SİBEL ATİK
satik@ekonomist.com.tr
Bu gelişmeden hareketle biz de Türkiye’nin önde gelen 10 holdinginin bu işe ayırdıkları kaynakları, yatırım kriterlerini ve peşinde oldukları girişimleri araştırdık.
Tabloyu görmek için görsele tıklayın.
Son zamanlarda yeni girişimlerin fonlardan aldıkları güçlü yatırımlar bu gelişimin en büyük ispatı. Dünya genelinde geçen yıl kurumsal girişim sermayelerinin yenilikçi girişimlere gerçekleştirdiği toplam yatırım 25,8 milyar dolar olarak ifade ediliyor. 2017’nin ilk çeyrek rakamları ise bu rakamın 13,3 milyar dolara ulaştığını gösteriyor.
Bu gelişimi yakından takip eden holdingler de bir anlamda kendi DNA’larına da geri dönüyorlar. Girişimcilikle yola çıkan ve yıllar içinde kendi başarı hikayelerini yazan holdingler, şimdilerde kendi izlerinden giden iş fikirlerine el atarak yeniliği bu kanaldan yakalamaya çalışıyor.
Bunun için kimi melek yatırımcı olmayı seçerken, kimi de grup içinde kurdukları sermaye şirketleriyle yeni iş fikirlerini kovalıyor. Dev gruplar start up veya belli bir yolu kat etmiş girişimlere bünyelerinde kurdukları risk sermayesi şirketleri üzerinden yatırım yapmaya başladılar. Yeni girişimlere bu risk sermayesi şirketleri aracılığıyla kaynak ayırıyor, mentorluk yapıyor ve işin geliştirilmesi için ellerinden gelen desteği sunuyorlar.
Bu gelişmeden hareketle biz de Türkiye’nin önde gelen 10 holdinginin bu işe ayırdıkları kaynakları, yatırım kriterlerini araştırdık. İşte bu alana yatırım yapan, fon ayıran, mentorluk yapan veya kuluçka merkeziyle destek sağlayan 10 holdingin yeni girişimlere yaklaşımları...
ŞİRKETLER BAZINDA DESTEKTürkiye’nin önde gelen girişimcilerinden biri olan Hüsnü Özyeğin’in kurduğu Fiba Holding, girişimcilik dendiğinde ilk akla gelen gruplardan biri. Doğrudan risk veya girişim sermaye şirketi olmasa da 2011 yılından bu yana Özyeğin Üniversitesi Girişim Fabrikası programı aracılığıyla yeni girişimleri değerlendiren ve ofis,mentorluk, network destekleri sunan Fiba Holding, grup bünyesindeki Özünde Girişim A.Ş. ile de çekirdek sermaye yatırımı yapıyor.
Başlangıç seviyesinde girişimleri yakalamak için Girişim Fabrikası yapısmı kullanan Fiba Holding, daha sonraki aşamalar içinse şirketler bazında yenilik stratejilerine uygun olacak şekilde yatırımlarla ilerliyor. Grup, Girişim Fabrikası bazında yıllık yaklaşık 1 milyon TL’lik bir çekirdek sermayeyle hareket ediyor.
Fiba Holding ve Özyeğin Üniversitesi Girişimcilik İnisiyatifleri Danışmanı İhsan Elgin, Girişim Fabrikası ile 2011 yılından bugüne kadar 11 girişime toplamda yaklaşık 1,5 milyon TL’ye yakın başlangıç desteği sağladıklarını belirtiyor.
Yatırımları sadece finansal getiri için değil operasyonel problem çözme, yeni ürün geliştirme, yeni pazara girme, yeni teknolojiyi deneme gibi stratejik amaçlar için yaptıklarını da söyleyen Elgin, "Yeni dönemde de Fiba Banka başta olmak üzere her bir şirketimiz kendi bünyelerinde girişimcilere destek olacak. Altyapı, çalışan mentorluğu, müşteri erişim ve network desteğiyle girişimcilerin gelişimine katkı sağlanacak" diyor.
Şirketlerinin büyüme stratejilerine uygun olan veya şirketlerin kaynaklarıyla hızlı büyütebilecekleri girişimlerin birinci öncelikleri olduğunu belirten Elgin, grubun var olduğu finans, perakende ve enerji sektörlerinde yenilik ve sürdürülebilir rekabet avantajı içeren girişimleri yakın markajda tuttuklarını dile getiriyor.
İNOVATİF FİKİRLER PEŞİNDE
Girişimciliği desteklemek ve yeni iş fikirlerini gruba kazandırmak üzere Vestel Ventures şirketini kuran Zorlu Holding, şu ana kadar sekiz girişime destek verdi. Altı girişim içinse değerlendirme süreci devam ediyor.
Holding, tüm yatırım alanlarındaki girişimlerin inovatif olmasına dikkat ediyor. Teknolojik tabanlı ve inovas-yon içeren tüm girişimlerle ilgilenen holding, girişimlerin gruba katacağı maddi değerden ziyade bugün ve yarın ortaya çıkarabilecekleri inovas-yon potansiyeline odaklanıyor.
Vestel Ventures Genel Müdürü Metin Salt, yatırımlar konusunda alt veya üst sınır koymadıklarını belirtiyor. 100 bin TL ile 10 milyon TL üzeri yatırımlar yaptıklarını anlatan Salt, bu konuda şunları söylüyor: “Yatırım miktarını belirleyen ana unsur girişimin gerçek finansal ihtiyacının belirlenmesi ve diğer finansal olmayan kaynaklarımızı eklediğimizde bu girişimin erişmesi beklenen potansiyelin büyüklüğüdür.
Fikir sahiplerinin başlangıç aşamasında en çok zorlandıkları şeylerden birinin sermaye olduğunun farkındayız. Bu açıdan Vestel Ventures olarak, kendi sağladığımız tohum yatırım ve verdiğimiz desteklerle girişimcilerin finansal sıkıntılarına çözüm buluyoruz. Girişimcilerin finansal ve gerekirse idari konulardaki sıkıntılarla boğuşmalarının önüne geçiyor, fikirlerine odaklanmalarını sağlıyoruz. Vestel’in Türkiye ve Avrupa hibe fonlarındaki deneyimiyle hibe fonlara ulaştırıyor ve nakit desteği veriyoruz."
YATIRIM KOMİTESİ VAR
Girişim sermayesi veya risk sermayesi şirketi kurmadan direkt hol-ding üzerinden girişimlere kaynak aktaran Doğanlar Yatırım Holding, bünyesindeki yatırım komitesiyle yeni fikirleri avlıyor. Yatırım Komitesi, İş ve Strateji Departmanı CFO’sunun ön değerlendirmesi sonrası kriterlere uyanları kurula yönlendirmesiyle çalışmalarını yapıyor. Yatırım Komitesi’nden çıkan girişimler ise son olarak holdingin yönetim kurulunun onayına gidiyor. Son üç yılda yeni girişimlere 70 milyon TL yatırım yapan holding, projeden projeye değişmekle birlikte genel olarak 1 milyon dolar ve üzerinde destek sağlıyor.
Doğanlar Yatırım Holding Yönetim Kurulu Başkanı Davut Doğan, “Vizyonumuz, yönetilebilir riskleri olan tüm iş kollarındaki fırsatları yatırıma dönüştürmek. İnandığımız projelerde yer alıyoruz. Ancak yazılım ve teknoloji yatırımları ile yenilenebilir enerji yatırımları önceliğimizde” diyor.
Holdingin işlerini tamamlayan girişimlerin yanı sıra ekibin yönlendirmesiyle son dönemlerde lojistik sektöründeki girişimlere yakın ilgi duyduklarını ifade eden Doğan, özellikle antrepoculuk alanındaki yeni iş fikirlerine yatırıma sıcak baktıklarını da sözlerine ekliyor.
JAPON ORTAK ALDI
Koç Holding de bu alana İnventram şirketiyle destekler sunuyor. Koç Holding ve Koç Üniversitesi’nin ortaklığında yedi yıl önce kurulan İnventram, mevcut iş modelleri için teknolojiler geliştiren erken aşama teknoloji şirketlerine ve patent lisanslama alanına yatırım yapıyor. Geçen yıl Japonya’nın büyük holding şirketlerinden Mitsui, Koç Holding’in teknoloji yatırım şirketi İnventram’a yüzde 30 oranında ortak oldu. Grup böylece şimdi daha güçlü bir destekle bu alandaki yatırımlarını sürdürüyor.
NEW YORK’TA ŞİRKET KURDU
Girişimcilik ekosistemine yatırım yapmak üzere kolları sıvayan Tek-fen Holding ise henüz yeni kurduğu Tekfen Ventures şirketiyle yeni fikirlere destek sunacak. Tekfen Ventures’in önümüzdeki beş yılda girişim projeleri için ayırdığı kaynak 50 milyon dolar düzeyinde. Holdingin ana çalışma alanları olan tarım ve inşaat sektörlerindeki yenilikçi girişimlere destek olmak hedefleniyor.
Tekfen Ventures’ın merkezi New York’ta kuruldu. New York ofisini yapılandırdıklarını ve Türkiye’nin yanı sıra dünyanın her noktasında araştırmalar yaptıklarını belirten Tekfen Ventures Yönetim Kurulu Başkanı Sinan K. Uzan, “New York, aynı zamanda bir finans merkezi olduğu için, yatırımların daha finansçı disipliniyle ele alındığı bir yer.
Bizim portföyümüzü oluşturacak yatırımlar da sadece fikir olarak değil, aynı zamanda ticari potansiyeli çok dikkatli bir şekilde incelenerek belirli kriterlere uygun şekilde yapılacak” diyor.
Tarım konusunda çok heyecanlı olduklarını ve yurtdışında da bu alanda pek çok yenilikçi proje geliştirildiğini belirten Sinan K. Uzan, oluşturdukları yapıda bu şirketleri alıp bünyelerine katmak ya da yönetimine geçmek gibi bir öncelikleri olmadığını ifade ediyor.
Bu işi karşılıklı fayda sağlayacak, birbirini büyütecek şekilde kurguladıklarını anlatan Uzan, hedefin gelecek vaat eden girişimlere erken dönemlerinde yatırım desteği vererek holdingin iş kollarını büyütecek yeni fikir, teknoloji ve ürünler geliştirilmesini desteklemek olduğu söylüyor.
TEKNOLOJİ ÖNE ÇIKIYOR
Girişimleri yakından takip eden ve bu doğrultuda bünyesinde Öncü Girişim Sermayesi Yatırım Ortaklı-ğı’nı kuran Doğan Holding, özellikle medya, perakende ve teknoloji alanlarındaki yatırımları izliyor. Yatırım için çekirdek finansmanı noktasından biraz daha ileride olan, halihazırda üretim veya hizmet vermeye başlayan girişimler tercih ediliyor. İş planının istikrarlı ve sürdürülebilir bir büyüme potansiyeli olması önemsenirken, bir start up’a yatırım yaparken kurucu ekibe de özel önem veriliyor.
Geçen üç yıllık süreçte girişimlere yaklaşık 17 milyon TL’lik kaynak ayırdıklarını kaydeden Öncü Giri-şim Sermayesi Yatırım Ortaklığı Genel Müdürü Irmak Orman, eğer ekip fikrine inanıyorsa yatırıma yöneldiklerini vurguluyor. Orman, bu konuda şunları söylüyor: “Öncü,
Doğan Grubu için stratejik önem taşıyan alanlara yatırım yaparak, hem grup şirketlerimizde çalışan girişimci personelin ortaya çıkaracağı fikirleri değerlendirmek hem de faaliyet alanlarımıza paralel yeni işler bulmak amacıyla hayata geçti.
Doğan Grubu olarak uzman olduğumuz medya, perakende, enerji, içerik yönetimi, pazar yerleri gibi alanlarda faaliyet gösteren, yeni ekonomi, e-ticaret ve teknoloji/yazılım şirketleri, inovasyo-na dönük şirketler, temiz enerji şirketleri, ihracat imkanları ve yabancı para nakit akışı potansiyeli yüksek şirketler, rekabet gücü potansiyeli yüksek şirketler veya bu tarz sektörlerde faaliyet gösteren şirketlere yan hizmetler sunan şirketlerle ilgileniyoruz.”
ANA ORTAKLIĞI BENİMSİYOR
Yeni iş fikirlerine bünyesinde kurduğu ve ailenin genç üyesi Turgut Konukoğlu’nu başına getirdiği Sankonline şirketi aracılığıyla yatırım yapan Sanko Holding, bu alanda önemli adımlar attı. Dört farklı sektördeki yedi girişime destek veren holding, özellikle bilişim, telekomünikasyon, enerji ve grubun faal olduğu iş alanlarıyla entegre fikirleri destekliyor. Holding, yatırım yaptığı işlerde azınlık haklarıyla ortaklığı pek benimsemiyor. Ama işin niteliği ve ayrılacak fona göre kararlarda esnek davranıla-biliyor.
Genelde başlangıç aşamasında olan şirketlere destek verdiklerini dile getiren Sanko Holding Yönetim Kurulu Başkanı Zeki Konukoğlu, şu ana kadar yatırım yapıp daha sonra kapatmak durumunda kaldıkları sadece bir işleri olduğunu belirtiyor. Mevcutta yedi iş fikrine yatırım yaptıklarını fakat bu girişimlerin tahmin ettikleri kadar hızlı büyümediklerini söyleyen Konukoğlu, yine de yeni iş fikirlerine kaynak ayırmaya devam edeceklerini kaydediyor.
GIDA DIŞINDA HER ALAN
Yıldız Holding bünyesindeki Gözde Girişim ise diğer holdinglerden biraz daha farklı ilerliyor. Perakendeden toptan dağıtıcılığa, sanayi ürünleri ve ambalajdan hızlı tüketim ürünlerine, finansal hizmetlerden endüstriyel malzemeye farklı alanlarda yatırımları bulunan grup, yatırımda özellikle belli bir büyüklüğe ulaşmış girişimleri tercih ediyor. Yatırım yapılacak girişimin dinamiklerine göre tamamına veya azınlık hissesine yatırım yapabilen Yıldız Holding, bu konuda esnek bir yapıda hareket ediyor.
Şu ana kadar 11 girişime 1,7 milyar TL’lik yatırım yaptıklarını söyleyen Gözde Girişim Sermayesi Yatırım Ortaklığı A.Ş.’nin CEO’su Mustafa Aydemir, başlangıç aşamasındaki girişimlere yatırım yapmadıklarını belirtiyor. Destek sunacakları girişimin belli bir süre faaliyette bulunmasının kendileri için en önemli kriter olduğunu dile getiren Aydemir, yatırımdagıda dışı alanlara yöneldiklerini de aktarıyor.
Potansiyel girişimlere bakarken hangi sektörde olduğundan çok Gözde Girişim olarak değer katabilme potansiyeline baktıklarını söyleyen Aydemir, özellikle tüketiciye dokundukları ve ölçeklen-dirilebilir işlere ilgi gösterdiklerini ifade ediyor. Çekirdek sermayeden ziyade girişimin dinamiklerine göre finansal yapısına bakarak sermaye desteği yapmaya ve miktarına karar verdiklerini belirten Aydemir, yatırımlara ihtiyaç duydukları her desteği verdiklerini anlatıyor.
Aydemir, bu konuda şunları söylüyor: “Gözde Girişim olarak belli miktarda fon ve kaynak ayırarak, bu kaynakları daha sonra kullanacak şekilde yatırım yapmıyoruz. Bize gelen potansiyel yatırım fırsatlarını değerlendirip yatırım kararını verdiğimiz noktada fonu temin ediyoruz. Bu yönüyle diğer özel girişim sermayelerine göre biraz daha farklıyız ve esneğiz."
“HEDEF OYUNU DEĞİŞTİRMEK”
Başarılı start up’ları ve yeni girişimleri yakalamak adına F+ Ventures şirketini kuran Fark Holding, özellikle akıllı ulaşım teknolojilerini yakından takip ediyor. Geçen süreçte beş girişime 2 milyon dolarlık kaynak ayıran holding, fikir aşamasındaki girişimler yerine, ekibi ve sistemleri oturmuş ama büyüme için yatırım ihtiyacı olan şirketleri hedefliyor.
Uzun vadeli vizyonunu desteklemek hedefiyle F+ Ventures’ı kurduklarını belirten Fark Holding Yönetim Kurulu Başkanı Ahu Bü-yükkuşoğlu Serter, girişimin büyürken yatırıma ihtiyacı olduğu aşamada devreye girdiklerini aktarıyor.
Start up’lara yaptıkları yatırımla holdingin hep yarışın önünde kalması ve oyunu değiştiren hikayeler yazmasını hedeflediklerini belirten Serter, şöyle devam ediyor: “Bu yolla girişimlere hem kaynak sağlıyor hem de POC (proof of concept) ve pilot çalışmalar yaparak ticarileşmelerine fırsat tanıyoruz.
Neticede tüm akıllı insanların bizimle çalışmağa dığını bilip, açık inovasyondan , yararlanarak, yeni teknolojileri ilk biz görüp onların gelişmesinde söz sahibi olabiliyoruz. Müşteri olarak bizim ihtiyacımızı karşılayan ve tatmin eden iş fikirlerinin savunulması ve iş olarak geliştirilmesi daha kolay ve sağlam temele dayanan bir süreç. Bu
tür start up’lar bizi daha çok cezbediyor."
ÖNCELİK MOBİL GİRİŞİMLERDE
GD Holding de yeni girişimlere ulaşmak hedefiyle yapılanmaya giden gruplardan biri. Türkiye’ye uluslararası pazarlarda rekabet edebilecek yeni markalar kazandırmak hedefiyle yeni fikirleri takibe alan holding, bünyesindeki kuluçka merkeziyle bu fikirlerin olgunlaşıp ticari başarı elde etmesini hedefliyor.
İki yıl önce hayata geçirdiği kuluçka merkeziyle bugünün girişimcilerini yarının yatırımcıları yapmak istiyor. Bu amaçla bugüne dek dört start up’a toplam 4 milyon TL’nin üzerinde destek verilmiş bulunuyor.
GD Holding Kuluçka Merke-zi’nin yatırım odağında özellikle mobil tabanlı girişimlerin yer aldığını aktaran GD Holding Yönetim Kurulu Başkanı Gökhan Duyarlar, bu yatırımlar için belirledikleri bir limitin olmadığını kaydediyor.
Hedefin öncelikle kendi tecrübeleriyle hızlı büyütebilecekleri girişimler olduğunu ifade eden Duyarlar, yeni bir alana girerken pazarın büyüklüğüne, büyüme hızına, globaldeki durumuna ve kendi yeteneklerine baktıklarını söylüyor.
Yatırım yapılan girişimleri bir süre kendi ofislerinde büyüme stratejisiyle geliştirdiklerini anlatan Duyarlar, şöyle devam ediyor: “İstisnalar hariç erken aşama girişimlerin önce yüzde 60 hissesini alıyoruz.
Daha sonra ilk yıl hedefleri tutturulunca yüzde 20, ikinci yıl ise yine yüzde 20 olmak üzere yüzde 40 hisseyi geri veriyoruz. Bu iki yıl boyunca girişimin başka hiçbir yatırıma ihtiyacı olmayacağını garanti ediyoruz. Böylece girişimciler iki yıl boyunca sadece tek bir işe konsantre olup sonunda yüzde 80 hissesini ellerinde tuttukları, para kazanan bir işe sahip oluyorlar."