okaraca@ekonomist.com.tr
İlk aylara ait öncü göstergeler yavaşlama sinyali veriyor. Ekonominin geçen yılın son çeyreğinde ve 2015’in tamamında ne kadar büyüdüğünü geçen hafta nihayet öğrendik. Ancak 2015 yılı artık çok geride kaldı. Şu anda 2016’nın ilk çeyreğini geride bırakmış durumdayız. İlk çeyreğe ilişkin büyüme oranını 10 Haziran’da öğrenebileceğiz.
Geleceğe yönelik kararlar alacaklar için ekonomideki mevcut durumu bilmek daha çok önem taşıyor. Bu nedenle bazı öncü göstergelere bakarak ekonomideki son durumun bir fotoğrafını çektik.
Tabloyu görmek için görsele tıklayın.
Aşağıdaki tabloda bu öncü göstergelerin geçen yılın son üç ayı ile bu yılın ilk aylarına ilişkin verileri yer alıyor. Bu veriler bize bu yılın ilk çeyreğinde ekonomideki büyümenin yeniden yavaşladığı sinyalini veriyor.
TAKVİM ETKİSİ GEÇTİ
Bu görüşümüzün gerekçelerini şöyle sıralayabiliriz:
- Ekonomideki büyümeye ilişkin en önemli öncü gösterge olan sanayi üretimi ocak ayında geçen yılın aynı ayına göre sadece yüzde 3,6 artış gösterdi. Oysa ekim ayındaki “takvim etkisi” kaynaklı sıçrama sayesinde geçen yılın son çeyreğinde sanayi üretimindeki yıllık artış yüzde 7,5’i bulmuştu. Bu yıl aynı ölçüde bir takvim etkisi olmadığı için şubat ve mart aylarında da sanayi üretimindeki artış çok yüksek çıkmayacak gibi görünüyor.
- Üretime ilişkin diğer göstergelerde de geçen yılın son çeyreğindeki kadar olumlu bir tablo yok. Ekim ayındaki takvim etkisi, otomotiv ve beyaz eşya üretiminde sıçramaya yol açmıştı. Bu da söz konusu göstergelerde dördüncü çeyrekte yüksek artışlar getirmişti. Bu yılın ilk iki ayında ise bu kadar yüksek artışlar ortaya çıkmadı. Ocak ayında yüzde 4,3 düşen otomotiv üretimi şubat ayında yüzde 10,6 arttı. Beyaz eşya üretimi ise ocak ayında yüzde 8,1 ve şubat ayında ise yüzde 6,8 artış gösterebildi.
- İstanbul Sanayi Odası’nın (İSO) yayınladığı Türkiye İmalat Satın Alma Yöneticileri Endeksi (PMI), ilk çeyrekte sanayide işlerin bozulduğuna işaret eden bir başka göstergeyi oluşturuyor. Bu endekste 50’nin üzerindeki değerler iyileşmeye, 50’nin altındaki değerler ise kötüleşmeye işaret ediyor. PMI’nin değeri geçen yılın son üç ayında giderek yükselmiş ve aralık ayında 52,2’yi bulmuştu. Bu yılın ilk üç ayında ise PMI’nin değeri giderek düştü ve mart ayında 49,2’ye kadar indi.
- Takvim etkisinden çok fazla etkilenmedikleri için iç talep göstergelerinde durum geçen yılın son üç ayında da iyi değildi. Bu yılın ilk aylarına ilişkin veriler daha da kötü bir tabloya işaret ediyor. Reel perakende satışlar ocak ayında yıllık bazda yüzde 0,1 düşüş gösterdi.
Otomotiv satışları hem ocak ayında hem de şubat ayında düştü. İthalattaki düşüş yılın ilk iki ayında da sürdü. Altın hariç ithalat ocak ayında yüzde 2,9 geriledi. Konut satışları ocak ayında gerilerken şubat ayında bir miktar yükseldi. Sadece beyaz eşya satışlarında iyi bir tablo var. Ancak sadece beyaz eşya satışlarının iç talebi kurtarması pek mümkün görünmüyor.
DIŞ TALEP HALA ZAYIF
Dış talebe ilişkin göstergelerde de pek iyi bir tablo göze çarpmıyor. İhracat ocak ayında yüzde 22,3 gibi derin bir düşüş gösterirken, şubat ayında sadece yüzde 1,4 arttı. Altın hariç ihracat ocak ayında yüzde 5,5 geriledi. Otomotiv ihracatı ocak ayında yüzde 13 düştü. Şubat ayında ise önemli ölçüde toparlanarak yüzde 22 artış gösterdi.
Ancak bu toparlanma mart ayında da sürmüş olsa bile otomotiv ihracatında ilk çeyrekte yaşanan artış geçen yılın son çeyreğindeki artışın çok gerisinde kalacak. Çünkü ekim ayındaki takvim etkisi kaynaklı sıçrama geçen yılın son çeyreğinde otomotiv ihracatında büyük bir yükseliş getirmişti. Beyaz eşya ihracatı konusunda da buna benzer bir durum söz konusu.
Bütün bu söylediklerimizi kısaca toparlarsak, geçen yılın son çeyreğinde yüzde 5,7’yi bulan ekonomideki büyüme bu yılın ilk çeyreğinde yeniden yüzde 5’in altına inmiş gibi görünüyor. Tabii bu konuda daha kesin bir yorumda bulunabilmek için öncü göstergelerin ilk üç aya ilişkin verilerinin tamamını görmek gerekiyor.