişecam ve Anadolu Efes izliyor.
Gedik Yatırım, Yatırım Danışmanlığı Müdür Yardımcısı Onurcan Bal; ilk altı aylık sonuçlara göre döviz fazlası yönünden ön plana çıkan şirketleri Sabancı Holding, T. Şişecam, Aselsan, Anadolu Grubu Holding, Enerjisa ve Koza Grubu olarak sıralıyor.
Bal; döviz yükümlülüğü yüksek şirketlerin ise Koç Holding, Zorlu Enerji, Sasa Polyester, Vestel, İzmir Demir Çelik, Global Yatırım Holding, Torunlar GYO, Odaş Elektrik, Çan2 Termik ve Kardemir Grubu olduğunu aktarıyor.
Ancak döviz yükümlülüğübulunan şirketlerin bazılarının doğal hedge ya da bilanço dışı türev araçlarla kurdaki yükselişlere karşı koruma sağlayabildiklerine değinen Onurcan Bal; bu nedenle tablolardaki etki rakamlarının olası rakamlar olduğunun ve şirketlerin bilançolarının dikkate alınması gerektiğinin üzerinde duruyor.
DÖVİZ AÇIĞI-DÖVİZ FAZLASI
Net döviz pozisyonu, şirketin döviz varlıkları ve döviz yükümlülükleri arasındaki farkı ifade ediyor. Aradaki fark pozitifse, yani şirketin döviz varlığı döviz yükümlülüklerinden fazlaysa bu, şirketin net döviz fazlası olduğu anlamına geliyor.
Ancak farkın negatif olması şirketin net döviz açığı olduğunu ortaya koyuyor. Şirketlerin kura duyarlılıkları; net döviz pozisyon durumu, finansman giderlerinin öz sermayeye ve operasyonel kâra oranı gibi faktörlerden etkileniyor.
Tera Yatırım Başekonomisti Enver Erkan; döviz fazlası olan şirketlerin kurların yükseldiği, lokal paranın değer kaybettiği belirsizlik dönemlerinde dayanıklı görüntü sunduklarını ve finansman kalemlerindeki olumlu etkiyle kambiyo kârı yazdıklarını söylüyor.
Kur değişimlerinin ana faaliyetten bağımsız olarak şirketin finansman maliyetleri üzerinde etkili olduğunu ve kârlılıkta oynamalara yol açtığını kaydeden Erkan; bunun da şirketin gelir-gider dengesine bağlı olduğu için risk içerdiğini kaydediyor.
"Şirketin gelir-gider-leri arasında kur ve vade uyumunun olması, bilanço değerinin korunması açısından çok önemli" diyen Erkan; şirketin ihracat ağırlıklı geliri olmasını, yurtdışı operasyonlarına ilişkin kur uyumsuzluğunu ortadan kaldırmasıyla olumlu olarak değerlendiriyor.
HANGİ HİSSELER?
Ziraat Yatırım Araştırma Yöneticisi Harun Dereli; döviz fazlası olan şirketler arasında kur değişimine bağlı olarak T. Şişecam, Aselsan, Anadolu Efes ve Ülker Bisküvi'den üçüncü çeyrekte kur farkı geliri bekliyor.
Dereli; finansallarını dolar cinsinden tutması ve Euro ile TL fazla pozisyonları nedeniyle Enka İnşaat'ın bu çeyrekte kur farkı gideri kaydedeceğini öngörüyor.
Harun Dereli, döviz açık pozisyonu olan şirketler arasında ise Ak Enerji, Vestel, İzmir Demir Çelik ve Akiş GYO'nun üçüncü çeyrekte önemli bir kur gideri yazacağını öngörüyor. Dereli, Net Holding ve Ayen Enerji'nin ise kur farkı geliri yazarak kur değişimden olumlu etkilenebileceğini kaydediyor.
THY, yüksek döviz açık pozisyonu olmasına karşın finan-sallarını dolar cinsinden tutuyor. Harun Dereli; THY'den, TL fazlasından gider yazmasına karşın açık pozisyonunun Euro ve Japon Yeni cinsi olması ve Euro ile Japon Yeni'nin dolar karşısında değer kaybetmesiyle üçüncü çeyrekte kur farkı geliri bekliyor.
Finansallarını dolar cinsinden tutan Erdemir'in TL, Euro ve Japon Yeni cinsinden açık pozisyonları nedeniyle kur farklı geliri elde edeceğini öngören Dereli'ye göre; Pegasus ise Euro cinsinden bilanço tutması nedeniyle kur farkı gideri kaydedecek.
HEDGİNG / RİSKTEN KORUNMA MEKANİZMASI NEDİR?
Hedging; ileride oluşabilecek olumsuz fiyat hareketlerinden korunmak adına yapılan işlemler olarak tanımlanıyor. Bu işlemlerin fiyat riskinden korunmaya ve düşük teminatla yüksek meblağlı risklerin kontrol altına alınabilmesine olanak verdiği kaydediyor.
Şirketin döviz riskinin olup olmaması kadar, bu riskin yönetilip yönetilmediği de önem taşıyor. Uzmanlar; şirketlerin döviz pozisyonlarını ne derecede koruduklarının, gelir-giderde kur uyumluluğu, kura endeksli fiyat politikası gibi doğal hedge yapıp yapmadıklarının veya türev araçlarla hedge edip etmediklerinin incelenmesi gerektiğinin altını çiziyor.