ARAM EKİN DURAN
eduran@ekonomist.com.tr
Aralarında Milli Piyango, Türk Petrol, Şeker Fabrikaları, otoyol ve limanların olduğu pek çok kurum özelleştirme kapsamında satışa çıkıyor. Hükümet, bir yılda özelleştirmeden 10 milyar TL bekliyor.
Bir süredir soğuma belirtileri gösteren Türkiye ekonomisi, bir kez daha özelleştirme hamlesiyle ısınacak. Geçen hafta Orta Vadeli Program’da 2016’ya ilişkin büyüme tahminini yüzde 4,4’ten yüzde 3,2’ye düşüren hükümet, büyümedeki yavaşlamanın etkilerini hafifletmek ve kamu maliyesine yeni kaynak yaratmak amacıyla önümüzdeki dönemde özelleştirmeye hız verecek.
Başını Milli Piyango, Türk Petrol Dağıtım, otoyol, köprü ve limanların çektiği özelleştirme paketine yatırımcı ilgisi giderek artarken, önümüzdeki bir yılda gerçekleştirilmesi planlanan özelleştirmelerle Hazine’ye 10,8 milyar TL’lik gelir kazandırılması hedefleniyor.
Özelleştirme çalışmalarının başlatıldığı 1985’ten bu yana gerçekleştirilen özelleştirme uygulamalarının toplam tutarı 66,8 milyar doları aştı. Bugüne kadar 271 kuruluştaki kamu hisseleri, bin 677 taşınmaz, 146 tesis, yedi liman özelleştirildi. Şu anda satılmayı bekleyen 22 kuruluş özelleştirme programı içerisinde bulunuyor.
DAHAAGRESİF POLİTİKA
Geçtiğimiz günlerde Maliye Bakanı Naci Ağbal, hükümetin özelleştirmeler konusunda hızlı adımlar atacağını teyit eden açıklamalarda bulundu. Türkiye'deki yatırımları artırmak ve büyümeyi desteklemek için hayata geçirilen Varlık Fonu’na kaynak sağlamak adına özelleştirme portföyünü büyüteceklerini dile getiren Ağbal, önümüzdeki dönemde ‘daha agresif bir özelleştirme politikası' uygulayacaklarını söyledi.
Hükümet, 2016-2019 arasındaki özelleştirme gelirlerini doğrudan merkezi yönetim bütçesine aktaracak. Zira bütçe açığının karşılanmasında özelleştirme gelirlerinin payı büyük. Bütçe hedefinin üzerinde bir gerçekleşme olduğunda, yani bütçe fazlası hasıl olduğunda ise geriye kalan miktar Varlık Fonu’na aktarılacak.
İLGİ ÇEKEN ALANLAR
Türkiye’de birçok alanda ve sektörde yatırımcılar için önemli özelleştirme fırsatları bulunuyor. Milli Piyango kısa vadede özelleştirilmesi planlanan önemli kurumların başında geliyor. Özellikle geçen yıl önceki özelleştirme ihalesinin iptal edilmesinden sonra, yenilenebilecek bir ihaleye ilişkin yerli ve yabancı yatırımcılar ilgilerini teyit ettiler.
Özelleştirme süreci merakla beklenen bir diğer alan enerji. Son beş yıla bakıldığında, enerji sektörü özelleştirmelerinin yılın en büyük 10 işlemi listesinde bir veya birden fazla işlemle bulunduğunu görüyoruz.
Enerji sektörü özelleştirmelerine özellikle son dönemde yerli yatırımcıların daha fazla ilgi gösterdiği de bir gerçek. Enerji sektörüne gösterilen yoğun ilgide Türkiye’nin büyüyen ekonomisi paralelinde gelişen enerji ihtiyacının önemli rolü bulunuyor. Enerji sektörü dışında limanlar da hem yerli hem de yabancı yatırımcılar tarafından ilgi görüyor.
BÜYÜK HACİM BEKLENTİSİ
İstanbul Büyükşehir Belediyesi’ne ait olan İGDAŞ’ın Aralık 2015’te halka arzına onay veren kararın çıkmasının ardından birçok yatırımcı bu alana ilgisini açıkladı. Ayrıca, tarihi kesinleşmemiş olan Aliağa Kombine Çevrim ve Gaz Türbinleri Santrali, Bursa Doğalgaz Santrali, Şeker Fabrikaları portföyleri, Kalamış Marina, Halk Emeklilik ile İzmir Kruvaziyer ve Yük limanları da gerçekleştikleri takdirde önemli hacim yaratabilecek özelleştirmeler arasında başı çekiyor.
Bu arada Türkiye Elektromekanik Sanayi (TEMSAN) Genel Müdür-lüğü’nün Hazine’ye ait yüzde 100 oranındaki hissesi ile Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı (TPAO) Genel Müdürlüğü’ne bağlı TP Petrol Dağıtım A.Ş.’de kamuya ait hisseler özelleştirme kapsamına alındı. Bu kuruluşların özelleştirme işlemleri 31 Aralık 2020 tarihine kadar tamamlanacak.
ŞEKERDE YÖNTEM DEĞİŞİYOR
Özelleştirme programının en ilgi çeken kurumlarından biri de şeker fabrikaları. 2009 ve 2011 yıllarında kamuya ait 25 şeker fabrikasının özelleştirilmesi için portföyler halinde ihaleye çıkılmıştı. Ancak ihaleler fabrikalarda üretim garanti altına alınmadığı için Danıştay tarafından iptal edilmişti. Hükümet, 2017 başı itibariyle, şeker fabrikalarının satışında yöntem değişikliğine gitme kararı aldı.
Önümüzdeki dönemde şeker fabrikalarındaki üretimi garanti altına almak amacıyla, kamu şeker fabrikalarının pancar üreticilerine ve şeker işçilerine satılması üzerine çalışma başlatıldı. Bu yapıda devlet üretimden çekilerek düzenleyici ve denetleyici bir görev üstlenecek.
Bugüne kadar özelleştirilen kurumların sektörlerinde pazar payı ve büyüklük anlamında hep ön sıralarda olması da yatırımcı açısından özelleştirme programına alınan ku-rumlara bakışı olumlu etkileyen bir faktör. Yatırımcılar, bulundukları sektördeki konumlarını güçlendirmek ya da sektöre öncü konumda giriş yapmak amacıyla bu tip fırsatları değerlendiriyorlar.
Müşfik Cantekinler
EY Türkiye Kurumsal Finansman Bölüm Başkanı
“Son bir yıldır Türkiye ve bölgedeki gelişmeler nedeniyle özelleştirme takviminde bazı ertelemelerin olduğunu ancak hükümetin özelleştirmelere hız verilmesi konusunda son dönemde çok daha kararlı olduğunu söylemek yanlış olmayacaktır. Özelleştirilmesi planlanan kurumlara baktığımızda yatırımcılar için önemli ve büyük hacimli fırsatların var olduğunu söyleyebiliriz.
Özelleştirilmesinin tamamlanması durumunda bu yılın en büyük işlemleri arasına girmesi muhtemel olan Milli Piyango’nun kasım ayında ihaleye çıkması bekleniyor. Ayrıca, bir süre önce teklifleri alınan Türkiye Petrolleri (TP) Dağıtım A.Ş. özelleştirme ihalesinin de yılın büyük işlemleri arasına girebileceğini düşünüyoruz. Önceden ihalesi türlü nedenlerle iptal edilen bazı portföylerin de orta vadede tekrar gündeme gelmesi bekleniyor. Programın başarıyla yürütülmesinde Türkiye ve bölgedeki gelişmelerin seyri de önemli rol oynayacaktır.”
