BURCU TUVAY
btuvay@ekonomist.com.tr
15 Temmuz’daki darbe girişiminden en olumsuz etkilenen sektörlerden biri eğlence oldu. Terör olayları yüzünden zaten zor durumda olan sektöre, darbe girişimi son darbeyi vurdu. Birçok yerli ve yabancı konser, festival ve etkinlik ya iptal edildi ya da ileri bir tarihe ertelendi. Bu da konser ve festival ekonomisinde ciddi bir daralma yarattı. Türkiye, artık dünyaca ünlü birçok starın Avrupa turnesi ayağına giremiyor. Konser ve festival sektörü şimdi bu soruna çareler arıyor.
Sektör, üst üste iptal edilen ve hanesine eksi olarak yazılan yabancı konser etkinlikleri yerine önümüzdeki dönemde daha çok günü birlik yerli etkinlik ve festivallere yönelmeyi planlıyor. Sektör temsilcilerine göre her şeyin normal gitmesi durumunda eylül ayında bir toparlanma olabilir. Olumsuz gelişmelerin devamı halinde ise bu yıl tamamen kaybedilebilir.
AVRUPA TURNELERİNE GİREMİYORUZ
BKM Genel Müdürü Zümrüt Arol Bekçe, yaşanan son olaylar nedeniyle artık Türkiye’nin dünya starlarının büyük Avrupa turnelerinin bir ayağı olamadığına dikkat çekiyor. Beyonce, U2, Rihanna, Kanye West, Madonna gibi dünya starları artık İstanbul’u değerlendirmeye almıyor. Bekçe, “Geçen yılki genel seçim dönemiyle başlayan karışıklıklar, yaşanan terör olayları ve en son yaşanan darbe teşebbüsü ile bu olumsuz durum zirve yaptı” diyor.
Buna karşılık yerli konserler ise şimdilik devam ediyor. Zümrüt Arol Bekçe, bu konuda şunları söylüyor: “Yerli konserleri geleneksel olarak Harbiye Açıkhava Tiyatrosu’nda yapmaya devam ediyoruz. Candan Erçe-tin, Sıla, Kenan Doğulu, Ata Demirer gibi isimler konser verecek. 2015 yılında ertelediğimiz İstanbul Komedi Festivali bu yıl kasım ayında yapılacak. Yerli sanatçıların yanı sıra Maz Jobra-ni, Eddie Izard, Ennio Marcetto, Reggie Watts gibi yabancı komedyenler de sahne alacak."
CAZ FESTİVALİ VURULDUYaşanan son olaylar 27 Haziran-25 Temmuz tarihleri arasında düzenlenen İstanbul Caz Festivali’ni de olumsuz etkiledi. 23’üncü İstanbul Caz Festivali kapsamındaki sekiz konser iptal edildi. Festival dışında İstanbul Kültür Sanat Vakfı’nın (İKSV) düzenlemesini planladığı bir konser de iptal oldu. ‘Gece Gezmesi’ ve ‘Parklarda Caz’ etkinlikleri ise eylül ayına ertelendi.
İstanbul Caz Festivali Direktörü Pelin Opcin, toplamda bin 600’ün üzerinde bilet iadesi olmasının beklendiğini söylüyor. Konserlerin yüzde 40’ının gerçekleşmediğini belirten Opcin, “Geçen yıla oranla maalesef yüzde 50’ye varan bir daralma söz konusu. Büyük kapasiteli etkinliklerin iptallerini göz önünde bulundurursak ciddi bir daralma olacak” diye konuşuyor.
İKSV, bu yıl içinde, Üçüncü İstanbul Tasarım Bienali, salon etkinlikleri ve Filmekimi’ne ek olarak birkaç sahne sanatları gösterisi planlıyor. Ancak ertelenen Gece Gezmesi ve Parklarda Caz etkinlikleri dışında, herhangi bir konser etkinliği şu aşamada planlanmıyor.
KONSER YERİNE FESTİVAL
Sektörün en önemli festival ve organizasyon düzenleyici kuruluşlarından Life Group, bu yıl yapmayı planlandığı beşin üzerindeki etkinliği yaşanan son olaylar nedeniyle iptal etti. Yıl içinde 100'ün üzerinde kurumsal firmanın etkinliğine ev sahipliği de yapan Life Park’taki çok büyük katılımlıpiknik organizasyonları da eylül ayına ertelendi.
Örneğin Lifepark’ta 23 Temmuz tarihinde yapılması planlanan ve her yıl 10 binin üzerinde kişinin katıldığı BirGün Festivali ertelendi. Festivalde 5 binin üzerinde bilet satışı gerçekleşmişti. 15 Temmuz haftasında düğünler bile ertelendi.
Life Group Entertainment Kurucusu Erdem İpekçi, bu olumsuz sürecin 2013 yılından bu yana yaşandığına işaret ediyor. İpekçi, “2013’te Gezi Parkı olayları neticesinde yaz ajandasındaki pek çok konserimizi ve festivalimizi iptal etmiş veya ertelemiştik. Soma Maden kazasından ve terör olaylarından yine ilk etkilenen müzik sektörü oldu. Bunun üzerine yabancı ünlülerin büyük konserlerini planlarımızdan çıkardık ve insanların nefes aldıkları tüm güne yayılmış festival konseptlerine yöneldik” diyor.
İSTİHDAM KAYBI VAR
Erdem İpekçi, bir festivalin güvenlik personelinden temizlik elemanına, taşımacısından kasiyerine, ses tesisatçısından hostesine kadar çok farklı görevlerde bin kişinin üzerinde günlük istihdama imkan sağladığını vurguluyor. İpekçi, bu etkinliklerin sadece bir eğlence olarak değil ekonomik anlamda da bacasız fabrika olarak görülmesi gerektiğini sözlerine ekliyor.
Sektörün en önemli oyuncularından biri olan Pozitif de bu süreçten olumsuz etkilendi. Örneğin 17 Tem-muz’da yapılması planlanan One Love Festival gerçekleştirilemedi. Şirket, Babylon Çeşme’de 23 Temmuz’da yapılması planlanan Iyeoka konserini de ertelemek zorunda kaldı.
200 ETKİNLİK YAPACAK
Pozitif Pazarlamadan Sorumlu Başkan Yardımcısı Serim Yıldırım, yaşanan tüm bu olumsuz sürece karşın önümüzdeki dönemden umutlu. Pozitif gibi sektördeki pek çok firmanın bugünkü gibi zor dönemlerde insanlar için bir sığınak haline geldiğini belirten Yıldırım, şöyle devam ediyor: “İnsanlar müziğin ve sanatın çatısı altına girmeye ihtiyaç duyuyor.
Biz de birtakım etkinlikleri iptal etmek ya da ertelemek durumunda kaldık. Ancak gördük ki insanlar bu süreçte nefes alabilecekleri bir alan arayışındalar. Şu an bu ay gerçekleşecek 12’nci Uluslararası D-Marin Klasik Müzik Festivali müzikseverlerle buluşmaya hazırlanıyor. Babylon Bomonti’nin ve Volkswagen Arena’nın programı eylülden itibaren tekrar başlayacak. Akbank Caz Festivali bu yıl yine müzikseverlerle çok iyi bir içerikle buluşacak. Şu anda netleşen 200’ün üzerinde etkinliğimiz var.”
170 MİLYON TL'LİK EKONOMİ
Konser ve festivalleri salt bir eğlenceden çok ekonomiye katma değer sağlayan önemli bir sektör olarak değerlendirmek gerekiyor. Örneğin bir günlük düzenlenen festivalde bin kişinin üzerinde istihdam sağlanıyor. Eğlence sektörünün içerisinde canlı müzik ekonomisinin ulaştığı büyüklük 170 milyon TL. Yılda irili ufaklı 6-7 bin arasında konser organizasyonu gerçekleşirken, konserlere giden kişi sayısı 10-12 milyon kişi arasında değişiyor. Ayrıca büyük festivallerde katılımın yüzde 15-20'si Lübnan, İran, Bulgaristan, Romanya, Azerbaycan gibi ülkelerden gelen yabancı misafirlerden oluşuyor.