2022 yılına damga vuran yüksek enflasyon, baz etkisi ile sert yavaşlama evresine girdi. TÜİK, aralık ayında tüketici fiyatlarının (TÜFE) yüzde 1,18 arttığını, yurtiçi üretici fiyatlarının (Yİ-ÜFE) ise yüzde 0,24 gerilediğini açıklarken, 2022'nin tamamında TÜFE yüzde 64,27'ye, Yİ-ÜFE ise yüzde 97,72'ye geriledi.
Enflasyonda son 24 yılın rekoru, ekim ayında tüketici fiyatlarında yüzde 85,52, üreticide ise yüzde 157,69 ile görülmüştü. Enflasyon oranlarındaki gerileme, 12 ay öncesindeki son iki ayın yüksek oranlı gerçekleşmelerin endeksten çıkması ve bu yılın aynı dönemindeki artış oranlarının daha düşük seviyede kalması ile gerçekleşti.
Mevcut tabloya baktığımızda, enflasyondaki baz etkisinin önümüzdeki birkaç ayda da süreceğini söylemek mümkün. Ancak yılın geri kalan döneminde enflasyondaki yapışkanlığın devam etmesi ve dünya ortalamalarına göre yine çok yüksek bir enflasyon oranının yaşanacağını da ekleyelim.
FİYATLAR 48 AYDIR ARTIYOR
Yüzde 64,27'lik yıllık enflasyon Orta Vadeli Program'daki (OVP) yüzde 65 ve TCMB'nin Enflasyon Raporu'ndaki yüzde 65,2 tahminlerinin bile altında gerçekleşmiş oldu. Öte yandan 48 aydır aralıksız artan tüketici fiyatları, hayat pahalılığını her geçen gün artırmaya devam ediyor.
TÜFE'de yıllık ana harcama gruplarına göre artış oranlarına baktığımızda, yüzde 79, 83 ile konut ilk sırada yer alıyor. İkinci sırada yüzde 77, 87 ile gıda ve alkolsüz içecekler yer alırken, üçüncü sırayı ise yüzde 73,02 ile ev eşyası aldı. Aralık döneminde gıda grubunda taze meyve ve sebze dışında aylık olarak fiyat düşüşü yaşayan ürün grubu bulunmuyor.
İşlenmemiş gıdada yüzde 1,42, işlenmiş gıdada ise yüzde 2,23 aylık yükselişler yaşandı. Alkollü içecekler ve tütün grubunda yıllık enflasyon yüzde 65,11 olurken, yeni yılda otomatik ÖTV zammı ile Ocak 2023 enflasyona olumsuz katkı yapmayı sürdürecek.
EN YÜKSEK ARTIŞ SAĞLIKTA
Ana harcama grupları itibarıyla 2022 yılı aralık ayında bir önceki aya göre en az artış gösteren ana grup yüzde -4,14 ile ulaştırma oldu. Buna karşılık, 2022 yılı aralık ayında bir önceki aya göre artışın en yüksek olduğu ana grup ise yüzde 5,91 ile sağlık oldu.
2022 yılı aralık ayında, endekste kapsanan 144 temel başlıktan 24 temel başlığın endeksinde düşüş gerçekleşirken, dokuz temel başlığın endeksinde değişim olmadı. 111 temel başlığın endeksinde ise artış gerçekleşti.
İşlenmemiş gıda ürünleri, enerji, alkollü içkiler ve tütün ile altın hariç TÜFE'deki değişim, 2022 yılı aralık ayında bir önceki aya göre yüzde 1,94, bir önceki yılın aralık ayına göre yüzde 57,68 ve on iki aylık ortalamalara göre yüzde 62,93 olarak gerçekleşti.
İTO, ENAG VE TÜRK-İŞ VERİLERİ
TÜİK enflasyonu bu şekilde oraya çıkarken, son dönemde aralarındaki paralelliğin giderek bozulduğu İstanbul Ticaret Odası enflasyon verilerine göre ise, İstanbul'da aralık ayı enflasyonu 3 puana yakın arttı. Yıllık enflasyon yüzde 92,97 oldu.
Türk-İş tarafından hazırlanan Açlık ve Yoksulluk Sınırı Aralık 2022 araştırmasına göre ise, Ankara'da yaşayan dört kişilik bir ailenin gıda için yapması gereken asgari harcama tutarında bir önceki aya göre yüzde 4,41 oranında, son 12 ayda yüzde 98,41 oranında artış gerçekleşti.
Yine akademisyenlerin ve ekonomistlerin oluşturduğu Enflasyon Araştırma Grubu (ENAG) verilerine göre de, enflasyon aralık ayında yüzde 5,18 arttı. Yıllık enflasyondaki artış ise yüzde 137,55 olarak açıklandı.