TALAT YEŞİLOĞLU
tyesiloglu@ekonomist.com.tr
45 yıllık geçmişi olan Türkiye Kalkınma ve Yatırım Bankası (TKYB), kalkınma bankacılığı, yatırım bankacılığı ve Türkiye Kalkınma Fonu olmak üzere üç ana iş kolunda çalışıyor. Ayrıca birleşme ve devralma işlemlerinde danışmalık hizmeti de veriyor. Yatırımlarının tamamında, çevre başta olmak üzere, sosyal politikaları gözeten bir felsefeyle hareket ediyor.
Kaynak kuruluşlardan temin edilen krediler, sürdürülebilir kalkınma hedefleri doğrultusunda kullandırılıyor. 2019 yılını 19,4 milyar TL aktif büyüklük, 15 milyar TL kredi hacmi ve 447 milyon TL kârla kapatan Türkiye Kalkınma ve Yatırım Banka-sı'nın genel müdürü İbrahim Halil Öztop ile bankanın yol haritasını konuştuk.
2020 yılı nasıl geçiyor? Salgının size etkisi nasıl oldu?
Mart ayının ortasından itibaren iktisadi faaliyetin yavaşlamasıyla beraber şirketlerin nakit akışlarında aksaklıklar görülmeye başladı. Bu olağanüstü dönemde biz de banka olarak öncelikle müşterilerimizin kredi yapılandırma taleplerini dikkate aldık, kredi taksitlerini öteledik.
Müşteri portföyümüzde turizm ve enerji sektörleri ağırlıklı bir yere sahip. Yapılandırma taleplerinde özellikle bu süreçten en olumsuz etkilenen turizm sektöründen müşterilerimiz öncelikli oldu. Önemli iş hacmimizin olduğu enerji tarafında ise ciddi bir sorun yaşanmadı.
İkinci yarıyılda öncelikleriniz neler olacak?
Uzun vadeli yatırım kredisi veren bir bankayız. Ancak pandemi sürecinde kaynak sağladığımız kalkınma kuruluşlarıyla görüştük ve şirketlerin işletme sermayesi ihtiyaçlarına da yardımcı olabilmek hedefiyle onlardan destek istedik.
Bu konuda çok olumlu geri dönüşler aldık. Yılın ikinci yarısında işletme sermayesi kredisi verme çalışmaları da yapacağız. Önceliğimiz cari açığı azaltma noktasında öne çıkan sektörler olacak. Çünkü kaynakların çoğunu yabancı para cinsinden temin ediyoruz.
Haziran ayı başında Dünya Bankası ile bir kredi anlaşması imzaladınız. Bu anlaşma için ayrıntı verebilir misiniz?
Kaynak kuruluşlarla olan süreçlerimiz 1-1,5 yıl sürebiliyor. Türkiye'de kayıtlı istihdamın artırılmasına yönelik olarak Dünya Bankası'na başvurumuzu Mart 2019'da yapmıştık, imzaları ise Haziran 2020'de attık. Kayıtlı İstihdamın Artırılması Projesi, toplamda 316 milyon Euro'luk kredi kullandırımını içeriyor. Kullandırma bu yılın ikinci yarısında başlayacağız. Bunlar Hazine'nin garantisiyle alınan krediler ve uygun faizli olduğu için bu tip kredileri kaçırmak istemiyoruz.
Krediyi kimler kullanabilecek?
Bu kredi için İstanbul'un da dahil olduğu 24 şehir belirlendi. Kredinin yüzde 40'lık kısmının kullandırımını banka ve leasing şirketleri aracılığıyla yapacağız. Yüzde 60'ını ise TKYB olarak biz kullandıracağız. Sektörel ya da ölçek olarak bir kısıtlama yok. Bu kredi için şirketlerden 18 ay boyunca istihdam yaratmalarını talep ediyor ve bunu ispatlamalarını istiyoruz. Kaynak yabancı para cinsinden olduğu için gelirleri yabancı para cinsinden olan, ihracat yapan şirketler öncelikli olacak.
Başka uluslararası bankalarla da benzer anlaşmalar gelecek mi?
Dünya Bankası, Asya Altyapı Yatırım Bankası ve Alman Kalkınma Bankası KfW ile işletme sermayesine yönelik görüşmelerimiz devam ediyor. Asya Altyapı Yatırım Bankası ile 300 milyon dolarlık anlaşmayı imzaladık.
Rakamlar net belli olmasa da toplamda 500600 milyon dolara ulaşacağımızı öngörüyoruz. Bu yeni krediyle işletmelerin; giderler, stoklar veya vadeli ticari alacaklar gibi kısa vadeli ödemelerinden kaynaklanan likidite zorluklarını aşmasına katkı sağlamayı hedefliyoruz.
Yakın zamanda Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) kaynaklı olan ve yatırımı destekleme hedefti bir krediyi de hayata geçirdiniz. Bu krediden kimler yararlanabilecek?
Pandemi sürecinde Türkiye'nin üretimde ve tedarikte çok önemli bir rolü oldu ve bu avantajı iyi kullanmak gerekiyor. Burada TCMB kaynaklı 'Yatırıma Destek' kredimiz önem arz ediyor. 18 milyar TL'lik 10 yıla kadar vadeli Yatırım Taahhütlü Avans Kredisi olanağını, 8 Haziran itibarıyla, yüzde 7,75 sabit faizle, 'Yatırıma Destek' kredisi adıyla kullanıma sunduk.
TCMB'ye bağlı olarak faizde değişiklikler olabilir. İstisnai ve özellikli yatırım projeleri haricinde her şirket için 400 milyon TL ile sınırlanan 10 yıl vadeli 'Yatırıma Destek' kredimizden olabildiğince çok şirketin yararlanmasını arzu ediyoruz. Minimum kredi limitimiz ise 20 milyon TL.
'Yatırıma Destek' kredinizde öncelikli sektörler hangileri olacak?
İmalat sanayi ağırlıklı olmak üzere nispeten rekabetçi olabileceğini ve tedarik zincirinde kilit rol alabileceğini düşündüğümüz alanlarda yatırım ve teşebbüsleri desteklemek istiyoruz.
10 yıl vadeli TL kredimiz için hedef sektörleri, imalat sanayi, makine ve ekipman, kimya, tekstil, giyim eşyası ve deri, kağıt ve kağıt ürünleri, enerji verimliliği, temel eczacılık, gıda, madencilik, elektrikli teçhizat, bilgisayar, elektronik, optik, ana metaller olarak belirledik. Ayrıca fabrikasyon metal ürünler, kauçuk ve plastik, sağlık, otomotiv ve yan sanayi, mobilya ve diğer imalatlar, diğer metalik olmayan mineral ürünler de bu hedef gruba dahil.
Önümüzdeki yıllarda TKYB'yi nerede görüyorsunuz?
Dünyadaki birçok kalkınma bankasına göre oldukça küçüğüz. Daha gidecek çok yolumuz var. Türkiye'de kalkınma kuruluşları çok kısıtlı. Bu nedenle biz kaynak çeşitliliğine çok önem veriyoruz. Normal şartlarda bu dönem için bir Eurobond ihracı planlıyorduk ancak ertelemek durumunda kaldık.
Yeşil bonoya çok uygun bir yapımız var. Bankamızın kredi portföyünün yüzde 54'ünü yenilenebilir enerji ve enerji verimliliği projeleri oluşturuyor. Bunların tümünü alt alta koyduğumuzda istediğimiz kaynak çeşitliliğini sağlamış oluyoruz. Bu tarafta çalışmalarımıza devam edeceğiz.
"TEKNOLOJİ YATIRIMLARINI DESTEKLİYORUZ"
"Ülkemizde birçok şirkete ve girişime yatırım yapmak üzere, Türkiye Kalkınma Fonu çatısı altında, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı'nın yatırımcısı olduğu, toplamda 750 milyon TL büyüklüğündeki Teknoloji ve İnovasyon Fonu ile Bölgesel Kalkınma Fonu'nu oluşturduk.
Bu bağlamda, Türkiye Kalkınma Fonu'nun bir şemsiye fon olarak kurulduğunu söyleyebiliriz. Bunun 400 milyon TL'si büyüme potansiyeline sahip orta ölçekli şirketleri ve bölgesel bazda faaliyet gösteren KOBİ'leri desteklemeyi hedefleyen Bölgesel Kalkınma Fonu'na, 350 milyon TL'si Teknoloji ve İnovasyon Fonu'na ait olacak."