ÖZLEM BAY YILMAZ
obay@ekonomist.com.tr
2018 yılı için 'yerli enerji'nin konuşulacağı bir yıl demek yanlış olmaz. Yılın ilk üç ayına bakıldığında buna yönelik düzenlemelerin yapıldığı göze çarpıyor. Önümüzdeki aylarda ise sektörde yeni gelişmeler gündeme gelecek. Özellikle özelleştirme tarafında ihaleler bekleniyor. Ayrıca bu yıl bazı enerji şirketlerinin halka arzı da gündemde yer alıyor.
GÜNDEMDE NELER VAR?
Bu yıl Özelleştirme İdaresi Başkanlığı'nın (ÖİB) 12 hidroelektrik santral (HES) için ihale düzenlemesi gündemde. Bu ihalelere teklif verenlerin yerli yatırımcılar olacağı tahmin ediliyor. Bin 432 MW'lık Bursa ve 180 MW'lık Aliağa doğalgaz santraleri ile Afşin-Elbis-tan kömür santrallerinin ise özelleştirilmesi beklenmiyor.
Doğalgaz tarafında BOTAŞ'ın doğalgaz tedarikinin yüzde 50'sinden fazlasını BOTAŞ'tan karşılayan santraller için uyguladığı yüksek tarife işleri zorlaştırıyor. Ancak sektörün uzun süredir beklediği kapasite mekanizmasının yürürlüğe girmesi olumlu bir gelişme olacak. Kömür santralleri ise fiyat garantisine rağmen yatırımcılarda ilgi uyandırmıyor. Çünkü varlıkların uzun dönemli teknik ve finansal performansıyla ilgili şüpheler var.
Şubat ayında yürürlüğe giren ulusal stok düzenlemesi, birleşme ve satın almaları tetik-leyebilir. Düzenlemenin bir sonucu olarak, küçük dağıtıcılar büyük dağıtıcılar tarafından satın alınabilir veya diğer küçük dağıtıcılarla birleşme yolunu seçebilirler.
YENİ HALKA ARZLAR OLABİLİR
Hatırlanacağı gibi, ocak ayı sonunda Türkiye'de 20 milyon kişiye elektrik dağıtım hizmeti sunan Enerjisa Enerji'nin halka arz süreci yaşadı. Şirket hisseleri 8 Şubat itibariyle ENJSA koduyla borsada işlem görmeye başladı. Bu halka arz, şirkette eşit oranda hisse sahibi olan Enerjisa'nın hissedarları E.ON ve Sabancı Holding'in toplamda yüzde 20 hissesine denk gelen 23,6 milyon adet ikincil hisse satışı olarak gerçekleşirken, şirketin toplam değeri ise ortalama 7,38 milyar TL (1,58 milyar Euro) oldu.
Önümüzdeki dönemde de döviz kurundaki dalgalanmanın özellikle elektrik dağıtım şirketlerinin finansman sorunlarını tetikleyebileceği öngörülüyor. Buna bağlı olarak da 2018 yılında sektörde başka şirketlerin de halka arz edilmesi bekleniyor. Kulislerde Bereket Ener-ji'nin halka arzı konuşuluyor.
Öte yandan doğalgaz tarafında ise Aksa Doğalgaz ve Başkent Doğalgaz'ın halka arzı bekleniyor. Halka arzda talebin çoğunluğu ise yurtdışı kurumsal yatırımcılardan geliyor. Dağıtım şirketleri, nakit akışı öngörülebilir, riski düşük, getirisi belli varlıklar olduğu için, bunlara yurtdışındaki emeklilik ve altyapı fonları ilgi gösteriyor.
AKARYAKITTA OLAĞANÜSTÜ HAL
1 Ocak 2018'den itibaren petrol dağıtım şirketlerinin, yıllık satış miktarlarının 20 günlük bölümüne denk gelen kısmını kiralayacakları lisanslı depo ya da tesislerde tutması ve bu miktarın online olarak izlenmesiyle ilgili düzenleme yürürlüğe girdi.
Buna göre rafineri ve akaryakıt dağıtım şirketleri, 'kriz' ve 'olağanüstü haller' için yıllık satış miktarlarının 20 günlük bölümüne denk düşen stok ürünü, kiralayacakları lisanslı depo ya da tesislerde tutacak.
Sektörde, ulusal stok için öngörülen ürünü bazı dağıtım şirketleri tutuyor, bazıları ise tutmuyordu. Yeni dönemde stok yükümlülüğünü yerine getirmeyen şirketlere, lisans iptali dahil ağır cezalar verilecek.
100'ün üzerinde akaryakıt dağıtım şirketinin faaliyet gösterdiği sektörde stok tutmak büyük bir maliyeti üstlenmek anlamına geliyor. Maliyetin sektördeki dağıtım şirketleri sayısını azaltabileceği öngörülüyor. Ulusal stok düzenlemesinin birleşme ve satın almaları da hareketlendirmesi bekleniyor.
NÜKLEERDE SON DURUM
Nükleer enerji 2018 yılında epey konuşulacak. 2017'nin son günlerinde temeli atılan Akkuyu Nükleer Güç Santrali'nin inşaatı başladı. Ancak Akkuyu'da Cengiz -Kolin - Kalyon (CKK) ortaklığı dağıldı. Projeye Elektrik Üretim A.Ş' nin (EÜAŞ) dahil olması bekleniyor.
Bunun yanında Türkiye tarihindeki ilk deniz sondajı, Türkiye'nin kendi sondaj gemisiyle Akdeniz'de 2018 yılında gerçekleştirilecek. YEKA ihaleleri ve yerli kömür teşvikleriyle 2018 yılı 'yerli enerji' yi hedefleyen adımlarla geçecek.
"YEKA İHALELERİ DEVAM EDECEK"
"TEİAŞ projeksiyonlarına göre kurulu gücün 2018 sonunda 90 bin MW civarına ulaşması bekleniyor. Bu yıl Yenilenebilir Enerji Kaynak Alanları (YEKA) ve lisans ihalelerinde verilen teklifler ve yabancı şirketlerin ilgisi göz önünde bulundurulduğunda, yenilenebilir enerji sektörüne gösterilen ilginin devam etmesini bekliyoruz. Ancak negatif yani piyasa fiyatının altında teklif verenler proje finansmanı aşamasında sorun yaşayabilirler. Ek olarak Yenilenebilir Enerji Kaynakları Destekleme Mekanizması (YEKDEM) 2020'den sonra devreye girecek santrallar için uygulanmayacak, ancak YEKA projeleri ve dolayısıyla ihaleleri devam edecek."
ÜMİT BİLİRGEN KPMG TÜRKİYE ENERJİ VE DOĞAL KAYNAKLAR SEKTÖR LİDERİ "BU YIL YERLİ ENERJİ KONUŞULACAK"
"Türkiye'de 2018 yılı 'yerli enerji'nin konuşulacağı bir yıl olacak. Türkiye'nin ilk derin deniz sondajı, temeli atılan Akkuyu Nükleer Güç Santrali, YEKA ihaleleri ve yerli kömür teşvikleri 2018'in gündem başlıkları olacak.
Ülkemizin kurulu elektrik üretim gücünde kömürün yüzde 21'lik payı bulunuyor. Mevsimsel ve iklimsel etkilerle bu pay zaman zaman yüzde 40 seviyesine kadar yükselebiliyor.
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, 2023'e kadar tüm yerel linyit ve taş kömürü rezervlerini enerji üretimi amaçlı değerlendirmeye yönelik çalışmalarda bulunuyor ve özel sektöre teşvik olanaklarıyla destek olmayı planlıyor.
Türkiye'de 17 milyar tonun üzerinde açığa çıkarılmayı bekleyen yerli kömür rezervinin teknoloji ve çevreci kriterlerle ekonomiye kazandırılması hedefleniyor."