ARAM EKİN DURAN SİBEL ATİK
eduran@ekonomist.com.tr satik@ekonomist.com.tr
İhracat finansmanında teminat ve kredi sorunu ile boğuşan, son bir yılı kur zararı ile geçiren şirketlerin imdadına ise Türk Eximbank ve bankalar yetişiyor.
Ekonomist Dergisi olarak, yeni pazarlara açılmaya hazırlanan ihracatçılara can suyu olacak yeni finansal destekleri araştırdık.
İhracatta işler uzun bir süredir iyi gitmiyor. Oysa 15 Temmuz’da yaşanan darbe girişiminin ve Olağanüstü Hal (OHAL) uygulamasının getirdiği belirsizlik ortamında iç talepte yavaşlama beklendiği için şimdi ihracata her zamankinden daha fazla ihtiyacımız var.
Görsellere tıklayın.
Temmuz ayında yaşanan yüzde 11,5’lik düşüşten sonra ağustos ayında yüzde 7,6 artış yaşanması bu açıdan biraz umut verdi. Ancak ekonomide hızlı büyüme için çok daha yüksek ve de kalıcı bir ihracat artışı gerekiyor.
Şimdi ihracatçılar için en önemli sorun hangi pazarların risk hangi pazarların fırsat içerdiğini bilmek ve elbette ihracatı finanse edecek sermaye desteğini sağlamak olacak. Biz de işte bu kritik dönemde Ekonomist Dergisi olarak, başta Türk Eximbank olmak üzere Türk bankalarının ihracatçıya verdiği destekleri, kullanıma açılacak olan yeni kredi programlarını ve uluslararası danışmanlık şirketlerinin küresel risk ve fırsat değerlendirmelerini ortaya koyan bir araştırma yaptık.
AFRİKA'YA YATIRIMA DESTEK
Kuşkusuz ihracatçıya en büyük destek merkezi olarak Türk Eximbank öne çıkıyor. Türk Eximbank ihracatçıları, ihracata yönelik üretim yapan imalatçıları ve yurtdışında faaliyet gösteren girişimcileri kısa ve orta-uzun vadeli nakdi ve gayri nakdi kredi programları ile destekliyor.
Nakdi kredilerle firmaların üretim sürecinde ihtiyaç duyacağı finansman desteği sunulurken, gayri nakdi desteklerle ise ihracatçıların ticari ve politik riskleri düşünmeden mevcut pazarlarındaki rekabet güçlerini artırmalarına ve yeni pazarlara girmelerine olanak tanınıyor.
Türk Eximbank, bunların yanında vadeli satış işlemlerini teşvik etmek ve bu yolla ihracat hacmini artırmak amacıyla da vadeli ihracat alacaklarını iskonto ederek şirketlere finansman desteği sağlıyor.
İhracata çok ihtiyaç duyduğumuz bu dönemde Türk Eximbank da ihracatçıya olan desteklerini artırmış durumda. Özellikle son yıllarda giderek yıldızı parlayan Afrika pazarı için önemli destekler mevcut.
Banka, “Uluslararası Proje Kredileri” kapsamında Türk müteahhitleri tarafından yurtdışında üstlenilen projeleri, devlet garantisi altında yurtdışı bankalara tahsis edilen limitler çerçevesinde 10 yıla kadar vade ile kredilendiriyor. Türk Eximbank, geçen yıldan bu yana Sahra altı Afrika’da müteahhitlik sektörünün aldığı işler kapsamında 700 milyon dolarlık projeye destek verdi. Öne çıkan ülkeler ise Etiyopya, Gana, Senegal ve Kongo olarak sıralanıyor.
ABD İLE İŞBİRLİĞİ BAŞLIYOR
Yeni dönemde bir diğer önemli pazar olan ABD için de Türk Eximbank’ın ihracatçılara yeni sunduğu bir destek programı var. Yakın zamanda Amerikan Eximbank’ı olan US Exim ile imzalanan işbirliği anlaşması çerçevesinde Türk ve ABD firmalarının üçüncü ülkelerde ortak olarak üstlendikleri projelere, söz konusu ülkenin devlet garantisi altında ortak finansman sağlanmaya başlanacak.
Uygulama ile ABD’den ve Türkiye’den gerçekleştirilecek mal ve hizmet ihracatının tamamına ABD Eximbank’ın garantisi altında ticari bankalarca fon sağlanacak. Elbette Türk Eximbank’ın ihracat kredi sigortası sisteminin lokomotifi olan Kısa Vadeli İhracat Kredi Sigortası Programı da devam ediyor.
Bu program ile ihracatçıların 238 ülkeye gerçekleştirdikleri bir yıla kadar vadeli sevkiyatları, sevk sonrası dönemde ortaya çıkabilecek ticari ve politik risklere karşı tek bir poliçe kapsamında sigorta teminatı altına alınıyor. Program kapsamında zarar tazmin oranının yüzde 90 gibi çok yüksek bir oran olduğunu da hatırlatalım.
TEMİNAT SORUNU ÇÖZÜLÜYOR
Türkiye’de özellikle KOBİ’lerin finansmana erişimde yaşadıkları sıkıntının kökeninde teminat bulmakta zorlanmaları yatıyor. Türk Eximbank’ın sigorta faaliyeti bu sorunu da hafifletmeye katkı sunuyor. Eximbank tarafından sigortalanmış ihracat alacakları 18 ticari bankada ve yine Türk Eximbank’ta teminat olarak kabul ediliyor.
Bu arada Türk Eximbank’ın işbirliği yaptığı kuruluşlar arasına bu yıl faktoring şirketleri de dahil ediliyor. Bu sayede, ihracatçılar Eximbank sigorta poliçelerini teminat olarak kullanarak faktoring şirketlerinden de finansman temin etmeye başlayabilecek.
Faktoring şirketleri şu anda Avrupa’ya yapılan ihracatı etkin bir şekilde destekliyor. Ancak son yıllarda ihracatçıların Afrika, Körfez ve Ortadoğu bölgelerinde de oldukça etkin hale gelmeleriyle birlikte Türk Eximbank’ın faktoring şirketlerine sunacağı teminat uygulamasının kapsamı da genişleyecek.
İHRACATA HAZIRLIK KREDİSİ
Özel bankaların ihracatçılara yönelik destek paketleri de ilk kez ihracat yapacak veya ihracatını artırmayı planlayan şirketler için önemli avantajlar sunuyor. Garanti Bankası Genel Müdür Yardımcısı Nafiz Karadere, KOBİ’lere ihracata hazırlık amacıyla ön finansman ihtiyaçlarını karşılamak üzere farklı para birimlerinde ihracata hazırlık kredisi kullandırdıklarını belirtiyor.
Kredilerini ihracatın tahsilatına uygun olarak vadelendirebildiklerini vurgulayan Karadere, “Ayrıca, Eureko Sigorta ile kurduğumuz işbirliği sayesinde ihracat işlemlerinde yaşanabilecek risklere karşı sigorta kapsamına alınabilecek teminatları müşterilerimizle paylaşıyoruz” diyor.
Banka, ihracatçılar için hazırladığı özel dış ticaret paketiyle müşterilerin para transferlerini seçtiği paketin özelliklerine göre özel fiyatlamayla veya ücretsiz olarak yapabiliyor. Karadere, “İhracat yapmayı hedefleyen KOBİ’ler zaman zaman mevzuatla ilgili desteğe ihtiyaç duyuyor. İhracatçı KOBİ’lerimizi yönlendirme ve bilgilendirme amacıyla dış ticarette uzman, merkezi bir kadroyla müşterilerimize hızlı ve mevzuata uygun görüş veriliyor” diye konuşuyor.
BPO GÜVENCESİ
125 ülkedeki yaklaşık bin 450 banka ve finans kuruluşundan oluşan yaygın muhabir ağına sahip İş Bankası, dış ticaret işlemlerinin önemli bir oyuncusu. İş Bankası ihracatçı şirketlere pek çok kanaldan desteğini veriyor.
İş Bankası Genel Müdür Yardımcısı Murat Bilgiç, Milletlerarası Ticaret Odası’nın (ICC) dış ticarette yeni bir ödeme şekli olarak belirttiği Banka Ödeme Yükümlülüğü (BPO) sistemini Türkiye’de müşterilerin hizmetine sunan ilk banka olduklarını anlatıyor. Murat Bilgiç, “BPO ile hem alıcı hem de satıcı güvence altında oluyor ve işlemler hızla gerçekleşiyor” diyor.
İş Bankası’nın ihracatçılara bir diğer hizmeti ise Toplu Döviz Transferleri. Banka bu hizmet ile çok sayıda peşin, mal mukabili ithalat, hizmet ithalatı ya da diğer döviz transferi işlemlerinin hızla sonuçlandırılmasını, bildirim ve dekontların da aynı hızla müşterilere ulaştırılmasını sağlıyor.
TİM İLE İŞBİRLİĞİ PROTOKOLÜ
Akbank’ın ihracatın finansmanı amacıyla sevk öncesi ve sevk sonrası olmak üzere Prefinansman Kredileri, İhracat Faktoring, Forfaiting, İhracat Akreditif İskontosu, Türk Eximbank Kısa Vadeli İhracat Kredileri, Türk Eximbank Sigortalı Alacak Karşılığı Kredi, TCMB İhracat ve Döviz Kazandırıcı Hizmetler Reeskont Kredisi gibi farklı finansman ürünleri bulunuyor.
Akbank Kurumsal Yatırım ve Özel Bankacılıktan Sorumlu Genel Müdür Yardımcısı Levent Çelebioğlu, 2014 yılında Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) ile imzaladıkları protokolü 2016 yılında revize ederek yenilediklerini belirterek, “TİM ile imzaladığımız bu çerçeve işbirliği protokolüyle ihracatçı firmalara finansman desteği sağlamaya devam ediyoruz” diyor.
16 BÖLGEDE UZMAN DESTEĞİ
Finansbank dış ticarette 16 bölgede konumlandırdığı uzman ekiple destek veriyor. Öncelikle müşterilerin nakit finansman ihtiyaçlarını karşılamak üzere, özellikle ihracat hacimlerini bankaya yönlendiren firmalara cazip faiz oranları sunuyor. Bu doğrultuda geçen yıldan bugüne kadar banka kaynaklı ihracat kredilerindeki hacmi yüzde 32 büyüdü.
Finansbank Kurumsal ve Ticari Bankacılık Genel Müdür Yardımcısı Ömür Tan, geleneksel dış ticaret finansman ürünlerinin yanı sıra dış ticaret işlemlerinde elektronik bankacılığın daha fazla kullanılacağı öngörüsünden hareketle Dış Ticaret İnternet Şube Menüsü’nü hayata geçirdiklerini söylüyor.
Bunun yanında ticareti elektronik ortama taşıyan, riski azaltan ve maliyeti düşüren bir ödeme yöntemi olan BPO (Bank Payment Obligation - Banka Ödeme Yükümlülüğü) ve şubeye gitmeden hafta içi her gün ödeme yapılabilen SMS ile Gümrük Vergisi Ödeme ürünleri de Finansbank’ın ihracatçıya sunduğu hizmetler arasında öne çıkıyor.
YÜZDE 20'Sİ İHRACATÇIYA
Şekerbank’ın kurumsal ticari kredilerinin yüzde 20’sini ihracat kredileri oluşturuyor. Şekerbank Kurumsal ve Ticari Bankacılık Pazarlama Genel Müdür Yardımcısı Umut Ülbegi, geçen yılkı ihracat özelinde kredi kullanımının yüzde 73’lük kısmını bu yılın ilk sekiz ayında tamamladıklarına dikkat çekiyor.
Ülbegi, verdikleri destek kapsamında akreditifler, harici garantiler, prefinansman kredileri, kabul/aval kredileri, yabancı para cinsinden yurtdışı havaleler, çek tahsil hizmetleri gibi birçok üründe geniş muhabir ağı üzerinden hizmet verdiklerini kaydediyor.
Şekerbank, müşterilerine USD, EUR ve GBP cinsinden kredileri kısa vadeli olarak kullandırılabilirken, dış ticarete konu ürün için finansman ihtiyacı göz önünde bulundurularak orta ve uzun vadeli kredi seçenekleri de sunuyor.
KOBİ'LERE SEDİR PAKETİ
Yapı Kredi Bankası, ihracat işlemlerinde peşin, mal mukabili, vesaik mukabili kabul kredili ihracat, ihracat akreditifi gibi ödeme şekillerine göre kredi ürünü oluşturuyor. Yapı Kredi Kurumsal ve Ticari Bankacılık Genel Müdür Yardımcısı Feza Tan, “Müşterilerimizin ihracat işlemlerinde farklı tahsilat kanalı alternatifleri sağlayabildiğimiz gibi sunduğumuz ürünlerle müşterilerimizin ihracatlarındaki nakit akışlarını ve tahsilat risklerini yönetmelerine de yardımcı oluyoruz” diyor.
Feza Tan, ihracat akreditiflerine teyit ekleme, akreditif alacaklarının iskonto edilmesi gibi ürünlerin yanı sıra Eximbank kaynaklı krediler, Merkez Bankası’nın ihracatı destekleyici reeskont kredisi gibi ürünleri de ihracatçılar ile buluşturduklarını vurguluyor.
Tan, “Geçtiğimiz haftalarda dış ticaret faaliyetlerinde bulunan KOBİ müşterilerimiz için Sedir Dış Ticaret Paketi’ni hayata geçirdik. Bundan sonra müşterilerimiz paket sayesinde hem bankacılık hem de dış ticaret işlemlerini tek bir ücret ödeyerek gerçekleştirebilecek” diye konuşuyor.