DR. ORHAN KARACA
okaraca@ekonomist.com.tr
Bu oran yüzde 0,74 dolayında olan mart ayı "mevsim normalleri"ni (son 10 yılın ortalaması) bir miktar aşarken, geçen yılın aynı ayındaki yüzde 1,02'lik enflasyon oranının ise çok az altında kalıyor.
Aylık enflasyon geçen yılki düzeyine çok yakın olduğu için mart ayında yıllık enflasyonda da çok fazla bir düşüş yaşanmadı. Şubat ayında yüzde 10,26 olan yıllık TÜFE enflasyonu mart ayında sadece yüzde 10,23'e inmiş durumda ki bu da enflasyonun yerinde saydığı anlamına geliyor.
Mart ayında temel harcama gruplarının çoğunda fiyat değişimleri geçen yılın aynı ayındaki seviyesine yakın gerçekleşti. Sadece giyim ve ayakkabı ile eğlence ve kültür gruplarındaki fiyat artışları geçen yılki seviyelerinin belirgin biçimde altında çıktı. Ancak bu iki grubun TÜFE'deki ağırlığı çok fazla olmadığı için bunun genel enflasyona yansıması sınırlı kaldı.
ÜÇ AYLIK BİLANÇO
Mart ayı verilerinin açıklanmasıyla birlikte enflasyonda yılın ilk üç ayını geride bırakmış olduk. Maalesef bu üç ayın pek de iyi geçtiğini söyleyemeyiz.
Esasında enflasyon 2018 yılına iyi bir başlangıç yapmış ve ocak ayında yüzde 11,92'den yüzde 10,35'e 1,57 puanlık düşüş göstermişti.
Ancak "baz etkisi" kaynaklı bu düşüşün devamı gelmedi. Oysa umutlar bu düşüşün süreceği ve yıllık TÜFE enflasyonunun tek haneye ineceği yönündeydi.
Ancak işler umulduğu gibi gitmeyince enflasyonda tek haneye iniş beklentisi de yılın son aylarına ötelendi. Yılın son iki ayında olumlu baz etkisinin güçlü bir şekilde geri dönecek olması, 2018 sonu için yüzde 8-9 arası gibi bir yerlerde tek haneli enflasyon beklentisini hala canlı tutuyor.
Esasında matematiksel olarak enflasyonun kıl payı farkla ve geçici de olsa nisan ayında tek haneye inmesi ihtimali hala var. Yandaki grafikte de gördüğünüz gibi, önümüzdeki aylarda aylık enflasyon
oranları mevsim normalleri dolayında çıkarsa böyle bir durum yaşanabilir. Ayrıca bu senaryoda tek haneli enflasyona kalıcı inişin de yıl sonuna kadar beklemeden ağustos ayında mümkün olabileceği görülüyor.
Ancak gerek enflasyonun son aylardaki seyri gerekse de döviz kurlarının son dönemde yeniden yükselişe geçmesi bu açıdan hiç de umut verici görünmüyor. Enflasyonun son iki ayda beklendiği kadar düşmemesi fiyatlama davranışlarının bozulmasından kaynaklanıyor. Biz bu yazıyı yazarken dolar kurunun
4,05 TL'yi aşmış olması ise fiyatlama davranışlarını daha da bozacağa benziyor. Öte yandan petrol fiyatlarındaki yükseliş ve tarımdaki kuraklık da enflasyonu tehdit ediyor. Böyle bir ortamda da enflasyonun geleceği konusunda iyimser olmak zorlaşıyor. Bu ortam yıl sonunda bile tek haneli enflasyonu görme ihtimalimizin zayıf olduğunu düşündürüyor.
ÜFE'DEN TÜFE'YE GEÇİŞ
Döviz kurlarındaki ve diğer maliyetlerdeki artış henüz TÜFE enflasyonuna yansımaya başlamadı ama Üretici Fiyatları Endeksi (ÜFE) enflasyonuna yansımaya başladı gibi görünüyor.
Önceki iki ayda gerileyen yıllık ÜFE enflasyonu son iki ayda yeniden yükselişe geçti. Geçen kasım ayında yüzde 17,30 düzeyinde bulunan yıllık ÜFE enflasyonu ocak ayında yüzde 12,14'e kadar gerilemişti. Mart ayında ise yüzde 14,28'e yükseldi.
