Eğitim düzeyinin ve koruyucu sağlık bilincinin artması, tüketicinin daha doğal içeriğe yönelmesi, OTC pazarını büyütüyor. Yıllık ortalama yüzde 20 büyüyen pazarın bu yıl hedefi 4 milyar TL. Şirketler ihracatla yurtdışına da açılıyor.
ÖZLEM BAY YILMAZ
obay@ekonomist.com.tr
Günümüzde hem ilaç hem de OTC olarak adlandırdığımız reçetesiz ilaç sektörü, nüfusun artması, bilim ve teknolojinin gelişimi ve taleple birlikte son yıllarda büyük bir ivme kazandı.
Dünyada yaklaşık 300 milyar dolarlık bir hacme sahip olan pazarın 2024 yılı sonuna kadar yaklaşık 490 milyar dolarlık büyüklüğe ulaşacağı öngörülüyor.
Bu alandaki en büyük beş pazar ise ABD, Fransa, Almanya, Çin ve Japonya. Böylece globalde yüzde 5'lerde büyüyen OTC pazarı, Türkiye'de her yıl yüzde 20'ler düzeyinde büyüyor.
Ancak Türkiye'de halen bir OTC yasası yok. Rekabetin yoğun olduğu ve binlerce markanın yer aldığı bu pazarda, Türkiye henüz gelişim sürecinin başında.
İlaç Endüstrisi İşverenler Sendikası'nın 2018 yılı Türkiye İlaç Sektörü Raporu'na göre; Türkiye OTC pazarı 2018 yılında yüzde 31,5 büyüme ile değerde 2,4 milyar TL'ye, kutuda ise yüzde 9,8 artış ile 178 milyon kutu hacme ulaştı. 2019 yılında ise 3 milyar TL hacme ulaştığı tahmin edilen pazarın 2020 hedefi 4 milyar TL.
KUTU HACMİ BÜYÜMEDİ
Satış değerindeki güçlü büyümeye karşın kutu miktarında aynı durumdan söz konusu olmadığına vurgu yapan sektör temsilcileri, "Son iki yıldır içinde bulunduğumuz ekonomik ortamın pazardaki kutu hacmine negatif yansımaları oldu.
Öngörümüz, 2020 itibariyle kutu bazında da anlamlı artışlar olacağı yönünde" diyor.
İlaç dışı sağlık destek ürünlerinde dünya çapında çok önemli bir kategoriyi tıbbi ve aromatik bitkiler oluşturuyor. Ülkemiz bitki zenginliği açısından dünyada üst sıralarda.
Türkiye, 11 bin 707 farklı bitkiye ev sahipliği yaparken, bu bitkilerin 3 bin 649 adeti, yani yüzde 31,8'i, endemik. Bu rakamlar da pazarın büyümesinde önemli rol oynuyor.
ABD'DE BÜYÜYOR
Konyalı Helvacızade Grubu bünyesindeki Zade Vital, yedi yıldır OTC alanında faaliyet gösteriyor. Şirket, çalışmalarını Ege Üniversitesi ARGEFAR işbirliğinin yanı sıra iki AR-GE merkezinde yürütüyor.
Türkiye'nin doğal sağlık ürünleri alanındaki ilk AR-GE merkezi Zade&Zade Vital İbn-i Sina AR-GE Merkezi ve Türkiye'de çok merkezli AR-GE işbirliği projesi olan DÜAMER'de bitkilerin üzerinde çalışıyor.
145 farklı ürün ve 558 farklı form sunan marka, bu yıl 160 farklı ürün ve 600 forma ulaşmayı hedefliyor.
Geçen 5 yılda 50 milyon dolarlık altyapı ve AR-GE yatırımı yaptıklarını söyleyen Zade Vital Genel Müdürü Taha Büyükhelvacıgil, "ABD Chicago'daki Zade Global şirketimiz ile özellikle ABD'nin tamamında etkin olmayı hedefliyoruz.
Ürünlerimizin ABD'ye ihracatı ile Türkiye'den ilk kez bu kadar yüksek bir ölçekte sağlık destek ürününün ABD pazarına gönderilmesini sağladık. Önümüzdeki süreçte ise Kanada ve Güney Amerika'dan başlayarak tüm dünyaya yayılmayı öngörüyoruz" diye anlatıyor.
Marka aralarında Hollanda, Bosna-Hersek, Singapur, Katar, Portekiz, İspanya ve İtalya gibi 14 farklı ülkede tüketicilerle buluşuyor. İngiltere pazarına girmek için de çalışmalar yürütülüyor.
ALTI LANSMAN YAPACAK
İlaç sektörünün lideri Abdi İbrahim de çok uzun zamandır güçlü bir OTC ürün portföyüne sahip. Son 15 yıldır bu ürünlerini tüketici sağlığı birimi çatısı altına toplayan şirket, Abdimed çatısı altında 18 marka ve 53 ürünü tüketicilere sunuyor.
Protföyünde soğuk algınlığından cilt bakım kategorisine kadar pek çok ürün bulunuyor. Global OTC pazar dinamiklerini, yenilikçi ürünleri ve tüketici trendlerini yakından takip ettiklerini belirten Abdimed Şirket Yöneticisi Ozan Temizkan, 2020 için planlanmış 6 marka lansmanları bulunduğunu söylüyor.
Önümüzdeki beş yıl içerisinde Türkiye OTC pazarında lider olmayı ve uluslararası pazarlarda markalarıyla yer almayı hedeflediklerini dile getiren Ozan Temizkan, "60'ın üzerinde ülkeye ihracat gerçekleştiriyoruz. OTC alanında da uluslararası bir oyuncu olma hedefimiz var.
OTC ürünlerinde yılda 300 milyon TL'nin üzerinde satış yapıyoruz. 2020 yılı için pazarın üzerinde bir büyüme öngörüyoruz" diye ekliyor.
YENİ ÜRÜNLER
İlko İlaç da Wellcare markasıyla bu alanda faaliyet gösteriyor. Eylül 2016'da ilk ürünlerini kullanıma sunan şirketin bünyesinde; vitamin ve mineraller, sindirim sağlığı, probiyotikler, alerji, soğuk algınlığı ve öksürük kategorilerinde olmak üzere formlarıyla beraber 16 ürünü var.
Şirket, bu yıl giriş yapmayı planladığı yeni kategorilerdeki lansmanlarla ürün sayısını 20'nin üzerine çıkaracak. Wellcare Tüketici Sağlığı Yönetim Kurulu Üyesi Mustafa Cem Öncel, AR-GE merkezlerindeki 35 kişilik ekipleriyle çalışmalarını sürdürdüklerini, ayrıca Türkiye pazarı için uluslararası OTC firmaları ile yürüttükleri işbirlikleri de bulunduğunu söylüyor.
Bugün beş ülkeye ihracat da yaptıklarını ifade eden Mustafa Cem Öncel, "2020 yılında kadın sağlığı kategorisine giriş yapacağımız ürünlerin yanı sıra vitamin ve mineral kategorimizde pazara sunacağımız ve Türkiye'de ilk olacak yeni ürünlerimizle portföyümüzü daha da güçlendireceğiz" diyor.
SEKTÖR HIZLI GELİŞİYOR
2019 yılında İlko İlaç'ın toplam satışlarının yüzde 7'lik kısmı Wellcare ürünlerine ait. Şirket, 2020 yılında genişleyen kadrosu ve yeni ürünleriyle iki kat büyümeyi hedefliyor.
Bayer de 'tüketici sağlığı' özelinde 2015 yılından bu yana dermatoloji, gıda takviyeleri ve sindirim sağlığı kategorilerine odaklandı.
Bayer Tüketici Sağlığı Türkiye Ülke Müdürü Taygun Günay, "Reçetesiz ilaç pazarı da giderek daha çekici hale geliyor, sektördeki oyuncu çeşitliliği giderek artıyor ve bu rekabet pazardaki inovasyon, hız ve esnekliği yukarı çekerek tüketicilerin yararına bir gelişim sağlıyor" diyor.
SEKTÖRÜ NELER BEKLİYOR?
- Önümüzdeki dönemde OTC pazarının daha hızlı büyüyeceği öngörülüyor. Eğitim düzeyinin ve koruyucu sağlık bilincinin artması, tüketicinin daha doğal içeriğe yönelmesi pazarı büyüten önemli etmenler arasında yer alıyor.
- Eczaneler artık sadece hastayken gidilen noktalar olmaktan çıktı. İnsanlar daha kaliteli yaşamak ve sağlığını korumak için de artık eczanelere gidiyor. Ayrıca dijitalleşme ve bilgiye ulaşımın bu derece kolay olması OTC ürünlere ilgiyi artırıyor.
- OTC ürünlerinin önümüzdeki yıllarda daha da önem kazanması bekleniyor. Kamunun sağlık giderlerini düşürmek amacıyla 'koruyucu sağlığa' yönelik bilinçlendirme kampanyalarının ve işbirliklerinin sayısını artacağı öngörülüyor.
- Tüm dünyada hem sağlık otoriteleri, hem de devletler hastalıkları önlemeye yönelik bilinçlendirme kampanyaları yapıyorlar. Örneğin, obezite, tuz ve şeker tüketimi, demir ve D vitamini eksikliğine yönelik kampanyalarla kalp, diyabet gibi birçok kronik hastalığın önüne geçmek üzere önlemler alınıyor. Bu kapsamda da OTC ürünlerinin önemi giderek artıyor.