Kahramanmaraş merkezli depremler iş gücü piyasasını da derinden etkiledi. Yaşanan göçün etkisiyle iş gücü potansiyelinin azaldığı bölgede mavi yakanın yanı sıra satış temsilcisi, muhasebe elemanı, anaokulu öğretmeni gibi pek çok pozisyonda sorun yaşanıyor.
04-17 Şubat 2024 tarihli sayıdan
Türkiye'yi derinden sarsan Kahramanmaraş merkezli depremler iş gücü piyasasında ciddi bir hasara neden oldu. Çalışanlar bölgelerini terk etmek zorunda kaldı, büyük bir iş gücü açığı ortaya çıktı. Gaziantep Sanayi Odası'nın (GSO), Birleşmiş Milletler Uluslararası Göç Örgütü (IOM) ile kamu ve özel sektörün katkılarıyla hazırlanan, 'Üretim Sektörünün Deprem Etki Analiz ve Raporlama Çalışması'na göre deprem bölgesinde özellikle dört ilde çalışan sayısında çarpıcı bir azalma oldu.
Depremin istihdama en olumsuz yansıdığı il Hatay oldu. Hatay'da özel sektörde çalışan sayısı yüzde 35 azaldı. Geçen sene 165 bin olan kayıtlı istihdam bu sene 107 bine düştü. Kahramanmaraş'ta ise özel sektörde çalışan sayısı yüzde 29 azalarak 147 binden 104 bine geriledi. Malatya'da 95 binden 71 bine geriledi. Adıyaman'daki özel sektör istihdamı ise 55 binden 48 bine düştü.
GİDENLERİN ÇOĞU DÖNMEDİ
Bu bölgelerin hızla yeniden yapılanması ve üretimin tekrar başlaması için geçen bu bir yıl içinde önemli adımlar atılsa da bölgede insan kaynağı sorunu devam ediyor. Yenibiriş Yönetici Ortağı Ugur Karaboğa, insan kaynağının yine bu iş kolları için bölgeye geri döndürülmesinin çok kritik olduğunu söylüyor. Örneğin inşaat alanında dönüşümün hızlı olması için nitelikli inşaat çalışanları bölgede çokça aranıyor.
Teknik personelin yanı sıra konteyner kentler ve yeni projeler için ihtiyaç olan mobilya; kişilerin ihtiyaçlarına yönelik tekstil gibi sektörlerde de mevcut üretimin üzerinde üretim ihtiyacı bulunuyor. PERYÖN (Türkiye İnsan Yönetimi Derneği) Yönetim Kurulu Başkanı Ebru Taşcı Firuzbay, afet sonrası bölgeden göç olduğu ve gidenlerin büyük kısmı geri dönmediği için özellikle mavi yakada önemli istihdam açığı bulunurken, benzer şekilde beyaz yaka pozisyonlarda, özellikle mühendislik pozisyonlarında yetenek kıtlığı söz konusu olduğunu belirtiyor.
KONUT YAPIMI HIZLANMALI
Türk Plastik Sanayicileri Araştırma, Geliştirme ve Eğitim Vakfı (PAGEV) Başkanı Yavuz Eroğlu, deprem bölgesindeki istihdam sorununun çözümü için öncelikle yapılan konutların hızlandırılması gerektiğini söylüyor. Eroğlu, OSB'lere yakın konutlar yapılması gerektiğini vurguluyor.
"Çalışanların eski ekonomik koşullarına ulaşabilmesi için belirli bir süre devlet ve işverenler olarak taşın altına elimizi koymamız gerekiyor" diyen Ev ve Mutfak Eşyaları Sanayicileri ve İhracatçıları Derneği (EVSİD) Başkanı Talha Özger ise, özellikle deprem bölgesindeki çalışanlar için devletin işveren üzerindeki maliyet yükünü hafifletebileceğini vurguluyor.
Özger, işverenlerin de bu avantajı çalışanlara aktararak istihdam konusunu sorun olmaktan çıkartabileceğini belirtiyor.
PROJELER DEVAM EDİYOR
Bu süreçte bölgedeki istihdamın artmasına yönelik iş dünyası örgütleri tarafından pek çok proje hayata geçmeye başladı. Yat ve Tekne Endüstrisi Derneği (YATED) depremin ardından Hatay İskenderun'daki Sefa Atakaş Denizcilik Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi ile bir proje hayata geçirdi. Okuldaki öğretmenlere eğitim verdiklerini ve onların da öğrencileri yetiştirdiğini söyleyen Yat ve Tekne Endüstrisi Derneği (YATED) Yönetim Kurulu Başkanı Murat Bekiroğlu, okulda yılda 40 adet tekne üreteceklerini vurguluyor.
Bu tekneleri dernek olarak satın alacaklarını ve Bosphorus Boat Show'da satacaklarını söyleyen Bekiroğlu, böylece okulun döner sermayesine katkı sağlarken, sektörün yetişmiş eleman sorununu çözmek adına büyük bir adım atmış olacaklarını belirtiyor.
Malatyalı iş insanı Bimed Yönetim Kurulu Başkanı Rıdvan Mertöz de, bölgedeki yaşam koşullarını iyileştirmeye yönelik çalışmaların devam ettiğini söylüyor. Üyesi olduğu Malatyalı İş Adamları Derneği olarak, bölgedeki işsizlikle mücadele etmeyi hedeflediklerini belirten Mertöz, "Sanayi bölgelerinde gerçekleştireceğimiz projelerle, depremzedelerin istihdam olanaklarını artırmayı amaçlıyoruz" diyor.
E-TİCARET EĞİTİMİ
Ticimax depremden kısa bir süre sonra deprem bölgesindeki gençlere yönelik e-ticaret eğitim ve istihdam programları başlattı. 11 ilden e-ticaret öğrenmek isteyen katılımcılara online üzerinden eğitimler veren şirket, binlerce e-ticaret sitesinin istihdam olanaklarını, depremzedelerle buluşturdu. Ticimax E-ticaret Sistemleri Kurucu CEO'su Cenk Çiğdemli, sektörde hala, e-ticaret uzmanları, grafiker, sosyal medya ve dijital pazarlama alanlarında ciddi açıklar olduğunu belirtiyor.
Eleman.net ise istihdam konusunda 'Sen de El Ver' ve 'istihdamharitası.org' olmak üzere iki farklı proje gerçekleştirdi. Sen de El Ver projesi kapsamında iş arayan depremzedelere özel aday havuzu oluşturuldu ve depremzedeleri istihdam etmek isteyen tüm firmalara da özel ilan bölümü açıldı.
Bunun yanı sıra 'istihdamharitası.org'için de İhtiyaç Haritası ile yapılan iş birliği kapsamında iş arayan depremzedeler için portal hazırlandı. Yenibiriş de ise afetzede ilanları sistemde halen ücretsiz olarak verilebiliyor. Kariyer platformu Youthall ise Genç İstihdam Seferberliği projesi aracılığıyla bugüne kadar 225'ten fazla şirket ile 20 bini aşan adayı buluşturdu. Youthall CEO'su Emre Aykan, iş, staj, burs, eğitim ve mentorluk gibi olanaklar sunmayı sürdüreceklerini belirtiyor.
İSTİHDAMA DÖNÜŞ PROGRAMI
Bu arada bölgedeki istihdam sorununun çözümüne yönelik bu ay önemli bir adım atıldı. İŞKUR bünyesinde 'İstihdama Dönüş Programı' hayata geçirildi. Program kapsamında, Adıyaman, Hatay, Kahramanmaraş, Malatya ve Gaziantep'in İslahiye ve Nurdağı ilçelerindeki işverenler için istihdam taahhüt oranı yüzde 30'a düşürülürken istihdam süresi, fiili kurs veya program gün sayısına eşitlendi.
Mesleki eğitim kursu ve işbaşı eğitim programı katılımcılarına günlük 653 lira 93 kuruş kadar ödenen zaruri gider ödemeleri yüzde 30 artırıldı. Bu illerde ise istihdam taahhüt oranı yüzde 40 olarak belirlendi. İstihdam süresi ise fiili kurs veya program günlerinin 1,5 katına indirildi. Bu düzenlemeyle deprem bölgesindeki iş yerleri için kurs ve programlardan faydalanamama yönünde uygulanan yaptırımlar kaldırıldı.
İstihdam artışı için ne yapılmalı?
- OSB’lere yakın kalıcı konutlar yapılması gerekli.
- Şirketlere istihdamı artırmalarını sağlayacak destekler verilmeli.
- Kalkınma merkezleri oluşturulmalı.
- Bölgesel destek platformları kurulmalı.
- Nitelikli personel yetiştirilmesi için eğitim programları ve mesleki kurslar düzenlenmeli.
EVENT DİCLE / ELEMAN.NET CEO'SU
“Hemen her pozisyonda açık var”
"Yaşanan göç, bölgedeki iş gücü potansiyelinin azalmasına neden oldu. Şu an bölgede yoğunlukla hizmet, finans, lojistik, üretim, inşaat, perakende sektörlerinde açık olduğunu gözlemliyoruz. Satış temsilcisi, muhasebe elemanı, şoför, kargo elemanı, kurye, müşteri temsilcisi, temizlik personeli, ofis elemanı, depo elemanı, anaokulu öğretmeni, mühendis, üretim elemanı gibi pozisyonlarında açık söz konusu.”