ARAM EKİN DURAN
eduran@ekonomist.com. tr
Dünya genelinde her yıl milyarlarca dolarlık birleşme ve satın alma operasyonuna imza atan dev Japon şirketleri, Türk şirketleri mercek altına aldı. Japonlar, son beş yılda 28 Türk şirketiyle birleşme ve satın alma gerçekleştirerek Türkiye’de 2 milyar dolarlık yatırıma imza attı. Japon şirketlerinin önümüzdeki 10 yıllık dönemde de enerji, gıda, tüketici elektroniği ve otomotiv sektörlerinde 10 milyar dolarlık satın alma yapması bekleniyor.
Tabloyu görmek için görsele tıklayın.
KOBİ'LER DE ALIYOR
Japonların, Türkiye’de satın aldıkları ve ortak oldukları şirketlere baktığımızda, inovasyon gücü yüksek, gelişime açık şirketleri tercih ettiklerini söylemek mümkün. Bugüne kadar yapılan satın almalarda gıda, makine, tüketici elektroniği, lojistik ve enerji şirketleri öne çıkıyor.
Geçmiş dönemlerde Japonların yaptığı yatırımlar Samuray diye adlandırılan trading şirketlerinden gelirken, bugün orta ölçekli Japon KOBİ’leri de bizzat Türkiye’ye gelerek otomotiv, yan sanayi, traktör üretimi gibi alanlarda Türk şirketleriyle üretime dayalı satın alma ve birleşme projelerine imza atıyorlar. Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK) Türk-Japon İş Konseyi Başkanı Muhammet Aksan, son beş yıldaki satın almalarla Türkiye’deki Japon yatırımlarının 2 milyar doların üstüne çıktığını söylüyor.
Japonya’nın son dönemde yatırım rotasını Ortadoğu’ya çevirdiğine işaret eden Aksan, “Türkiye ise gerek stratejik konumu gerekse çevre pazarlara erişiminin kolaylığı ve gelecek açısından umut vaat eden ekonomisiyle Ortadoğu’nun en büyük gücü haline geldi. Bu nedenle Japonlar, Türkiye’yi Ortadoğu ve Afrika’ya yapılacak yatırımlar için bir anahtar olarak görüyor” diyor.
YENİ SATIŞLAR MASADA
Muhammet Aksan’a göre, Türk şirketlerinin özellikle Japon KOBİ’lere daha geniş yelpazede yatırım seçeneği sunmaları gerekiyor. Bu KOBİ’lerin önceleri sadece distrübütörleriyle Türkiye’de ürün satımı yaparken, bugün Türk şirketleriyle beraber Ortadoğu ve Afrika’ya açılmak istediklerine vurgu yapan Aksan, şöyle konuşuyor: “Önümüzdeki 10 yıl içerisinde Türkiye’nin Japon şirketleri için bir cazibe merkezi haline geleceğini görebiliyoruz. Ortadoğu’da savaşın sona yaklaşması, Suriye’de tarafların uzlaşma masasına oturması yatırımcıların Türkiye’ye yatırım yapmasının önünü açtı.
2017 yılına yönelik birçok birleşme ve satın alma işleminin masaya yatırıldığını da söyleyebilirim. Bu perspektiften değerlendirdiğimiz zaman, 10 yıl içerisinde ülkemize gelecek olan Japon menşeli yatırımın 10 milyar doları aşmasını öngörüyoruz.”
Başbakanlık Türkiye Yatırım Destek ve Tanıtım Ajansı (TYDTA), şubat ayı sonunda Japonya’da uluslararası birçok yatırımcının katılımıyla, ülkenin ticaret ve finans merkezleri olan Tokyo ve Osaka’da yatırım seminerleri düzenledi.
Bu seminerlere TYDTA’nın yanı sıra Mizuho, Japonya Dış Ticaret Kuruluşu (JETRO), Baker McKenzie ve Pragma gibi kuruluşlar da destek verdi. 200'ü aşkın firmanın katıldığı Tokyo’daki seminerde 15 Temmuz darbe girişimi sonrası Türkiye’nin yatırım ortamı, birleşme ve satın almalar pazarı ve ilgili hukuki düzenlemeler gibi oturumlar gerçekleşti.
KARAR SÜRECİ UZUN
Bu seminerlerin katılımcılarından biri olan ve her iki ülkedeki şirketlere karşılıklı yatırım fırsatları konusunda danışmanlık hizmeti veren Esin Avukatlık Ortaklığı ortağı Muhsin Keskin, Japon şirketlerinin Türkiye’ye olan yoğun ilgisine vurgu yapıyor. Keskin, halihazırda Türkiye’de 200 civarında Japon şirketin faaliyet gösterdiğini dile getiriyor.
Japonya Yatırım Ajansı verilerine bakıldığında, Türkiye’deki Japon yatırımlarının son yıllarda katlanarak büyüdüğüne işaret eden Keskin, “Bu dönemde mesafeler çok daha uzak olmasına rağmen, Uzak Asya ülkeleri Türkiye’deki fırsatları batıya göre daha iyi okumaya başladı” diyor.
Muhsin Keskin, Japon yatırımcıların sön dönemde terör olayları ve bölgesel sorunlar nedeniyle yeni yatırım kararları konusunda bir miktar çekingen davrandığını ama bunun geçici olduğunu söylüyor. Keskin, “Japonların Türkiye’ye geliş sebebinin temelinde sınai üretim yapan ve gelecek vaat eden şirketler bulunuyor.
Satın almaya karar vermeden önce uzun bir analiz ve karar verme süreci var. Türk şirketlerin de olası bir ortaklık veya satış gündeme geldiği zaman Japon şirketlerin bu özelliğini göz önünde bulundurması gerekiyor” şeklinde konuşuyor.
JAPON İLGİSİ SÜRECEK
Türkiye'ye yatırım yapmayı planlayan şirketlere danışmanlık hizmeti veren avukat Seiji Tomimoto ise Japon şirketlerinin son yıllarda Türkiye’de sıfırdan yatırım yapmak yerine kendi alanın
da pazar payı yüksek, bölge ülkeleriyle iyi ilişkileri olan şirketleri satın almayı tercih ettiğini söylüyor. Tomimoto, “Görüştüğümüz pek çok önemli Japon şirketinin gündeminde Türk şirketlerini satın almak var. Bu trendin uzun soluklu bir şekilde devam edeceğini öngörüyoruz” diyor.
100 MİLYAR DOLARLIK SATIN ALMA YAPTILAR
Japon satın alma ve birleşme danışmanlık şirketi Recof'un verilerine göre, Japon şirketleri geçen yıl yurtdışında 635 şirket satın aldı. Japon şirketlerinin bu satın almalar için harcadığı para ise 100 milyar doları buldu. En fazla satın alma sırasıyla ABD, Asya ve Avrupa'da oldu.
Recof verilerine göre, satın alma ve birleşmeler için harcanan para 2016'da yüzde 7,2 düşse de, satın alınan işletme sayısı yüzde 13,4 artarak rekor kırdı. Geçen yıl yapılan satın almaların yüzde 30'u tek bir işlemle gerçekleşti. Japon Softbank, İngiliz ARM Holdings'i temmuz ayında 32 milyar dolara satın aldı.
Bir başka önemli satın alma ise Japon Asahi Holdings tarafından gerçekleştirildi ve İngiliz SAB Miller birasının Avrupa ve Ortadoğu'daki beş ülkedeki hakları yaklaşık 10 milyar dolara satın alındı.