ÖZLEM BAY YILMAZ
obay@ekonomist.com.tr
Toplam bin 581 adet gemiye sahip olan Türkiye'nin denizcilik filosunun kapasitesi 28,7 milyon DWT. Geçmiş yıllarda kapasitesi 32 milyon DWT seviyesine kadar çıkan Türk filosu, son 10 yıldır devam eden daralma nedeniyle küçülme yaşadı.
Tabloyu görmek için görsele tıklayın.
Tüm dünyada ticaretin yavaşladığı bir dönemde filomuzun bu seviyede tutunabilmiş olması bile büyük bir başarı olarak değerlendiriliyor.
Türk denizcilik filosunun tonajında 2018 yılında önceki yıla göre yüzde 2,2 düşüş yaşandığını belirten sektör temsilcileri, filomuzun 30-50 milyar dolarlık bir hacme sahip olduğunu tahmin ediyor.
Öte yandan dünya denizcilik filosunda taşıma kapasitesine göre (DWT) 30 ülke arasında 15'inci sırada yer alan Türkiye'nin konumunda önümüzdeki dönemde bir değişiklik beklenmiyor.
Sermaye yoğun bir yatırım kolu olan denizcilikte klasik armatörlerin dışındaki iş insanlarının sektöre girmiş olmasının sektörün büyüyebilmesine önemli katkılar yapacağı düşünülüyor. Martı Denizcilik Yönetim Kurulu Yönetim Kurulu Başkanı Erol Yücel, "Bu durumun Türk deniz ticaret filosunu ve Türk denizciliğini büyüteceğini düşünüyoruz" diyor.
ARMATÖRLER LİSTESİ
Türkiye'de 548 firma gemi sahibi olarak gemi işletiyor. Ekonomist Dergisi olarak 2015 yılında Türkiye'nin en büyük armatörlerini listelemiş ve en büyük ilk 20 firmayı yayınlamıştık.
Aradan üç yıl geçti ve listeyi yeniden gözden geçirdik. Advantage Tankers LLC, Densay Denizcilik, Tüpraş, Devam Transport ve Albros Shipping'in listeye yeni girdiği, Mar-deniz Denizcilik, Densan Denizcilik, Ditaş Deniz İşletmeciliği, Kalkavan K ve Çebi Denizcilik şirketlerinin ise listeden çıktığı görülüyor.
ÜÇ YILDA NELER OLDU?
Sektörde faaliyet gösteren armatörlerin tonaj bazlı bu yılki sıralamasına bakıldığında, Ciner Grubu'nun patronu Turgay Ciner'in başı çektiği görülüyor. Ciner Ship Manegement'in 2 milyon 141 bin 757 DWT toplam kapasiteye sahip 26 gemisi bulunuyor.
İki yıl önceki listede yedinci sırada bulunan Ciner Shipping sıçrama yaparak bu yılki sıralamada birinciliğe oturdu. İki yıl önceki armatörler sıralamasının birincisi Çukurova Holding'in patronu Mehmet Emin Karamehmet ve şirketi Genel Denizcilik'ti.
2018 armatörler listesinde Yalçın Sabancı'nın sahibi olduğu Ya Sa Denizcilik ikinci sıradaki yerini korumayı başardı. Listenin üçüncüsü ise Ömer Saban-cı'nın şirketi Marinsa Denizcilik oldu.
Bu yılki listede Azeri kökenli Türk vatandaşı Mubariz Grubanoğlu'nun şirketi Palmali Shipping'in düşüşe geçtiği görülüyor. 2015'te dördüncü sırada yer alan Grubanoğlu bu yıl 14'üncü sıraya geriledi. Kaptanoğlu ve Beşiktaş Shipping gibi şirketlerin de listede gerilediği, Karadeniz Holding ve Arkas Holding'in ise üst sıralara yükseldiği göze çarpıyor.
Ömer Sabancı, uzun yıllar Densa Denizcilik adıyla faaliyet gösteren şirketinin isminde 2,5 yıl kadar önce değişime gitti. Marinsa Denizcilik ismiyle yoluna devam eden şirketin bünyesinde, 18'i kuru yük ve dördü tanker olmak üzere 22 gemi bulunuyor.
Marinsa Denizcilik Yönetim Kurulu Üyesi Hacı Sabancı, 1,2 milyon DWT kuru yük ve 525 bin DWT'lik sıvı taşıma olmak üzere toplam bin 726 milyon DWT'lik taşıma kapasitesine sahip olduklarını söylüyor.
Sabancı, şu değerlendirmelerde bulunuyor: "2018'de özellikle son dört aydır kuru yük tarafından memnunuz. Geçen yıllara göre daha iyi geçiyor. Ümidimiz bu artışın 2019'da da devam etmesi ve sürdürülebilir olması. Tanker tarafında ise işler pek iyi gitmiyor. Geçen yıla göre gelirlerde düşüş var. 2019'da da bir artış beklentimiz yok."
FİLOSUNU BÜYÜTÜYOR
1996 yılında iki gemi ile yola çıkan Arkas Line ise geçen yıl 50 gemiyle toplamda 1 milyon 146 bin 514 TEU'luk yük taşıdı. Önceki yıla kıyasla yüzde 10'a yakın yükseliş yakalayan şirketin alanı konteyner taşımacılığı.
Türkiye'nin en büyük konteyner gemi filosuna sahip olduklarını söyleyen Arkas Line CEO'su Can Atalay, bu yıl da filolarına kattıkları yeni gemilerle birlikte 54 gemi ve yedi tankere ulaştıklarını söylüyor. Atalay, "Filomuzdaki gemi sayısı toplamda 61'e ulaşırken, TEU kapasitemiz ise 97 bin 363 oldu" diyor.
31 YENİ SİPARİŞ
Yeni gemi siparişleri tarafına bakıldığında, Türk armatörlerinin 31 adet yeni gemi siparişi var. Bu gemilerin toplam tonajı ise 1 milyon 752 bin DWT Bunların 11'i 677 bin DWT olarak Çin'de, dördü 452 bin DWT olarak Fili-pinler'de, yedisi 536 bin DWT olarak Güney Kore'de ve dokuzu da 87 bin DWT olarak Türk tersanelerinde inşa ediliyor.
Bu gemiler arasında en önemlileri olarak Güney Kore'de inşa edilmekte olan iki adet LNG/Regas tanker gösteriliyor. Bu iki geminin yapım maliyeti 230 milyon dolar. LNG taşımaları gazın soğutularak sıvı hale dönüştürülmesiyle yapılıyor.
Varış limanında sıvı hale getirilen doğalgaz yeniden gaz haline getirilerek sisteme veriliyor. Bu gemilerde sıvı halden gaz haline dönüştürme sistemleri bulunuyor. Ancak her LNG tankerinde bu özellik olmuyor.
Bu iki gemi siparişinden birini Enerji Bakanlığı'nın, diğerini ise Kolin ve Kalyon Grubu'nun verdiği biliniyor. Siparişler, Türkiye açısından önemli ve gerekli bir yatırım olarak değerlendiriliyor.
DÜNYADA 15’İNCİ SIRADAYIZ
Dünyanın taşıma kapasitesine (DWT) göre en büyük filolarına bakıldığında Yunanistan'ın yüzde 20'lik payla birinci sırada olduğu görülüyor. 365,4 milyon DWT'lik 4 bin 727 gemiye sahip olan Yunanistan'ı, 241,5 milyon DWT'lık 4 bin 131 gemiye sahip olan Japonya izliyor.
Çin, 236,8 milyon DWT'lik 5 bin 256 gemiyle üçüncü sırada. 105,7 milyon DWT'lik 2 bin 941 gemiyle Almanya dördüncü ve 80 milyon DWT'lik bin 614 gemiyle Güney Kore beşinci sırada bulunuyor. Türkiye ise 28,6 milyon DWT'lik bin 511 gemiyle 15'inci sırada yer alıyor.