DR. ORHAN KARACA
okaraca@ekonomist.com. tr
Bu nedenle nisan ayında yıllık enflasyonda da önemli bir düşüş yaşandı. Mart ayında yüzde 7,46 düzeyinde bulunan yıllık enflasyon, nisan ayında yüzde 6,57’ye indi.
Tabloyu görmek için görsele tıklayın.
Enflasyon geçen yılın sonlarıyla bu yılın ilk ayında hızlı bir yükseliş göstermiş ve yüzde 9,58’i bulmuştu. Şubat ayından itibaren ise hızla aşağı inmeye başladı. Şubat ayındaki düşüş 0,80, mart ayındaki düşüş 1,32 ve nisan ayındaki düşüş ise 0,89 puan oldu. Bu üç aylık dönemde yaşanan toplam düşüş 3,01 puanı buluyor. Bu büyük düşüş enflasyonu kısa bir sürede çift hanenin kıyısından yüzde 5’lik hedefin etrafındaki 2’şer puanlık belirsizlik aralığının içine taşımış bulunuyor.BAZ ETKİSİ VE GIDA
Enflasyonda son üç ayda yaşanan hızlı düşüşün iki önemli nedeni var. Bunlardan birincisini “baz etkisi” oluşturuyor. Geçen yılın ilk aylarında enflasyon oranları o kadar yüksekti ki, bu yıl aynı dönemde önemli bir düşüş yaşanacağı zaten baştan belliydi. Nitekim, aşağıdaki grafikte gördüğünüz gibi, bizim aylık enflasyon oranlarının hep “mevsim normalleri” (son 10 yılın ortalaması) dolayında çıkacağı varsayımıyla yaptığımız hesaplar, daha yılbaşında ilk dört ayda enflasyonda 1,5 puana yakın bir düşüş olabileceğine işaret ediyordu.
Bu hesaplara göre yıllık enflasyonun nisan ayında yüzde 7,5 dolayına inmesi ihtimali vardı. Gerçekleşmenin bundan 1 puan kadar daha aşağıda olması ise bahsettiğimiz ikinci nedenden kaynaklandı. Bu nedeni de gıda fiyatlarındaki düşüş oluşturuyor. Muhtemelen Rusya’ya meyve-sebze ihracatının durması nedeniyle, son üç ayda gıda fiyatları mevsim normallerinin aksine düşüş gösterdi. Bu da enflasyonu baz etkisinin işaret ettiği seviyenin de altına çekti.
Enflasyonun üç ayda çift hanenin kıyısından yüzde 7’nin altına kadar inmesi, ekonomi yönetiminde iyimser beklentilere yol açtı. Ancak enflasyondaki düşüşün yılın kalan döneminde de sürmesi biraz zor görünüyor. Çünkü yılın kalan döneminde, ilk dört aydaki olumlu baz etkisi olmayacak. Bu baz etkisinin yokluğu nedeniyle, yılın kalan döneminde enflasyonun nispeten yatay bir seyir izlemesi ihtimali daha güçlü gibi görünüyor.
Hatta gıda fiyatlarında son üç ayda yaşanan hızlı düşüşün bir düzeltmesi gelirse, önümüzdeki aylarda enflasyonun yeniden yükselmesi bile söz konusu olabilir. Geçmiş yıllarda gıda fiyatlarında bu tür düzeltmeleri çok gördüğümüz için, bu olasılık pek de yabana atılabilecek türden değil. Zaten Merkez Bankası’nın önceki hafta yayınladığı yılın ikinci Enflasyon Raporu’nda yüzde 7,5’lik yıl sonu enflasyon tahminini değiştirmemesinin en önemli nedeni de buydu.
İNDİRİME GEÇİT VAR MI?
Merkez Bankası’nın Para Politikası Kurulu (PPK), son iki aydır, temel para politikası faizlerinden olan gecelik borç verme faizinde indirim yapıyor. Bu indirime imkan veren en önemli gelişmeyi ise enflasyonda şubat ayından beri yaşanan hızlı düşüş oluşturuyor. Enflasyondaki bu hızlı düşüşün nisan ayında da sürmesi, PPK’nın mayıs ayı toplantısında da bir indirim yapabileceğini düşündürüyor. Ancak buna engel olabilecek iki gelişme de var.
Birincisi, gıda fiyatlarındaki gerileme sayesinde enflasyon düşüyor ama bu tür geçici fiyat hareketlerini dışlayan çekirdek enflasyon göstergelerinde düşüş yok. Ikincisi, geçen hafta Başbakan Ahmet Davutoğlu’nun 22 Mayıs’ta iktidardaki Adalet ve Kalkınma Par-tisi’nin (AKP) kongreye gideceğini ve kendisinin başkanlığa aday olmayacağını açıklamasından sonra döviz kurları yeniden yukarı hareketlendi. Bu gelişmelerin PPK’yı bu kez “bekle-gör” pozisyonuna sokması ihtimali bulunuyor.