AYŞEGÜL SAKARYA PEHLİVAN
asakarya@ekonomist.com.tr
Son yıllarda dünyanın dört bir yanında mağazalar açarak büyüyen hazır giyim şirketlerinin yeni hedef pazarı Balkan ülkeleri oldu. Türkiye'nin büyük hazır giyim şirketleri Arnavutluk, Bosna-Hersek, Bulgaristan, Hırvatistan, Makedonya, Romanya, Slovenya, Sırbistan, Kosova ve Karadağ'ı kapsayan Balkan coğrafyasında büyümek için harekete geçti.
Tabloyu görmek için görsele tıklayın.
Balkan ülkelerini Avrupa pazarına açılmak için bir kapı olarak gören şirketler, bu ülkelerde mağazalaşarak büyüyor. Bu ülkelerin bir kısmının Avrupa Birliği (AB) üyesi olması bir kısmının da AB'ye giriş hazırlığı yapması, Batı Avrupa pazarına yakınlık, ucuz işgücü ve genç nüfus, Balkan ülkelerini hazır giyim şirketleri açısından cazip kılan özellikler arasında yer alıyor.
Bu ülkeler içinde AB ile adaylık sürecinde olanlar daha fazla dikkat çekiyor. Türkiye'deki hazır giyim şirketleri bu ülkeleri Avrupa'ya açılmanın ilk adımı olarak görüyor.
TEŞVİKLER VAR
Makedonya ve Arnavutluk sağladığı teşviklerle en çok ilgi gören Balkan ülkeleri arasında yer alıyor. Makedonya, serbest bölgelerinde gelir vergisinden 10 yıl boyunca yüzde 10, kişisel gelir vergisinden ise beş yıl boyunca yüzde 50 oranında muafiyet veriyor.
Ayrıca, serbest bölgedeki yatırımcılar hammadde, makineler ve parçaları ile ilgili ürünler için KDV ve gümrük vergilerinden muaf tutuluyor. Turizm, tekstil ve enerji sektöründeki yatırımlara teşvik veren Arnavutluk da bu yönüyle hazır giyim şirketlerinin markajına giriyor.
20 milyonluk nüfusuyla Romanya, diğer pazarlardan küçük olmasına rağmen yüksek büyüme hızı ve nispeten daha yüksek satın alma gücüyle bazı Türk markalar için önemli bir pazar olarak görülüyor. Diğer Balkan ülkelerinde olduğu gibi Romanya'da da erkek giyim konusunda büyük bir açık var. Cushman & Wakefield Yönetici Ortağı Toğrul Gönden, Türk erkek giyim markalarının bu açığı kapatma potansiyeline sahip olduğunu söylüyor.
BALKANLARDAN AVRUPA'YA AÇILACAK
Türkiye'de 225, yurtdışında ise 14 ülkede 26 satış noktası olan erkek giyim markası Kiğılı, bu açığı görerek Balkan ülkelerini markajına alan şirketlerden biri. Kosova Priştine ve Makedonya Üsküp'te iki mağazası olan şirket, Balkan ülkelerine yönelik büyümesini hızlandırmayı planlıyor. Şirket, yeni yatırımlarla marka bilinirliğini artırmayı ve yurtdışı ağını buralardan başlayarak genişletmeyi planlıyor.
Yurtiçinde 15, yurtdışında 10 yeni mağaza açmayı planladıklarını söyleyen Kiğılı CEO'su Hilal Suerdem, 2018'de öncelikli olarak Sırbistan ve Hırvatistan'da beş yeni mağaza açmayı planladıklarını vurguluyor.
PENTİ'NİN 35 MAĞAZASI VAR
Penti, Balkan ülkelerinin potansiyelini erken keşfeden şirketlerden biri. Şirketin 138 yurtdışı mağazasının 35'i Balkan ülkelerinde yer alıyor. Şirket, 2018'de de bu ülkelerdeki büyümesine devam edecek. Franchise olarak Arnavutluk'ta iki, Bosna Hersek'te bir, Karadağ'da iki ve Kosova'da bir mağaza açılması planlanıyor.
Şirketin, yurtdışı büyüme stratejisinde Balkanların bu denli belirleyici olmasının en önemli nedenlerinin başında yakın coğrafyada yer alması geliyor. Penti Giyim CEO'su Mert Kara-ibrahimoğlu, ayrıca mevsimsel olarak Türkiye ile benzer iklim koşullarının bulunması, deniz ve yoğun plaj turizminin olmasının bu ülkeleri cazip hale getirdiğini belirtiyor.
LC Waikiki de bölgedeki etkin şirketlerden biri. Şirketin 374 yurtdışı mağazasının 159'u Balkan ülkelerinde yer alıyor. LC Waikiki, 2018 yılında Türkiye'de 30 ve yurtdışında 120 yeni mağaza açarak toplam mağaza sayısını bine çıkarmayı hedefliyor. 2018 yılında Balkan ülkelerinde 21 mağaza açmayı planlayan şirketin odağındaki ülkeler arasında ise Yunanistan, Karadağ, Bosna-Hersek, Sırbistan, Romanya, Kosova ve Bulgaristan yer alıyor.
AVVA ÜÇ MAĞAZA AÇACAK
Avva'nın Türkiye'de 73, yurtdışında 30 mağazası bulunuyor. Bu mağazalardan biri Üsküp'te yer alıyor. 2018 yılında yurtiçinde 12 mağaza açmayı hedefleyen şirket, yurtdışında açacağı 10 mağazanın üçünü ise Balkan ülkelerinde açacak. Avva Yönetim Kurulu Başkanı Volkan Atik, "Balkanlar yüzyıllardan beri Asya ve Avrupa arasındaki en stratejik bölgelerden biri olma özelliğini koruyor" diyor.
Yurtdışında 87 mağazası bulunan Sarar da Balkan ülkelerinde büyüme planı yapan şirketlerden biri. Halihazırda Arnavutluk ve Kosova'da üç mağazası bulunan şirket, 2018'de Bos-na-Hersek'e açılmayı planlıyor. Sarar Yönetim Kurulu Üyesi Ece Özalp, "Avrupa'da kurumlar vergisinin en düşük olduğu ülkeler Balkanlarda yer alıyor. İkili ve çok taraflı serbest ticaret anlaşmaları ve özelleştirmeler gibi avantajları saymak mümkün" diye konuşuyor.
Miss Poem, yurtiçinde 72, yurtdışında ise 50 şubeyle hizmet veren bir kadın giyim markası. Balkan ülkelerinde üç mağazası bulunan şirket, Bosna-Hersek ve Sırbistan'ı markajına almış durumda. 2018'de açılması planlanan sekiz yurtdışı mağazanın ikisinin bu iki Balkan ülkesinde açılması hedefleniyor.
BALKANLAR NEDEN CAZİP?
1- Balkan ülkeleri Avrupa'ya yakınlığıyla hazır giyim markalarının ilgisini çekiyor.
2- Diğer önemli konu da Balkan ülkelerinin AB üyeliğinin gündemde olması. 2025 yılına kadar Sırbistan, Kosova, Makedonya, Karadağ, Bosna-Hersek ve Arnavutluk'un AB'ye girmesi bekleniyor.
3- Ucuz enerji ve işgücü, bürokratik işlemlerin azlığı, 5-10 yıllık vergi kolaylıkları da Balkan ülkelerini cazip kılıyor.
4- Balkan ülkelerindeki genç ve tüketime açık nüfus bu pazarların potansiyelini artırıyor.
KOTON'UN ÖNCELİĞİ SIRBİSTAN
Koton, 302'si Türkiye'de, 204'ü yurtdışında olmak üzere toplam 506 mağaza ile 27 ülkede faaliyet gösteriyor. Şirketin Kosova, Bosna-Hersek, Romanya, Sırbistan, Makedonya ve Hırvatistan'da altı mağazası bulunuyor.
2018'de 25'i yurtiçinde, 30' u yurtdışında 55 yeni mağaza açmayı hedefleyen şirket, Balkan ülkelerinde büyümeye devam edecek. Koton Yönetim Kurulu Başkanı Yılmaz Yılmaz, Balkan ülkeleri arasında en çok Sırbistan ile ilgilendiklerini söylüyor. Bu ülkede henüz büyük markaların hepsinin bulunmaması ve nüfus büyüklüğü Sırbistan'ı cazip kılan iki önemli faktör arasında yer alıyor.