Türkiye ekonomisi, 2022 yılına yüksek enflasyon sorunu ile girdi. Koç Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Ekonomi Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Kamil Yılmaz, "Yılın ortasına kadar enflasyon yüzde 60'ları görebilir.
09 – 22 Ocak 2022 tarihli sayıdan
Mevcut politikalardan mutlaka geri dönüş olmak zorunda" diyor. Son iki yılı Covid-19 pandemisinin etkisi altında geçiren Türkiye ekonomisi, 2021 yılını ekonomi yönetiminde yaşanan karmaşa ve kur krizi ile geride bıraktı.
Ekonomide 2022'nin gündemi ise yüksek enflasyon, bir başka deyişle 'hayat pahalılığı' olacak. Koç Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Ekonomi Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Kamil Yılmaz ile Türkiye ekonomisini 2022'de neler beklediğini, Merkez Bankası politikalarını ve enflasyonun seyrine ilişkin öngörüleri konuştuk.
Türkiye'de hızla artan enflasyonun küresel çaptaki enflasyon artışından farklı olduğunu dile getiren Prof. Yılmaz, hükümetin düşük faiz politikasından geri dönmemesi halinde enflasyonun 2022 içinde yüzde 50-100 arasında seyredebileceğini söylüyor.
Prof. Yılmaz, "Mevcut politikalardan geri dönüş olmak zorunda" diye konuşuyor. Prof. Kamil Yılmaz'a sorularımız ve aldığımız yanıtlar şöyle:
Öncelikle son enflasyon verileri ile başlayalım. 2021'i yüzde 36 TÜFE ve yüzde 80 ÜFE ile kapattık. Aradaki tarihi farkı ve enflasyonda gelinen noktayı nasıl değerlendiriyorsunuz?
Aralık 2021 enflasyon verilerinin açıklanması öncesinde, merak edilen konu TÜİK'in önceki aylarda olduğu gibi enflasyonu olduğundan düşük gösterip göstermeyeceğiydi. Bu anlamda TÜİK'in aralık ayı verilerinde görevini daha hakkıyla yapmaya çalıştığını söyleyebiliriz.
Son veriler nasıl bir ortamda olduğumuzu biraz netleştirmiş oldu. Aylık bazdaki TÜFE ve ÜFE artışına baktığımız zaman, son 40 yılın en yüksek üçüncü enflasyon rakamları olduğunu görüyoruz.
1980'de 24 Ocak kararları sonrasındaki artış, 1994 krizinde yaşanan artış ve bugün yaşadığımız yüksek enflasyon. Hükümetin nereye doğru gidiyoruz diye bakması lazım. Ancak ekonomi yönetimi hala Türkiye'deki yüksek enflasyonun nedenlerini küresel çaptaki enflasyon dinamiklerine bağlıyor.
Türkiye'deki yüksek enflasyonun küresel gelişmelerle hiç mi ilgisi yok?
Evet, şu an herkeste enflasyon tarihsel olarak yüksek. Ama bizde 90'lı yıllara kalıcı bir dönüş var. Bir ülkede enflasyon yüzde 1'den yüzde 7'ye çıkarsa, bunu belli adımlarla yüzde 2-3'lere çekmek zor olmaz. Mesela ABD'de durum böyle. Ama bizim gibi yüzde 10'lardan yüzde 50'lere çıkan bir enflasyon, eğer para politikasında değişiklik yapılmazsa, yüzde 50-100 arasında devam edecek noktaya gelir.
Yılın son günü, gece yarısından itibaren yeni zamları gördük. Siz ocak ayında enflasyonda nasıl bir seyir bekliyorsunuz?
Sadece 31 Aralık gecesi açıklanan elektrik, doğalgaz, ÖTV zamlarına baktığımızda, Ocak 2022 enflasyonuna yüzde 4'ün üzerinde getirisi olacağını hesaplıyoruz.
Bunun üzerine asgari ücret zammını ekleyin, memur ve emekli zamlarını ekleyin. İş gücü maliyetlerinin artması ile başta hizmet sektörü olmak üzere fiyatların yukarı çekileceğini de düşündüğümüzde, enflasyonun ocak ayında yüzde 40'ın üzerine çıkması çok kolay.
2022'nin geri kalanı için enflasyonda yükseliş devam eder mi?
Ben mart sonu itibarıyla enflasyonun yüzde 60'a yakın bir noktaya geleceğini düşünüyorum. Çünkü enflasyonu durdurmayı amaçlayan bir otorite yok şu anda. Para politikasını değiştirmeden de enflasyonu düşürmemiz mümkün değil.
İkinci çeyrekten sonra da aynı politikalar devam ederse, yıl-sonuna doğru 100'lere giden bir enflasyon göreceğiz. Türkiye bugüne kadar hiç böyle bir şey yaşamadı. Yani enflasyon almış başını gidiyor ve biz de seyrediyoruz maalesef.
Bir yandan faizler indirildi, diğer yandan enflasyon yükseldi. Hükümetin enflasyona karşı yaptığı yüksek ücret zamlarını nasıl değerlendiriyorsunuz?
Dünyada enflasyon dalgası gelirken, bütün ülkeler faiz artırırken, bizim bu şekilde indiriyor olmamızın ekonomik mantıkla açıklanabilecek bir tarafı yok. Bu tamamen siyasi mantıkla açıklanabilecek bir şey.
Ben son dönemde gelen bu asgari ücret zammı, memur ve emekli maaş zamlarının biziseçime doğru götüren bir hükümet tarafından alınmış kararlar olduğunu düşünüyorum.
Hükümet ekonomide enflasyon değil, büyüme odaklı bir politika izliyor. Sizce 2022'de büyüme performansı nasıl olacak?
Hükümetin büyüme tarafındaki beklentileri olan yüzde 5-6 arası büyümeler, bence bu politikalarla gerçekleştirilmesi belli bir dönem olabilir. Şimdi ekonomi yönetimi biraz kısa vadeyi kurtardı. Kredi genişlemesini de sağlarlarsa, ilk üç aylık dönemde biraz daha güçlü büyüme görebiliriz.
Ama sonrasında ilk iş, ciddi boyutta bir sıkı para politikasının devreye gireceğini düşünüyorum. Aynı şekilde bütçede de ciddi bir sıkılaşmanın devreye girmesi gerekiyor. Yoksa toparlayamayacağımız bir enflasyon dinamiği devreye giriyor.
Peki hükümetin mevcut 'düşük faiz' politikasından vazgeçmesi halinde, ekonomide hızlı bir şekilde olumluya dönüş mümkün olur mu?
Türkiye'nin şu an yapması gereken faiz artışı, her geçen gün katlanıyor. Şu an yüzde 14 olan politika faizine karşılık, yüzde 36 enflasyon var. Yani faizi en az aradaki 22 puan kadar artırmanız lazım. Bunun üstüne de artı reel faiz vermeniz lazım ki piyasalara sıkılaştırmayı göstermiş olun.
Faiz artırımında ne kadar gecikirsek, bize maliyeti o kadar artacak. O nedenle mevcut politikalardan mutlaka geri dönüş olmak zorunda. Ancak şu an için hükümetten, ekonomi yönetiminden gelen mesajlar, yapılan açıklamalar mevcut politikalara devam edileceğini gösteriyor.
"YENİ FAİZ İNDİRİMİ VAHİM BİR HATA OLUR"
"20 Aralık'ta açıklanan kur korumalı mevduat uygulaması ile atılan adımla kur krizinin mali piyasalara yayılmasının şu an için önüne geçilmiş oldu. Ama arkadan nehir akmaya devam ediyor ve sizin kurduğunuz baraj o kadar sağlam değil.
Kur korumalı mevduat, TL'den dolara geçişi azaltmıştır bir süre. Ama dolardan TL'ye geçişi sağlamadığı için ve enflasyon beklentileri yüzde 50'lere yaklaşmışsa, kurdaki yükselişin devam etmesini beklemek gerekiyor. Hele ki Merkez Bankası tekrar faiz indirimine giderse, bu çok vahim bir hata olur."