Afetlerle sıklıkla karşı karşıya kalan ülkemizde 6 Şubat depremi, İliç’teki maden faciası ve son yaşanan Kartalkaya otel yangınından sonra daha sıkı önlemler almanın gerekliliği inkar edilemez bir hal aldı. Özellikle Kartalkaya otel yangını, toplumda afet farkındalığının ne derece önemli olduğunu bir kez daha gösterirken, bu alanda yapılan yenilikçi çalışmalara ihtiyacı da ortaya koyuyor. Bu anlamda özellikle teknoparkların içerisinde faaliyet gösteren girişimler, geliştirdikleri teknolojilerle bu kazaların, faciaların yaşanmaması için önemli çözümler sunuyor.
Ekonomist’in 2 - 15 Mart 2025 tarihli sayısından
Bu girişimciler, geliştirdikleri teknolojilerle deprem, maden kazaları ve yangına karşı önlem alınarak can kayıplarının yaşanmamasını hedefliyor. Geliştirilen her bir teknoloji, ülkemizde afetlerle mücadelenin baş aktörü olmaya aday. Haberimizde 30 girişimcinin afetlere karşı geliştirdiği teknolojik çözümleri araştırdık.
YANGINI ÖNLEDİ
ForestGuard, afetlere karşı geliştirdiği ve Kozalak adı verilen yenilikçi teknolojilerle erken tespit, risk analizi ve önleyici çözümler sunuyor. IoT tabanlı sensörleri, yapay zeka algoritmalarıyla çevresel verileri analiz ederek orman ve endüstriyel yangınları ilk 15 dakikada tespit edebiliyor. Sensörler sıcaklık, nem ve gaz direncini sürekli izleyerek yüksek riskli bölgeleri belirliyor ve yetkilileri anında uyarıyor. Bir endüstriyel tesis yangınını gözle görülebilir dumandan dört saat önce tespit ederek bir felaketin önüne geçtiklerini söyleyen ForestGuard Kurucu Ortağı ve CTO’su Suat Batuhan Esirger, “Türkiye’de 4 milyon metrekareyi koruyoruz. Avrupa, Avustralya ve Kuzey Amerika’da genişlemeyi hedefliyoruz” diye konuşuyor.
EMRE YILDIZ / ARVONAS COO’SU
ERKEN UYARI SİSTEMLERİ
Arvonas, yapay zeka destekli görüntü işleme teknolojisini afet yönetimi ve acil durum müdahaleleri için optimize ediyor. BrightIQ platformu, yangın algılama, duman tespiti, alan ihlali ve tahliye yönetimi gibi kritik riskleri tespit ederek yetkililere anlık bildirimler sağlıyor. Özellikle üretim tesisleri, depolar, AVM’ler ve büyük işletmeler için erken uyarı sistemleri geliştiriyor. Arvonas COO’su Emre Yıldız, yapay zeka destekli sistemlerinin, çalışma alanlarında güvenlik ihlallerini algılayarak anında uyarılar verdiğini söylüyor. Yıldız, “Avrupa’daki faaliyetlerimizi genişletmek amacıyla Hollanda’da bir merkez ofis kurduk. Özellikle Almanya, Hollanda ve İngiltere başta olmak üzere Avrupa pazarına yönelik projeler geliştiriyoruz” şeklinde konuşuyor.
MÜDAHALE İÇİN KRİTİK VERİLER
Ayvos, Holocrow Yapay Zeka platformu ile kameralar üzerinden gelen görüntülerle yangın, sel ve iş kazalarına karşı erken tespit ve uyarı sistemleri sağlamanın yanı sıra deprem sonrası drone ve İHA’lardan gelen görüntülerde hasar gören konutların yapay zeka üzerinden tespitini yapıyor. Ayvos Kurucu Ortağı Ali Güner, “Erken aşamada uyarı imkânı bulunamamış yangınlarda İHA’lardan gelen görüntüleri diğer meteorolojik verilerle birleştirilerek yapay zekâ yardımıyla yangının yönü ve genişleme hızını hesaplayarak müdahale için kritik veriler sağlanmasını hedefliyoruz” diyor.
YEŞİL TEKNOLOJİ
Bioclean, biyoteknoloji odaklı çözümleriyle afetlerin olumsuz etkilerini en aza indirmeyi hedefliyor. Deniz kirliliğine karşı geliştirdiği Sorbent Boom, petrol ve kimyasal sızıntılarını doğal yollarla temizleyerek ekosistemin korunmasına katkı sağlıyor. Ayrıca, Airclean hava arıtma sistemleri, afet sonrası hava kirliliğini azaltarak daha sağlıklı bir yaşam alanı oluşturmayı amaçlıyor. Biyobozunur, sürdürülebilir ve hızlı müdahale imkanı sağlayan çözümler geliştirdiklerini ifade eden Bioclean CEO’su Ömer Kara, Avrupa ve Körfez ülkelerinde büyüyerek, yeşil teknoloji yatırımlarını artırmayı hedeflediklerini sözlerine ekliyor.
ALTYAPILARIN FİZİKSEL SAĞLIĞI
Sensed AI, HouseRadar ürünüyle, binaların ve altyapıların fiziksel sağlığını takip ediyor. Uydu tabanlı radar teknolojisi ve yapay zeka ile milimetre hassasiyetinde, fiziksel anomalileri tespit edebiliyor. Deprem, sel, heyelan gibi afetlere karşı kırılgan yapılardaki riskleri erken aşamada belirleyerek ilgili kurumlar ve bireylere otomatik uyarılar iletebiliyor. Şirketin kurucu ortağı Dr. Rıdvan Salih, şunları dile getiriyor: “Gaziosmanpaşa’daki Yıldıztabya Mahallesi’nde, bölgedeki binaların risk seviyesindeki değişimleri izledik ve önümüzdeki dönemde nasıl bir seyir izleyeceğini belirledik. Ocak ayında Konya’da çöken dört katlı binanın, 2016’dan beri anormal bir hareket ivmesi içinde olduğunu biliyoruz, eğer bu tür problemli yapılar erken aşamada tespit edilirse, can kayıplarının önüne geçilebilir.”
TİTREŞİM VERİ ANALİZİ
Motusmec Mühendislik, yapıların titreşim verilerinin analizi ve yapı dijital ikizi yaklaşımı ile yapıların kullanıma devamlılığı ile ilgili hızlı, güvenilir, veriye dayalı ve objektif sonuç verebilen yazılımlar ve donanımlar geliştiriyor. Yazılımlar ve donanımlar yapıların durumlarını 7/24 kontrol ederek ve olası bir deprem sonrasında mevcut durumlarını belirleyerek akıllı şehirler yaklaşımına çözümler sunuyor. Sahaya özel depremsellik analizi ve risk değerlendirmesi konusunda da AR-GE çalışmaları yaptıklarını belirten Motusmec Teknik Müdürü Emre Aytulun, rüzgar türbinleri, endüstriyel bacalar, köprü askı halatları gibi özel yapılarda yapılacak ölçümler için görüntü işleme esasına dayalı olarak video kayıtlarından yapısal tepkileri elde eden algoritmalar geliştirdiklerini sözlerine ekliyor.
YANGIN EĞİTİMİ VERİYOR
PSD Global yangın eğitim, algılama ve itfaiye personeli güvenliği üzerinde çözümler sunuyor. Yangın eğitimine yönelik gaz ateşlemeli gerçekçi yangın simülatörleri, itfaiye personeli solunum seti eğitimi ve performans ölçümü sistemi ile son olarak ARGE projesi olarak başlattıkları Taşınabilir Sensörlü, Kişisel Afet Erken Uyarı Sistemi ile risklere karşı katkı sunan şirket, itfaiye personeli solunum seti eğitim sisteminin ihracatına başlayacak. Şirketin genel müdürü Göksenin Tümer, “Tüm ürünlerimiz için ihracat gerçekleştirmeyi hedefliyoruz, Asya ve Körfez ülkeleri birinci hedefimiz, ancak AB için de mevzuata yönelik hazırlıklar yapıyoruz” diyor.
SEBAHATTİN ÜNLÜ / AIHEAR TEKNOLOJİ A.Ş. GENEL MÜDÜRÜ
TELEFONLA DEMİRİ TESPİT ETME
Akıllı telefonların manyetometre sensörünü kullanarak duvarların içindeki demir varlığını tespit edebilen bir mobil uygulama geliştiren AIHEAR, bu uygulamayla hiçbir ek donanım veya aparat gerektirmeden, herkesin kolayca kullanabileceği basit bir yazılımı hayata geçirdi. Kullanıcılar, kolon veya kiriş olduğunu düşündükleri yapılara telefonlarını yaklaştırarak manyetik alan değişimlerini ölçebiliyor. Eğer içeride demir varsa, uygulama bunu anında bildiriyor. Uygulama, Google Play’de ‘Yapı Metal Tespiti’ adında ücretsiz olarak yayında ve herkesin erişimine açık. AIHEAR Teknoloji A.Ş. Genel Müdürü Sebahattin Ünlü, “Kullanıcılar, kolon veya kiriş olduğunu düşündükleri yapılara telefonlarını yaklaştırarak manyetik alan değişimlerini ölçebiliyor. Demir varsa uygulama bunu bildiriyor” diyor.
MADEN KAZALARINI ÖNLEME
Soilplus, mevcut yapılarda zemin iyileştirme ve yapı güvenliğini artırmaya yönelik yenilikçi bir teknoloji geliştirdi. Geopolimer enjeksiyon teknolojisi, deprem sırasında oluşabilecek zemin sıvılaşmasını önleyerek yapıların dayanıklılığını artırıyor. Su taşkınlarına karşı bodrum katları, otoparklar ve tüneller gibi yeraltı yapılarında su yalıtımı ve kesme çözümleri sunan şirket, maden kazalarının önlenmesi için ise zayıf zeminleri güçlendiren, hızlı sertleşen enjeksiyon malzemeleri kullanıyor. Soilplus Kurucu Ortağı Aycin Mungan, “Soilplus teknolojisi afet risklerini en aza indirirken mevcut yapıların korunmasını ve güçlendirilmesini sağlıyor. Özellikle zemin problemleri nedeniyle kaderine terk edilen mevcut yapılar için yıkım gerektirmeyen bir çözüm sunuyoruz” diye konuşuyor.
KRİZ MÜDAHALE SİSTEMLERİ
BYS Grup, afet yönetimi, dayanıklılık artırma ve kriz müdahale sistemlerinde veri odaklı, yenilikçi teknolojiler geliştiriyor. Hatay ve Adıyaman Belediyeleri için geliştirdiği Akıllı Şehir ve Afet Yönetim Sistemleri ile belediyelerin mevcut altyapı ve kentsel sistemleri üzerine entegre edilen veri tabanlı erken uyarı sistemleri, afet öncesi ve sonrası en uygun müdahale stratejilerinin belirlenmesine yardımcı oluyor. BYSGRUP Kurucu Ortağı ve Genel Müdürü Tolga Kaskatı, “Mevcut projelerimizden elde ettiğimiz bilgi birikimi ve teknolojik altyapımızı Avrupa, Ortadoğu, Asya ve Afrika pazarlarına açılarak daha geniş bir ölçeğe yaymayı amaçlıyoruz” diyor.
GİYİLEBİLİR ROBOTİK TEKNOLOJİLER
Vexnor Teknoloji, dış iskelet sistemleri, arama-kurtarma robotları ve afet müdahale araçları için yüksek dayanıklılık ve esneklik sunan yenilikçi çözümler üretmeyi hedefliyor. Vexnor’un geliştirdiği giyilebilir robotik teknolojilerle insanların hassasiyeti ve makinelerin gücünü bir arada kullanarak can kayıplarının minimize edilmesi hedefleniyor. Biyomimetik tasarımın sunduğu avantajları kullanarak, aşırı sıcak, soğuk veya darbelere dayanıklı esnek kas sistemleri geliştirdiklerini söyleyen şirketin kurucusu Eren Nuri Sarıkaya, bu sayede robotların ve dış iskeletlerin afet bölgelerinde daha uzun süre çalışabildiğini, enkaz altında kalanlara ulaşımın daha verimli hale geldiğine dikkat çekiyor.
ANIL SEVİNÇ / EYEONBLUE CEO’SU
“Afet öncesi tahmin modelini güçlendireceğiz”
EyeOnBlue, uzaktan algılama ve optik uydu görüntüleme teknolojilerini kullanarak doğal afetlerin erken tespitini ve etkilerinin azaltılmasını hedefliyor. Yapay zeka tabanlı anomali tespiti sayesinde, heyelan, sel, deprem kaynaklı yüzey deformasyonları ve altyapı çökme risklerini milimetrik hassasiyetle tespit edebiliyor. Şirketin kurucu CEO’su Anıl Sevinç, yapay zeka tabanlı otonom risk analiz sistemlerini daha da geliştirmek için yeni bir AR-GE projesi yürüttüklerini söylüyor. Sevinç, “Bu proje kapsamında, farklı uydu sensörlerinden gelen verileri birleştirerek afet öncesi tahmin modellerini daha da güçlendirmeyi hedefliyoruz” diyor.
ZEYNEP KURNAZ / SOLLEN TECHNOLOGIES KURUCUSU
“Uluslararası pazarlara açılmayı hedefliyoruz”
Sollen Technologies, ISGenius adını verdiği uygulamayla, afet anlarında ve iş güvenliği süreçlerinde Bluetooth tabanlı sıçramalı iletişim sistemi ile yüksek mesafeye kısa boyutlu mesajlar ulaştırarak iletişim problemlerini çözüyor. CAFER (Comprehensive Assistance for Emergency Response) projesi ise afet görevli personel ve yetkililerin hızlı karar almasını sağlayan yapay zeka destekli bir sistem. Acil müdahale ekipleri yalnızca bir ses kayıt tuşuna basarak taleplerini iletiyor, yapay zeka sesleri analiz ediyor ve en uygun çözüm yöntemini belirleyerek gerekli yönlendirmeleri yapıyor. Şirketin kurucusu Zeynep Kurnaz, “ISGenius’u her bölge ve her şirket için lokal yönetmeliklere göre uyarlayarak uluslararası pazara açmayı hedefliyoruz” diyor.