ARAM EKİN DURAN
eduran@ekonomist.com.tr
Türkiye'de kamyon grubunda 2017 yılında önceki yıla göre üretim yüzde 35 artarak 23 bin 502 adet, ihracat yüzde 41 artarak 7 bin 800 adet, iç satışlar ise yüzde 1 artış göstererek 21 bin 67 adet olarak gerçekleşti.
Geçen yıl üretim ve ihracatta sıçrama görünüyor ama bunun nedenini "baz etkisi" oluşturuyor. 2016 yılında kamyon pazarı çok ciddi seviyede daralma kaydetmişti. 2015 yılına göre satışlarda yüzde 44 ve üretimde yüzde 34 düşüş varken kapasite kullanım oranı ise yüzde 91'den yüzde 49'a gerilemiş durumda.
KUR VE FAİZ ETKİSİ
Kamyon pazarındaki bu gerilemede kurlarda ve faizlerde meydana gelen artışlar, bölgesel çatışmalar nedeniyle Güneydoğu'daki sınır ticaretinin oldukça yavaşlaması ve Euro 6 emisyon normlarına geçişle birlikte artan maliyetler etkili oldu.
Öte yandan yurtiçinde devam eden havalimanı, köprü, tünel gibi büyük inşaat nılan kamyon satışlarında yüzde 38 artış yaşanmasını sağladı. Böylelikle toplam kamyon satışlarının yüzde 45,7'si inşaat alanında gerçekleştirilmiş oldu.
"HEMEN ÖNLEM ALINMALI"Sektör temsilcileri, yeni dönemde bir yandan ihracat operasyonlarına ağırlık verirken, diğer yandan ekonomi yönetiminden ağır ticari araçlar için özel bir teşvik sistemi talep ediyor.
Kamyon üretiminin ekonomideki iniş çıkışların önemli bir habercisi olduğunu vurgulayan Otomotiv Sanayii Derneği (OSD) Başkanı Kudret Önen, "Malların bir yerden bir yere hareketini sağlayan kamyon satışlarının bu derece ciddi seviyede daralması endişeye neden olmakta, sanayimizin rekabetçiliğini ciddi şekilde olumsuz etkilemektedir" diyor.
Ağır ticari araç pazarı ile ilgili önlem alınması gerektiğine bir kez daha dikkat çektiklerini ifade eden Önen, "Önlem alınmaması durumunda, en iyi ihtimalle 2018 yılının 2017'ye benzer şekilde sonuçlanması kaçınılmaz olacaktır" diye konuşuyor.
Kudret Önen, bu noktada birçok ülkede uygulanmakta olan yaşlı araçların parktan çekilmesine yönelik teşvik programının Türkiye'de uygulamaya alınmasının çok önemli olduğunu kaydediyor.
Önen, bu konuda şunları söylüyor: "Belli bir yaşın üzerindeki araçların parktan çekilmesi ile çevreye, ülkemizin petrol tüketimine ve yollardaki can ve mal güvenliğinin sağlanmasına katkı sağlanacağıve aynı zamanda pazara hareketlilik kazandırılacağı aşikardır. Öte yandan ağır vasıtaların satın alınması aşamasında uygulanacak finansman desteklerinin de pazara hareketlilik getireceğini söylemek yanlış olmayacaktır."
İHRACATA YÜKLENECEK
İç piyasadaki durgunluk kamyon üreticilerini mecburen ihracata yönlendiriyor. Türkiye'de her üç kamyondan ikisini üreten Mercedes-Benz Türk, iç piyasadaki durgunluk nedeniyle ihracatta gaza basan üreticilerin başında geliyor.
Mercedes-Benz Türk Kamyon Satış ve Pazarlama Direktörü Bahadır Özbayır, "Mercedes-Benz Türk Aksaray Kamyon Fabrikası 2017 yılında 13 bin 339 adet kamyon üretti ve kamyon ihracatını yüzde 38 artırarak 6 bin 469 adetlik kamyon ihracatı ile tarihinin en yüksek ihracat rakamına ulaştı" diyor.
Bahadır Özbayır, 2018'de iç pazarda inşaat faaliyetinin devamıyla birlikte çekici pazarında da bir canlanma beklediklerini dile getiriyor. Özbayır, "Çekici pazarında beklenen artış sağlanırsa diğer segmentlerle birlikte toplam pazarın da artabileceğini öngörüyoruz" diyor.
ERTELENEN TALEP UMUDU
2017 yılında uluslararası ve yurtiçi nakliye firmalarının büyük alımlar yapmadığına işaret eden Bahadır Özbayır, "Ancak bu ertelenen talebin, uluslararası nakliyede yaşlanmaya başlayan filolar da dikkate alındığında, 2018 yılında çekici pazarını canlandırmasını ümit ediyoruz" diye konuşuyor.
Aksaray Kamyon Fabrikası'nda temeli atılan yeni AR-GE Merkezi ile birlikte Mercedes-Benz Türk, 2018 yılında küresel hizmetler vermeye başlayacak. 2018 yılı itibariyle Mercedes-Benz uzun yol kamyonlarının tüm araç yol testi onayları Aksaray'dan verilecek.
PAZAR SAYISINI 40'A ÇIKARACAK
2017 yılında iç pazarda pazar payını yüzde 28 seviyesinde tutan ve 5 bin 178 adetlik satış gerçekleştiren sektörün bir diğer büyük oyuncusu Ford Trucks, bin 319 adetlik de ihracat yaptı. Böylece kamyon ihracatında yüzde 61,8 oranında artış gerçekleştirdi. Ford Trucks Genel Müdür Yardımcısı Serhan Turfan, 2018 yılında kamyon ihracatını daha da yukarılara taşımayı planladıklarını vurguluyor.
Turfan, 2018'de pazara ilişkin beklentilerini ise şu sözlerle anlatıyor: "2018 yılında yerli kamyon pazarında satışların bir miktar yükselme ile 25 bin seviyelerine ulaşacağını öngörüyoruz. Pazar segment paylarının da benzer şekilde yüzde 43 inşaat, yüzde 40 çekici, yüzde 17 yol kamyonu olacağını tahmin ediyoruz."
Doğu ve Orta Avrupa'nın yanı sıra Rusya, Avrasya, Ortadoğu ve Afrika'da distribütörlükleri ile hizmet verdiklerini belirten Serhat Turfan, "2018'de bu beş bölgede pazar sayımızı 40'a çıkarmayı hedefliyoruz. Mevcut durumda Ortadoğu'da yapılanmamızı tamamladık. Tunus'ta önümüzdeki aylarda distribütör atanmasıyla birlikte Kuzey Afrika'da yapılanmamızı tamamlamış olacağız" diyor.
Turfan, "Rusya'da da 2018 yılıyla birlikte hem bayi yapılanmamızı hem de satışlarımızı kuvvetlendirmeyi öngörüyoruz. Ayrıca 2018 ilk yarıda Çek Cumhuriyeti, Polonya, Slovakya, Slovenya, Litvanya, Letonya, Estonya, Sırbistan, Bosna ve Makedonya'da distribütör atamalarımızı tamamlamayı hedefliyoruz" diye konuşuyor.