ÖZLEM BAY YILMAZ
obay@ekonomist.com.tr
Hasan Aslanoba, geleceğin sektörü olan dijitale yaptığı yatırımlarla ve girişimcilere verdiği desteklerle Türkiye'nin en büyük melek yatırımcılarından biri haline geldi. 2012 yılından itibaren internet tabanlı iş modellerine odaklanan Aslanoba, altı yılda 90 girişime 80 milyon dolarlık yatırım yaptı.
Şu anda yatırım yaptığı girişimlerin 65'i aktif durumda. Her ne kadar son dönemde yatırım yapmak konusunda biraz frene bassa da yeni fırsatları araştırmaktan geri kalmıyor.
Bursa ve İstanbul'daki gayrimenkullerini satarak yeni yatırımlara dönüştürmeyi hedeflediğini belirten Aslanoba ile start up ekosisteminin gelişiminden gelecek planlarına kadar pek çok konuyu konuştuk.
Yeni yatırımlar gündeminizde mi?
Hem yurtiçindeki hem de yurtdışındaki yatırım fırsatlarını takip ediyorum. Aslında artık çok yatırım yapmıyorum. 2012, 2013 ve 2014 yıllarında yaptığım yatırımlarla start up ekosistemine damgamı vurmuştum. O üç yıl sektörde 'Aslanoba etkisi' oldu. O dönemde yapmış olduğum yatırımlar başkalarından da 'ekstra follow on' yatırımlar aldı.
Geçen yıl start up'lara ne kadarlık yatırım yaptınız?
2016 yılında Türkiye'de start up ekosistemine yapılan yatırım tutarı 65 milyon dolar seviyesindeydi. 2017 yılında ise start up'lara yapılan yatırım rekor kırdı ve 100 milyon doları geçti. Bu yıl yatırımlarda yine yüzde 30-40 bandında artış olur. Artık çok daha fazla melek yatırımcı ve çok daha fazla fon var. Artık yatırım yapılabilecek de çok daha fazla firma var. Geçen yıl benim etkim ise azdı ve sadece 2 milyon dolar seviyesindeydi.
Önümüzdeki döneme ilişkin hedefleriniz neler?
Gayrimenkullerimden çıkmayı ve start up'lara daha fazla yatırım yapmayı planlıyorum. İstanbul ve Bursa'da binalarım, arazilerim var. Onları satıp yatırıma dönüştürmeyi hedefliyorum. Ancak şu anda gayrimenkulden çıkış için iyi bir dönem değil. Onun dışında bazı erken 'exit'ler olabilir. Ama çok ihtimal dahilinde değil bu. Yatırımlarımı daha çok, eski ekonomi kaynaklarımı yeni ekonomiye çevirerek yapmak istiyorum.
Önümüzdeki dönemde daha çok hangi alanlara yatırım yapmayı planlıyorsunuz?
Son zamanlarda özellikle 'blockchain' teknolojisi ilgimi çekiyor. Bu teknoloji internetten bile önemli hale gelecek. Geleceği en çok etkileyen teknoloji blockchain olacak. Bir miktar da kripto paralara ilgim var. Deneysel olarak alıp sattım ama daha çok öğrenmek için uğraştım. Geleceği orada görüyorum. Belki 15-20 yıl sonra ya da daha erken bir zamanda ciddi şekilde resmi para türlerinin etkileneceğini göreceğiz.
Gelecekte başka hangi alanların öne çıkmasını bekliyorsunuz?
Önümüzdeki yıllarda yapay zekadaki uygulamaların da giderek arttığını göreceğiz. Bundan en çok etkilenecek olan alanlar 'fintech' ve 'haltech' olacak. Tahmin ediyorum ki en geç beş yıl içerisinde, mesela bir hastalığımıza teşhis ve tedavi öneren bir yazılım olacak. Finansal teknolojiler alanında da gittikçe finansal dataları toplayan ve finansal kararları en doğru şekilde verebilen robotlar, robot yazılımlar, argoritmalar öne çıkacak.
Bugüne kadar kaç şirkete yatırım yaptınız?
Bugüne kadar 90 firmaya yatırım yaptım. Artık çok büyük çapta yatırım yapmadığım için yurtdışında küçük miktarlı yatırımlar yapıyorum. Türkiye'de ise daha çok var olan yatırımlarımın takip eden yatırımları oluyor. Güzel fırsatlar oluyor, onları yakalıyorum.
"Kaçırdım" dediğiniz fırsatlar oldu mu?
Oldu tabii. Armut.com'u, Getir'i ve Peak Games'i kaçırdım. Üçü de çok güzel işler.
Yatırım yaptığınız şirketlerin kaçı battı?
Bizim hikayelerimizde kaçan fırsatlar, batan işler olmaması mümkün değil. Bugüne kadar 90 şirkete 80 milyon dolarlık yatırım yaptım. Yatırımlarımın yüzde 90'ını Türkiye'de, yüzde 10'unu yurtdışında, genellikle de ABD'de yaptım. 90 yatırımın 25 tanesi battı ya da erken exit oldu. Ama büyük çoğunluğu battı. Şu anda aktif olan 65 şirket var. Bunların bir kısmı Türkiye'de, bir kısmı yurtdışında bulunuyor.
Sizce son dönemde Türkiye'den çıkan en iddialı start up hangisi?
Açık ara önde giden Modanisa var. Yüzde 70 ihracata çalışıyor. Harika bir büyüme hızı var. Dünyadaki 450 milyon Müslüman kadını hedefleyen ve Türkiye'nin üretim yeteneklerini kullanan bir iş modeli bulunuyor. Arkasında çok iyi de bir ekip var. Oradan çok büyük bir exit hayalim var. Modanisa'yi inşallah Türkiye'den çıkmış bir 'unicorn' olarak göreceğimize inanıyorum.
Bugün dünyada 270 civarında unicorn firması var. Bunlara gelen yatırımlar kabaca 200 milyar dolar civarında. Bu şirketlerin değerleri 1 trilyon doları geçti. Yani 5 katından fazla bir değer üretildi. Bunlar tamamen start up olarak doğmuş, ona göre yatırım almış, öyle büyümüş ve bu seviyelere ulaşmış firmalar. Türkiye'den de kesinlikle global projeler çıkabilir. Bu konuda hiçbir eksiğimiz yok. Çok iyi girişimcilerimiz var.
"GELECEKTE ÜÇ TİP ŞİRKET OLACAK"
"Gelecekte üç tip firma olacak. Bunlardan birincisi akıl gücü firmaları. Bunlar çok geniş alanlarda faaliyet gösteren teknoloji devleri. İkinci sırada start up'lar yer alacak. Üçüncü sırada ise 'kas gücü firmaları' dediğimiz eski ekonomi firmaları yer bulacak. Bu geleneksel firmaların fabrikaları, mağazaları olacak ama son tüketiciye ulaşamayacaklar, arada hep teknoloji şirketleri olacak. Yani etrafımızda 360 derece bu teknoloji firmaları bulunacak."
"ŞİRKETLER GİRİŞİMCİLİK FONU KURMALI"
"Kurumsal firmalar kurumsal girişimcilik yapmaya devam etsinler ancak bu onların sadece ömürlerini uzatacak, bir teknoloji firmasına dönüştürmeyecek. Kurumların yapması gereken tek şey start up'lara yatırım yapmak. Bunun için de dünyada da olduğu gibi yapmaları gereken şey kurumsal girişimcilik fonları kurmak.
Şirket içinde inovasyon kulübü kurmak, hızlandırıcı programlara başlamak, yarışmalar düzenlemek artık 'inovasyon tiyatrosu' olarak görülüyor. Yöneticiler, bunlar sayesinde birer teknoloji firmasına dönüşebileceklerine inanmak istiyorlar."