CEREN ORAL
coral@ekonomist.com.tr
TL’deki yüksek dalgalanmalar ve değer kaybı, özellikle enerji gibi hammaddede ithal girdi kullanımının yaygın olduğu sektörler için risk oluşturuyor. Enerji şirketleri de yüksek döviz borçluluğuyla ve maliyet ile finansman baskısıyla karşı karşıya. Bazı enerji şirketlerinin süren yatırımlarının maliyet yüküne karşın gelir yaratmaması da olumsuz etkileri artırıyor. Biz de buradan yola çıkarak enerji şirketlerinin 2018 ilk altı aydaki görünümünü analiz ettik, beklentileri araştırdık.
KUR ETKİLEDİ
Tabloya göre, 2018 ilk altı ayda toplam 11 enerji şirketi arasında dört şirket zarar açıkladı, yedi şirket bu dönemi kârla geride bıraktı. Özellikle Aksa Enerji ile Ayen Enerji'nin zarardan kâra geçmesi dikkat çekti. Ancak kâr/zarar dışında enerji şirketleri için en önemli sorunlardan biri, döviz açık pozisyonu. 2 Ocak-30 Haziran arasında dolar/TL 3,77'den 4,57'ye, Euro/TL 4,55'ten 5,32'ye yükseldi. TL'nin dolara ve Euro'ya karşı değer kaybetmesiyle döviz açık pozisyonları da arttı.
2017 yıl sonu bilançolarına göre; Zorlu Enerji'nin 3 milyar 910 milyon TL'lik, Akenerji'nin 2 milyar 904 milyon TL'lik, Enerjisa'nın 1 milyar 469 mil-yon TL'lik döviz açığı vardı. Aksa Enerji 1 milyar 431 milyon TL, Ayen Enerji 1 milyar 132 milyon TL, Odaş Elektrik 825 milyon TL döviz açık pozisyonuna sahipti.
2018 ilk altı aylık bilançolara göre ise döviz açıkları Zorlu Enerji'de 6 milyar 766 milyon TL'ye, Akenerji'de 3 milyar 381 milyon TL'ye, Ayen Enerji'de 1 milyar 317 milyon TL'ye, Odaş Elektrik'te 1 milyar 26 milyon TL'ye, Aksu Enerji'de 31,4 milyon TL'ye yükseldi. Aksa Enerji 1 milyar 119 milyon TL, Enerjisa 561,1 milyon TL, Emek Elektrik 18,6 milyon TL döviz açığına sahip. Gersan Elektrik'in 24 milyon TL, Orge Enerji Elektrik'in ise 35,1 milyon TL döviz fazlası var.
Döviz açık pozisyonlarının kârların oldukça üzerinde olması dikkat çekiyor. Bunda bu şirketlerin önemli bölümünün 'dövizli işlemin yapıldığı günde döviz kurunu sabitleyerek kur riskinden korunması' olarak tanımlanan hedge mekanizması ile türev enstrümanları kullanmasının etkisi var. Bu yöntemler, şirketleri yüksek kambiyo zararından koruyabiliyor.
HANGİ ŞİRKETLER?
2018'in üçüncü çeyreğini ise dolar/ TL 6,00, Euro/TL 6,96'dan kapattı. Integral Yatırım'dan Seda Yalçınkaya Özer, "Dövizdeki yüksek dalgalanma, yüksek faiz ortamı, ekonomik aktivitelerdeki bozulma ve dış ilişkilerdeki gerilim, enerji sektörü açısından risk" diyor.
Özer, kurdaki dalgalanmanın borçlu şirketler üzerindeki olumsuz etkisinin üçüncü ve son çeyrekte hissedileceğini söylüyor. Bu durumun özellikle Ayen Enerji, Zorlu Enerji ve Akenerji'yi olumsuz etkileyebileceğine dikkat çeken Özer, Ulusoy Elektrik, Orge Enerji Elektrik ve Gersan Elektrik'i borcu daha düşük olduğundan bir adım önde görüyor.
GCM Menkul'den Enver Erkan, yılın kalanında enerji şirketlerinin FVAÖK ve kârının TL'deki değer kaybından olumsuz etkileneceğini belirtiyor. "Döviz açık pozisyonu yüksek sektöre olumlu bakmıyoruz" diyen Erkan; Ener-jisa, Odaş Elektrik ve Orge Enerji Elektrik'i bir adım önde görüyor.
Enver Erkan, bunun nedenini şöyle açıklıyor: "Enerjisa'da güçlü faaliyet geliri büyümesi var. Odaş Elektrik yeni santrallerini devreye aldı, operasyonel anlamda güçlü. Kabataş-Mecidiyeköy-Mahmutbey Metrosu'nun elektrik işi Orge Enerji'nin süren projeleri arasında öne çıkıyor. Şirket, diğer istasyonlar ve hatlar için elektrik işleri üstlenebilir."
RİSKLER VE FIRSATLAR
Ahlatcı Yatırım'dan Muammer Demir'e göre; ABD'nin İran'a yönelik yaptırımlarının 4 Kasım'da yürürlüğe girecek olmasının yaratacağı belirsizlik ile ABD Başkanı Trump'ın OPEC'e yönelik eleştirilerini enerji şirketleri açısından risk. Demir, diğer riskleri petrol fiyatlarındaki volatiliteyle arz-talep dengesinde bozulma olasılığı, jeopolitik riskler, artan girdi maliyetleri ve kur riski olarak sıralıyor.
Muammer Demir, fırsat oluşturabilecek noktaları ise şöyle özetliyor: "Sektörü canlandırmak adına teşvikler ile Yenilenebilir Enerji Kaynakları Destekleme Mekanizması (YEKDEM) ve Yenilenebilir Enerji Kaynak Alanı (YEKA) ihaleleri fırsat yaratabilir. Yeni Ekonomi Programı'nda (YEP) cari açığın azaltılması için yatırımlara öncelik verilecek sektörlerden biri olan enerji, orta ve uzun vade için olumlu sinyaller üretebilir."
RIDVAN BAŞTURK GLOBAL MENKUL DEĞERLER STRATEJİSTİ"ARTAN KUR, FİNANSAL RİSK OLUŞTURUYOR"
"Enerjisa dışındaki enerji şirketlerinin döviz borcu çok yüksek ve artan kur, finansal risk oluşturuyor. Son dönemde artan spot elektrik fiyatları ise operasyonel olarak enerji şirketlerini bir miktar rahatlatıyor.
Bu dönemde Çan Yerli Kömür Elektrik Santrali'nin yeni devreye alınmasından ve buradan gelecek FVAÖK katkısından dolayı Odaş Elektrik öne çıkıyor. Odaş Elektrik'in bu santral için kullandığı kredinin anapara ödemelerinin 2020'de başlayacağını düşündüğümüzde Odaş Elektrik pozitif ayrışabilir. Yurtdışındaki enerji santralleri sayesinde yabancı para biriminden FVAÖK üretimi ve borcunun da görece diğer şirketlere göre az olmasından dolayı Aksa Enerji de daha iyi durumda."
