ÖZLEM BAY YILMAZ
obay@ekonomist.com.tr
Kıyı bölgelerindeki talep, ömrünü tamamlayan, verimi düşük klimaların değiştirilmesi ve son yıllarda klimanın satılan gayrimenkule değer katan bir özellik olarak da öne çıkması satışları etkiliyor.
İklimlendirme pazarı, ısıtma ve soğutma ihtiyacından yola çıkılarak ortaya çıktı. Önceleri lüks olarak görülürken bugün otel, işyeri, hastane, kamusal alanlar ve evler için bir ihtiyaç durumuna geldi.
Zamanla gelişen sektör günümüzde havalandırma, ısı geri kazanımı, iklimlendirme sistemi üzerinden sıcak su ihtiyacının giderilmesi ile çevreci ve alternatif enerji olanaklarını da bünyesine katarak ilerliyor. Yaklaşık 300 bin kişiye istihdam sağladığı tahmin edilen sektör, son 10 yılda 5 katlık büyüme yakaladı.
Buna karşın, İklimlendirme, Soğutma Klima İmalatçıları Derneği’nin (İSKİD) raporunda, 2012 yılında 1,1 milyon adete ulaşan satışın 2014 yılından itibaren düşüşe geçtiği ve 2015 yılında 663 bin adete gerilediği dikkat çekiyor. Bunda özellikle son yıllarda klimanın daha çok satıldığı yaz aylarında havanın yeterli seviyede sıcak olmaması ve ana firmaların daha çok stoklarında bulunan ürünleri satmaları gibi nedenlerin etkili olduğu söyleniyor.
REGÜLASYON ETKİSİAyrıca 2013 yılında Avrupa’da 2014 yılında da Türkiye’de geçerli hale gelen yeni enerji regülasyonu da satışları olumsuz etkiledi. Böylece pazar yenilenmeye başladı ve eski “on/off” denilen klimaların Türkiye’de üretimi ve ithalatı yasaklandı. Bu da sektörün küçülmesinde etkili oldu.
Split klima pazar büyüklüğünü etkileyen ana parametrelerin hava sıcaklığı ve konut satışları olduğunu belirten sektör temsilcileri, “Türkiye’de klima kullanımı yüksek oranda soğutma ihtiyacından doğuyor. Henüz 2016 rakamları kesin açıklanmadı. Ancak 2016 yılı yazının hava sıcaklığının
2015 yılına göre daha yüksek olması, klimalı ortamların bir lüks yerine ihtiyaç haline gelmesinin talebe yansıması ve inşaat sektörünün ivmelenme-siyle 2016 yılı sonucunun 750 bin adetin üzerinde olacağını söyleyebiliriz. 2017 yılı için ise pazarın adetsel olarak yüzde 5 civarı büyüyeceğini öngörüyoruz” değerlendirmesinde bulunuyor.
GAYRİMENKULE DEĞER KATIYOR
Türkiye’de çoğunlukla kıyı bölgelerde iklimlendirme için klima tercih ediliyor. Bu durum ve var olan klimaların ömrünü tamamlamasıyla oluşan değişim pazarı, Türkiye split klima pazar adedinin belkemiğini oluşturuyor. Bunun yaklaşık 650 bin adetlik bir pazar yarattığı belirtiliyor.
Öte yandan son yıllarda klima, satılan gayrimenkule değer katan bir özellik olarak da öne çıkıyor. İnşaat şirketleri, klima tesisatını mekanik tesisata dahil etmiyor. Birçoğu ise en az bir odaya klima montajı yaparak konut satışı gerçekleştiriyor. Bunun da yaklaşık 650 bin olan potansiyel talebi
2016 yılı ile birlikte 750 bine yaklaştırdığı tahmin ediliyor. Türkiye’de bu parametrelerin yanında hava sıcaklığı, klimanın temel ihtiyaç olarak görülmesi, tüketici alım gücü gibi etkiler de satışların yükselmesine yıllık olarak katkı sağlıyor.
YERLİ ŞİRKETLER ÖNDE
Türkiye’de iklimlendirme sanayi ağırlıklı olarak İstanbul, Ankara ve İzmir gibi büyük kentlerde yoğunlaşıyor. Dünyada iklimlendirme sistemleri üretimi ve gelişimi konusunda Avrupa ve Uzakdoğulu firmalar öne çıkıyor. Daikin, Mitsubishi Electric, Melco, Fujitsu, Samsung, Toshiba, General, Bosch gibi birçok uluslararası firma distribütörlük ve ortaklık gibi iş birlikleriyle Türkiye pazarında da faaliyet gösteriyor.
Türkiye split klima pazarında son dönemde en büyük satış payının ise yerli üreticilerde olduğu dikkat çekiyor. Arçelik, Vestel gibi yerli üreticiler yüksek pazar payları ile öne çıkıyor. Pazarın kalan kısmını ise Orijinal Ürün Üreticisi (OEM) ürünler oluşturuyor.
REGÜLASYONLAR ETKİLİ
2014 yılında yönetmeliğe giren Sezonal Verimlilik Kriterleri ile birlikte düşük verimliliğe sahip ürünler piyasadan elendi. Örneğin, ‘sabit hızlı cihaz’ olarak tanımlanan inverter olmayan cihazların daha verimli olması sağlandı. Bu yönetmelik tüketicinin de bilinçlendirerek seçim kriterlerinde enerji verimliliğini en üst seviyeye taşıdı.
Bunun yanı sıra, AB mevcut 20/20/20 politikasının küresel ısınmayı sınırlayacak AB düşük karbon yol haritası 2050 hedefini sağlamakta yeterli olmayacağı görülünce 2014’te yeni F-Gaz Regülasyonu’nun yayınlanmasının ardından alternatif akışkan arayışları hız kazandı. Klima üreticileri, yaptıkları araştırmalar sonucunda, düşük küresel ısınma potansiyeline sahip alternatif akışkanlar arasından R32’nin en dengeli çözüm olduğu sonucuna vardı.
Bu yönetmeliğin 01.01.2015 tarihinden itibaren AB’de yürürlüğe girmesiyle birçok Japon üreticiler de R32’li ürünlerini duyurmaya başladı. Böylece ürün gamlarında yavaş yavaş yerini alan yeni nesil akışkanın daha çevreci bir çözüm olacağını söylemek mümkün.
UZAKTAN KONTROL
Akıllı telefonların hayatımıza girmesiyle birlikte günlük yaşamımızı daha kolay planlıyor ve kontrol ediyoruz. Bu trend klimalarda da kendini gösteriyor. Kullanıcılar uzaktan kontrol sistemleriyle klimalarını uzaktan açıp kapatabiliyor, programlayabiliyor ve enerji tüketimini görüntüleyerek enerji tasarrufu yapabiliyor.
Hatta IFTTT ile birlikte üçüncü parti uygulamaları birleştirerek yaşam tarzını otomatik olarak kullandığı klimaya adapte edebiliyor. Ürün trendlerine bakıldığında, ayrıca, düşük ses seviyesi, hava kalitesini artıran filtreler, yüksek enerji verimliliği gibi özellikler dikkat çekiyor. 2014 yılından itibaren 12.0 kW altı kapasiteli ürünlerin inverter olma zorunluluğu da var.
SEKTÖRDEKİ GELİŞMELER
En çok satılan klima türleri split, multi (konfor amaçlı), profesyonel - ticari seri cihazlar. Ancak son yıllarda VRF (değişken debili, çoklu sistemler) satışında da büyük artışlar yaşanıyor. İklimlendirme sistemlerinde, eski sistemlerin yarattığı bakteri üremesi gibi tehlikelere karşı havanın kalitesi de önem kazanmaya başladı.
Bu nedenle üretici firmalar kadar mekanlar da bu sistemlerde ısıtma ve soğutma özelliklerinin yanı sıra iç hava kalitesi, süreklilik, güvenilirlik gibi konulara dikkat ediyorlar.
Artık klimalar yalnızca serinlemek için kullanılmıyor, sonbahar ve ilkbahar gibi geçiş sezonlarında ısıtmada da kullanılmaya başladı. Pazarda önceki yıllarda bireysel klimaların payı çok küçükken, artan tüketici bilinciyle bu oran yüzde 50'ye çıkmış durumda.
EN HIZLI BÜYÜYEN PAZAR TÜRKİYE’HASAN ÖNDER
DAİKİN TÜRKİYE CEO’SU
DOĞRUDAN YATIRIMCI OLDU
Daikin, 80 milyar dolarlık iklimlendirme sektörünün yüzde 20'sini tek başına domine eden global bir marka. Türkiye'de 2011'e kadar distribütörler aracılığıyla hizmet gösteriyorduk ve sadece profesyonel kullanıcılar markayı tanıyordu. Türkiye pazarını yakından takip eden ve Türkiye'nin potansiyeline güvenen Daikin, Temmuz 2011 tarihinde Airfel'in yüzde 100'ünü alarak Türkiye'ye doğrudan yatırımcı olarak girdi. Daikin, Türkiye'yi bölgenin iklimlendirme üssü olarak konumladı. 100 bini ihracat olmak üzere yılda ortalama 300 bin adet klima satıyoruz.
HIZLI BÜYÜDÜK
2011 yılında klima denilince akla gelen markalar sıralamasında ancak 15'inci sırada yer alıyorduk. Beşinci yılımızda ise marka bilinirliğimiz yüzde 83'e çıktı. Geçtiğimiz altı yılda ciromuzu ise 202 milyon TL'den 1 milyar TL'ye çıkardık. İki yılda 3 kat büyüyerek Daikin'in faaliyet gösterdiği tüm ülkeler arasında en hızlı büyümeyi yakaladık. Türkiye'de bizim sektörün ortalama büyüme hızı yüzde 10'larda bulunuyor. Biz hep bunun çok üzerinde büyüdük ve ciromuzla birlikte üretimimiz, pazar payımız, ihracatımız, istihdamımız büyük artışlar gösterdi.
2020 HEDEFLERİ
Çalışan sayımız 2011'de 550 kişi iken 2016 sonunda bin 19 kişilik bir kadroya ulaştık. İhracatımız ise 2011 yılında 10 milyon dolar seviyesinde iken 2016 sonunda 100 milyon dolara ulaştı. Her yıl olduğu gibi 2017'de de sektör ortalamasının üzerinde büyüyerek yüzde 13 oranını yakalamayı hedefliyoruz. Ayrıca Daikin tüm dünyada 2020 yılına ilişkin büyük bir yapılanma içinde. Biz de bu doğrultuda hedeflerimizi güncel-ledik. 2020 yılında ciromuzu 1 milyar 644 milyon TL'ye, istihdamımızı bin 500 kişiye, ihracatımızı da 300 milyon dolara çıkaracak Fusion 20 programımızı devreye soktuk.
‘YENİLİKÇİ PROJELERİ HAYATA GECİRECEĞİZTANSU ÖZTORUN
İKLİMSA İŞ BİRİMİ DRT.
30 YILLIK TECRÜBE
Sabancı Grubu'nun İklimlendirme sektöründeki 30 yıllık birikimiyle, teknolojinin adresi Teknosa çatısı altında faaliyet gösteriyoruz. 2016'da kendi markamız olan Sigma'da ekonomik fiyatlı ürünlerin satıldığı pazardaki payımız 3 kat artarken, satışlarımız da adet bazında yüzde 268 büyüdü. 30 yıldan fazla süredir işbirliğimiz olan Mitsubishi Heavy Industries ve Sigma ile son üç yılda duvar tipi klima pazar payımızı 3 katına çıkarmayı başardık. 2016'da net ciromuzu yüzde 39 yükselttik. Bu yıl da birçok yenilikçi projeyi hayata geçirmeyi ve ciroda yüzde 30 büyümeyi hedefliyoruz.
DÖRT KATEGORİDE VARIZ
Klima pazarının yüzde 80'ine hâkim olan dört ana ürün kategorisinde faaliyet gösteriyoruz. Ürün yelpazemizde, Japon Mitsubishi Heavy Industries, kendi markamız Sigma ile duvar tipi split, profesyonel seri, multi ve Samsung VRF
değişken debili klimalar bulunuyor. Konutların yanı sıra bankalar, hastaneler, okullar ve zincir mağazalar gibi kurumsal yapılara da özel çözümler üretiyoruz.
450 SATIŞ NOKTASI
Türkiye 'nin dört bir yanında 450'den fazla satış - servis ağı ve beş bölge müdürlüğü ile tüketicilere hizmet veriyoruz. Sektördeki büyümemizi sürdürmeyi hedefliyoruz. İlk etapta büyük beğeni gören Sigma markamızın ürün gamını genişletmeyi planlıyoruz. Ayrıca, ısı pompası, multi ve VRF klimalardaki yoğun çalışmalarımıza devam edeceğiz.
KIŞ KAMPANYALARI
Geçmişte, klimalar sadece soğutma özellikleriyle öne çıkıyorlardı. Son dönemlerde ısıtma fonksiyonu yenilenen ısıtma değerleriyle klima artık her sezon ihtiyaç duyulan bir ürün haline geldi. Bugün tüm yaşam alanlarında; kurumlarda, evlerde veya otomobillerde vazgeçilmez bir donanım olarak talep ediliyor. Aynı zamanda tüketiciler klima montajını yoğun olmayan kış ve bahar dönemlerinde yapılmasını tercih edebiliyor. Bu sebeplerle kış kampanyaları son dönemde çok daha yoğun talep görüyor.
40 MİLYON TL'LİK YATIRIM YAPACAĞIZ”ENDER ÇOLAK
BAYMAK CEO’SU
47 YILLIK ŞİRKET
Baymak, ısıtma soğutma sektöründe 47 yılı aşkın bir geçmişe sahip. 2013 yılında Avrupa'nın ısıtma sektöründe üçüncü dev grubu olan BDR Thermea'nın grup şirketi oldu. 800 çalışanımızın yanı sıra bine yakın münhasır bayi-miz, bin 400'den fazla satış noktamız ve 292 yetkili servisimiz bulunuyor. Ürün gamımızı her mevsim, her tip konut ve mekanda, ısıtma ve soğutmada ihtiyaç duyulan tüm alanlarda, kullanıcılarımıza hayatlarında kolaylık sağlayan çözümlerle genişletiyoruz. Bayi dışı kanalda ise yapı marketler, zincir mağazalar, elektronik perakende mağazaları ve online ticaret ile yüzlerce noktadan müşterilerimize ulaşıyoruz.
YÜZDE 44'LÜK ARTIŞ
Klima ciromuz 2015 yılında yüzde 93 ve 2016'da ise yüzde 64 artış gösterdi. 2017 yılında da klimada ÖTV oranının sıfırlanması ile klima satışlarımız adet bazında ilk üç ayda yüzde 44 arttı. Yılın ikinci yarısında bu rakamın daha da artacağını öngörmekteyiz. 2016 yılında duvar tipi ve salon tipi split klima satışında adetsel olarak yüzde 36 büyüme gerçekleştirdi. 2016 yılında pazar yaklaşık yüzde 9 civarında büyürken Baymak satışlarını bunun tam 4 katı artırdı. Geçen yıl piyasaya sunduğumuz Elegant Plus klima serisi tüketicilerimiz tarafından en beğenilen ürünümüz oldu.
YENİ NESİL ÜRÜNLER
Klima satışları dört mevsimi de kapsamaya başladı. Son üç yıldır kış aylarında klima satışlarımız yüzde 50-60 oranında artış gösterdi. 2017 yılında yaklaşık 40 milyon lira yatırım yaparak yüzde 20 büyümeyi hedefliyoruz. Ürünlerimizi geliştirirken bayi ve depo yapımızı da güçlendiriyoruz. 'Orange Store'ların açılışlarına devam edeceğiz. 2020'de AB'de yürürlüğe girecek 'Nearly Zero Energy Buildings' k regülasyonu I öncesinde foto-I voltaik güneş I panelleri, güneş kollektörleri ve ' ısı pompaları satışlarını hızla büyütmeyi hedefliyoruz. Bu ay pazara sunacağımız yeni nesil ısı pompalarımız ise bu gelişimin önemli bir adımı olacak.