Son iki yılda araç parkı yüzde 20 küçülen operasyonel kiralama sektörü, 2020 ile birlikte yeniden büyüme hesapları yapıyor. Sektörün önemli oyuncuları, faizlerin düşmesi ve dövizdeki dalgalanmanın hafiflemesiyle iç talebin hareketlenmeye başladığını söylüyor.
ARAM EKİN DURAN
eduran@ekonomist.com.tr
Ekonomideki daralmadan en çok etkilenen sektörlerin başında otomotiv geliyor. Türkiye otomobil ve hafif ticari araç toplam pazarı, bu yıl sekiz ayda geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 45,7 daraldı.
Otomobil sektöründeki bu daralmadan filo kiralama sektörü de nasibini aldı. Sektör 2019 yılının ilk yarısında 2018 yılı sonuna göre yüzde 9 küçüldü.
Aynı dönemde sektörün filosundaki araç sayısı yaklaşık 295 bin adede düştü. Böylelikle son iki yılda sektörün araç parkı yaklaşık yüzde 20 daralmış oldu.
YATIRIMLAR SÜRÜYOR
Ancak içinden geçilen zor zamanları 'fırsat' olarak gören sektör, yatırım yapmaya devam ediyor. Tüm Oto Kiralama Kuruluşları Derneği (TOKKDER) Operasyonel Kiralama Sektör Raporu'na göre, sektör 2019 yılının ilk yarısında 2 milyar 13 milyon TL'lik yatırım yaptı.
Bu yatırımla, Türkiye'de satılan yeni otomobillerin yaklaşık yüzde 11,4'ü : olan 17 bin 900 adet yeni aracı filosuna kattı. Söz konusu yatırımla birlikte sektörün aktif büyüklüğü 28 milyar 633 milyon TL'ye ulaştı.
Rapora göre, sözleşme sürelerine bakıldığında ise yüzde 61,1'lik oranla en fazla 30-42 aylık sözleşmelerin tercih edildiği görüldü. Onu yüzde 18,3'lük oranla 18-30 ay ve yüzde 13,5 ile de 43 ay ve üzeri sözleşmeler takip ediyor.
TOKKDER Başkanı İnan Ekici, filo kiralama sektörünün genel olarak diğer iş kollarına göre ekonomik daralmadan daha az etkilendiğini dile getiriyor. Ekici, "Sektörümüzde yaşanan daralma, nihai tüketici talebindeki düşüşten kaynaklandı. Ekonomideki daralma nedeniyle araç filosunu küçültmek isteyen firmalar oldu" diyor.
"2020'DE BÜYÜYECEĞİZ"
İnan Ekici, kredi faiz oranlarındaki düşüşün de etkisiyle, operas-yonel kiralama sektörünün 2019 yılını daha fazla küçülmeden, 295 bin adetlik araç parkıyla kapatacağını öngördüklerini kaydediyor.
Kişi ve şirketlerin ötelenen araç ihtiyaçları ve ekonomideki beklenen toparlanmanın etkisiyle kiralamaya olan talebin 2020 yılından itibaren artmasını beklediklerini de belirtiyor. Ekici, "Sektörümüzün araç parkının 2023 yılında 400 bin adede yaklaşacağını düşünüyorum" diye konuşuyor.
Sektör yetkilileri, filo kiralamada uzun vadeli planlamaya ihtiyaç olduğunu, ani ve sık vergi indirimlerinin araçların ikinci el değerlerini olumsuz yönde etki-ediğini ifade ediyor.
İnan Ekici'ye göre, TL'deki değer kaybı nedeniyle özellikle uzun süre elde tutulan araçlar reel olarak değer kaybettiği halde değer kazanmış gibi gözüküyor. Ekici, bu yapay değer artışının da vergiye neden olduğuna dikkat çekiyor. Sektör, Hazine ve Maliye Bakanlığı ile bu konuda düzenleme yapılması için görüşmelerini sürdürüyor.
'BİRLİK' KURACAKLAR
Sektörün hükümetten bir diğer beklentisi de, döviz kredisi kullanma hakkı tanınan kişilerle yapılacak taşıt kiralama sözleşmelerine ilişkin bedellerin döviz cinsinden kararlaştırılmasının mümkün kılınması yönünde bir düzenleme yapılması.
İnan Ekici, ayrıca, bakanlıkla yaptıkları görüşmeler çerçevesinde araç kiralama sektörünü temsil edecek bir birlik kurulması yönünde de çalışmalara başladıkları bilgisini veriyor.
Dünyanın ilk araç kiralama markası olan Hertz, Türkiye'de 25 şubesiyle kurumsal ve bireysel araç kiralama hizmeti veriyor. Hertz Türkiye Genel Müdürü Nur Hidayetoğlu, 2018'i 90 milyon TL ciro ile kapattıklarını ve filolarında bugün itibariyle 2 bin araç bulunduğunu söylüyor.
Hidayetoğlu, tüm sektörlerde olduğu gibi kendi sektörlerinde de daralma yaşandığını ancak tablonun karamsar olmadığını vurguluyor.
YABANCIİLGİSİ ARTACAK
Nur Hidayetoğlu'nun verdiği bilgilere göre, risk yönetimine her geçen gün daha çok önem veren kurumlar araç parklarını genişletmek yerine kiralamayı tercih ediyor. Özellikle finans ve ilaç sektörlerinden yoğun bir operasyonel kiralama talebi var.
Hidatetoğlu, "Koşullar böyle olunca sektörün büyüme potansiyelinin çok kuvvetli olduğunu söylemek yanlış olmaz" değerlendirmesinde bulunuyor. Nur Hidayetoğlu, operasyonel filo kiralama alanında Avrupa'nın aksine Türkiye'de istikrarlı bir büyümenin söz konusu olduğunu anlatıyor.
Bu nedenle gelecek beş yılda yabancı yatırımcıların Türkiye filo kiralama pazarına yönelmesinin beklendiğini de ifade ediyor. Bu yüzden kendilerinin de hem filolarını hem de hizmet kalitesini düzenli olarak geliştirerek, oluşacak tüm rekabet ortamlarını öngörerek pazardaki konumlarını perçinlemeye yönelik adımlar attıklarını belirtiyor. Hidayetoğlu, şirket olarak 2019 yılında yüzde 15 büyüme öngördüklerini sözlerine ekliyor.
"FİYATLAR OTURMAYA BAŞLADI"
2019'un ilk yarısında faizlerin yüksek olmasının sektörü negatif etkilediğini anlatan LeasePlan Türkiye Genel Müdürü Türkay Oktay da bu dönemde geleneksel satış kanalları yanında whitelabel otomotiv marka işbirlikleri ve tiklakirala.com online kiralama kanalına ağırlık verdiklerini söylüyor.
2019'un ikinci yarısında ise düşmeye başlayan faizler ve dalgalanması durulan döviz kurlarının etkisiyle sektör olarak fiyatları oturtmaya başladıklarını belirtiyor.
Oktay, "Artan kira bütçeleri nedeniyle derin bir hesaplama yapmadan şirket araçlarını satın alma yönünü seçen şirketlerin tekrar operasyonel kiralamanın avantajlarını değerlendirmeye başladığını görüyoruz" diye konuşuyor.
Sektörde Rigorent markasıyla faaliyet gösteren Tur Assist'in genel müdürü Nevra Yener ise bu yıl hizmet sağladıkları lokasyonu 95'e ve filolarını da 700 araca çıkardıklarını kaydediyor. Yener, "2018 yılında yapılan toplam ciroyu, 2019'un ilk yarıyılında yakaladık. Hedefimiz 2019 yılı sonunda 2018'e göre yüzde 100 büyüme sağlamak" şeklinde konuşuyor.
FİNANSMANA ERİŞİM SORUNU
Garenta ve ikinciyeni.com Genel Müdürü Emre Ayyıldız, yaşanan ekonomik daralmadan sonra uzun dönem kiralamada küçülmeye gittiklerini dile getiriyor.
Ayyıldız, "Piyasalarda ve otomotiv sektöründe yaşanan sıkıntıların hem uzun dönem hem de kısa dönem kiralama sektörlerine olacak yansımalarını öngördük ve aksiyonlarımızı buna göre planladık" şeklinde konuşuyor.
Şirket, uzun dönem kiralamada 10 bin 775, kısa dönem kiralamada 3 bin 500 ve kullandığın süre kadar araç mottosuyla çalışan MOOV by Garenta hizmetinde ise bin 400 araçlık filoya sahip.
Ayyıldız, yeni dönemde finansmana erişimin kolaylaştırılması ve ticari araçların kiralanmasına imkan sunulmasının sektöre katkıda bulunacağını söylüyor.
Döviz kurlarındaki dalgalanmanın durması, faizlerin bir miktar daha düşmesi ve ekonomik ortamdaki iyileşmenin devam etmesiyle birlikte sektörün de yeniden hareketleneceğini ifade ediyor.