TÜİK’in açıkladığı Temmuz 2024 verilerine göre ise tüketici enflasyonu aylık bazda 3,23 artarak, yıllık bazda enflasyonun yüzde 61,78’e gerilemesine yol açtı. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından yapılan açıklamaya göre, bir önceki yılın aynı ayına göre en az artış gösteren ana grup yüzde 39,57 ile giyim ve ayakkabı oldu. Buna karşılık, bir önceki yılın aynı ayına göre artışın en yüksek olduğu ana grup ise yüzde 104,50 ile eğitim oldu.
18 - 31 Ağustos 2024 tarihli sayıdan
Ana harcama grupları itibarıyla 2024 yılı Temmuz ayında bir önceki aya göre azalan ana grup yüzde -2,58 ile giyim ve ayakkabı oldu. 2024 yılı Temmuz ayında bir önceki aya göre artışın en yüksek olduğu ana grup ise yüzde 8,08 ile konut oldu. Endekste kapsanan 143 temel başlıktan (Amaca Göre Bireysel Tüketim Sınıflaması-COICOP 5’li Düzey) 2024 yılı Temmuz ayı itibarıyla, 24 temel başlığın endeksinde düşüş gerçekleşirken, dört temel başlığın endeksinde değişim olmadı. 115 temel başlığın endeksinde ise artış gerçekleşti.
İşlenmemiş gıda ürünleri, enerji, alkollü içkiler ve tütün ile altın hariç TÜFE’deki değişim, 2024 yılı Temmuz ayında bir önceki aya göre yüzde 2,47, bir önceki yılın Aralık ayına göre yüzde 28,48, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 60,31 ve on iki aylık ortalamalara göre yüzde 68,37 olarak gerçekleşti. Üretici enflasyonu da aynı dönemde yıllık bazda gerilemeyi sürdürdü.
VERGİ VE ZAMLAR ETKİLEDİ
İçki ve sigara grubunda ise haziran enflasyonuyla birlikte temmuz başında yapılan vergi artışlarının etkisi görüldü. Bu grupta aylık enflasyon yüzde 5,84 arttı manşet enflasyona etkisi 0,21 puan oldu. Konut grubunda elektrik zammı ve kiralardaki yükselişin izleri görülüyor. Grupta elektrik fiyatları zam şampiyonluğunda da birinciliği aldı ve yüzde 38 arttı. Konut grubunun aylık enflasyonu yüzde 8,08 oldu ve bu manşet enflasyonu 1,19 puan birden yükseltti. Kirada ise aylık enflasyon yüzde 7,04 ile geçmiş aylara göre hızlandı. Yİ-ÜFE (2003=100) 2024 yılı Temmuz ayında bir önceki aya göre yüzde 1,94 artış, bir önceki yılın aralık ayına göre yüzde 21,81 artış, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 41,37 artış ve on iki aylık ortalamalara göre yüzde 47,55 artış gösterdi.
2024 Temmuz ayında İstanbul’da; perakende fiyat hareketlerinin göstergesi olan İstanbul Ücretliler Geçinme İndeksi bir önceki aya göre yüzde 4,21, toptan fiyat hareketlerini yansıtan Toptan Eşya Fiyatları indeksi ise yüzde 1,04 oranında artmıştı. Temmuzda yıllık artış perakendede yüzde 72,80, toptan eşyada yüzde 55,12 olarak gerçekleşmişti. Öte yandan Enflasyon Araştırma Grubu’nun (ENAG) temmuz ayına ilişkin enflasyon verileri ise Tüketici Fiyat Endeksi’nde (E-TÜFE) yüzde 5,91, yıllık bazda ise yüzde 100,88’e işaret etti.
YILMAZ VE ŞİMŞEK’TEN FARKLI AÇIKLAMALAR
Yılın geri kalanında enflasyon üzerindeki baz etkisinin birkaç ay daha hissedilmesi bekleniyor. Ancak enflasyonda yıl sonu hedefi olan yüzde 38’in tutturulması imkansıza yakın gibi duruyor. Zaten Ekonomiden Sorumlu Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz da eylül başında açıklanacak yeni OVP’de yıl sonu hedeflerinde revizyona gidileceği sinyalini verdi. Ancak Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, katıldığı bir TV programında OVP’de hedeflerin değişmeyeceğini, yıl sonu enflasyonda da hedefin tutmasını beklediklerini açıkladı. Görünen o ki, yıl sonu enflasyonu için yeni bir hedefleme yapılıp yapılmayacağı konusunda ekonomi yönetimi içinde henüz net bir karar alınmış değil. Elbette olası bir hedef değişikliğinin TCMB tarafından nasıl karşılanacağı da başka bir merak konusu.
BÜYÜMEDE 'SERT FREN' OLUR MU?
Geçtiğimiz günlerde açıklanan bazı öncü göstergeler, Türkiye’nin pandemi ve deprem felaketine rağmen 15 aydır aralıksız sürdürdüğü büyümesinde sona gelindiği görüşünü güçlendirdi. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından açıklanan son verilere göre, sanayi üretimi haziran ayında yıllık yüzde 4,7 azaldı. Bu düşüş yıllık bazda 6 Şubat 2023’teki Kahramanmaraş depremi sonrasındaki en sert daralma olarak kayıtlara geçti. Sanayinin alt sektörler incelendiğinde, 2024 yılı haziran ayında madencilik ve taş ocakçılığı sektörü endeksi bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 8,6 arttı, imalat sanayi sektörü endeksi yüzde 6,9 azaldı ve elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı sektörü endeksi yüzde 15,2 arttı.
PMI BEŞ AYDIR DÜŞÜYOR
Sanayi üretiminde daralma devam ederken, Türkiye’nin dış ticaretinde de miktarsal düşüş gözleniyor. TÜİK’in 9 Ağustos Cuma günü açıkladığı son Dış Ticaret Endeksleri’ne göre, haziranda ihracat birim değer endeksi yüzde 0,6 azalırken, ithalat birim değer endeksi yüzde 1,4 arttı. Buna karşın miktar endekslerinde ise ihracat yüzde 8, ithalat yüzde 5,7 azalış gösterdi. Büyüme verileri açısından öncü göstergelerden bir diğeri olan İstanbul Sanayi Odası (İSO) Türkiye İmalat Satın Alma Yöneticileri (PMI) Endeksi’nin Temmuz 2024 verilerine göre ise, haziran ayında 47,9 olan manşet PMI, temmuz’da üst üste beşinci ay azalarak 47,2 seviyesine geriledi. Endeksin 50,0 değerinin üzerinde olması 10 imalat sektöründeki iyileşmeyi, bu değerin altında olması ise yeni siparişler, fabrika çıkışları, istihdam, tedarikçilerin teslim süresi ve satın alma stokları gibi göstergelerde bozulmaya işaret ediyor.
Her ne kadar Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz, Ekonomi gazetesine verdiği mülakatta “Ekonomide sert iniş olmaz, bu konuda bir tehlike görmüyoruz” demiş olsa da, gelen veriler ufukta üçüncü ve dördüncü çeyrekte ekonomide küçülme olabileceği riskini artırmış durumda.
GENİŞ İŞSİZLİK YÜZDE 30'A DAYANDI
Büyüme açısından önemli verilerden bir diğeri olan işsizlikte de açıklanan son veriler, yakın gelecekte istihdam piyasası üzerindeki baskının artacağını gösteriyor. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından açıklanan Hanehalkı İş gücü Araştırması sonuçlarına göre; 15 ve daha yukarı yaştaki kişilerde işsiz sayısının 2024 yılı haziran ayında bir önceki aya göre 234 bin kişi artarak 3 milyon 305 bin kişi olduğu belirtildi. İşsizlik oranı ise 0,7 puan artarak yüzde 9,2 seviyesinde gerçekleşti.
GENÇ İŞSİZLİĞİ YÜZDE 17,6
Zamana bağlı eksik istihdam, potansiyel iş gücü ve işsizlerden oluşan atıl iş gücü oranı ise 2024 yılı Haziran ayında bir önceki aya göre 3,8 puan artarak yüzde 29,2 oldu. Bir başka deyişle, neredeyse çalışabilir nüfus içerisinde her üç kişiden biri işsiz konumunda.
15-24 yaş grubunu kapsayan genç nüfusta işsizlik oranı bir önceki aya göre 1,7 puan artarak yüzde 17,6 oldu. TÜİK verilerine göre, istihdam edilenlerin sayısı 2024 yılı haziran ayında bir önceki aya göre 341 bin kişi azalarak 32 milyon 522 bin kişi, istihdam oranı ise 0,6 puan azalarak yüzde 49,3 oldu. Bu oran erkeklerde yüzde 66,9 iken kadınlarda yüzde 32,1 olarak gerçekleşti. İş gücü 2024 yılı haziran ayında bir önceki aya göre 107 bin kişi azalarak 35 milyon 827 bin kişi, iş gücüne katılma oranı ise 0,2 puan azalarak yüzde 54,4 olarak gerçekleşti. İş gücüne katılma oranı erkeklerde yüzde 72,4 iken kadınlarda yüzde 36,7 oldu.