DR. ORHAN KARACA
okaraca@ekonomist.com.tr
İlk çeyrekteki büyüme tam da beklediğimiz gibi çıktı. İki hafta önce bu sayfalarda ilk çeyrekteki büyümenin yüzde 7-8 arasında çıkmasını beklediğimizi yazmıştık. İlk çeyrekte büyümenin kompozisyonu da aynen tahmin ettiğimiz gibi oldu. Bu dönemde iç talebin büyümeye katkısı iyice artarken, dış talebin katkısı ise neredeyse sıfırlandı.
BÜYÜMENİN KAYNAKLARI
TÜİK'in harcamalar yöntemiyle hesaplanan verileri, ilk çeyrekte özel tüketimin geçen yılın aynı çeyreğine göre yüzde 11 arttığını gösteriyor. Bu oran geçen yılın son çeyreğinde yüzde 6,6'ydı. Özel tüketimdeki yüzde 11'lik artışın ilk çeyrekteki yüzde 7,4'lük ekonomik büyümeye katkısı 6,7 puanı buluyor.
Tıpkı beklediğimiz gibi, iç talebin bir başka ayağı olan yatırım harcamalarındaki artış da ilk çeyrekte geçen yılın son çeyreğine göre hızlanmış durumda. Geçen yılın son çeyreğinde yüzde 6 olan yatırım harcamalarındaki yıllık artış bu yılın ilk çeyreğinde yüzde 9,7'ye çıktı. Yatırım harcamalarındaki bu artıştan da ekonomik büyümeye 2,8 puanlık katkı geldi.
İç talebin bir diğer ayağı olan kamu tüketimindeki artışın ise epey yavaşladığı dikkati çekiyor. 2017'nin son çeyreğinde yüzde 7,4 olan kamu tüketimindeki yıllık artış bu yılın ilk çeyreğinde yüzde 3,4'e indi. Bu da büyümeye sadece 0,5 puanlık katkı yapabildi.
İlk çeyrekte dış talebin büyümeye katkısı ise iyice azaldı. Geçen yılın son çeyreğinde yüzde 9,3 olan mal ve hizmet ihracatındaki yıllık artış bu yılın ilk çeyreğinde yüzde 0,5'e geriledi. Bunun büyümeye katkısı ise sadece 0,1 puan oldu.
Öte yandan mal ve hizmet ithalatındaki yıllık artış ise geçen yılın son çeyreğine göre biraz hız kesmekle birlikte yine epey yüksek gerçekleşti. 2017'nin son çeyreğinde yüzde 22,7'yi bulan bu oran 2018'in ilk çeyreğinde yüzde 15,6 oldu. İthalattaki bu artış ise ekonomik büyümeden 3,7 puanı alıp götürdü.
İlk çeyrekte ekonomik büyümeye pozitif katkı yapan bir unsur da stok değişimi oldu. Ancak stokların katkısı da azaldı. 2017'nin son çeyreğinde 3,4 puanı bulan stok katkısı, bu yılın ilk çeyreğinde 1 puana indi.
Milli gelir verilerine sektörel olarak baktığımızda ise en hızlı büyüme yüzde 8,8 ile sanayide görülüyor. Hizmetlerdeki büyüme yüzde 7,1, inşaattaki büyüme yüzde 6,9 ve tarımdaki büyüme ise yüzde 4,6 olarak çıkıyor.
Büyümeye katkı açısından ise 4,9 puanla ilk sırada hizmetler sektörü yer alıyor. Sanayinin katkısı 1,9 puan, inşaatın katkısı 0,5 puan ve tarımın katkısı ise 0,1 puan olarak hesaplanıyor.
HIZLI BÜYÜME SÜRER Mİ?
Türkiye ekonomisi geçen yılın üçüncü çeyreğinden bu yana epey hızlı bir büyüme temposu tutturmuş durumda. Ancak aşırı doz devlet destekleriyle iç talebe gaz verilmesi yoluyla gerçekleşen bu hızlı büyüme ekonomideki dengeleri iyice sarsmış bulunuyor.
Cari açık, döviz kuru ve enflasyonda izlerini gördüğümüz bu sarsıntı son birkaç ayda iyice belirgin bir hal aldı. Erken seçim kararı da umulanın aksine bu sarsıntıyı azaltmak yerine arttırdı.
Bunun sonucunda ikinci çeyrekte ekonomiden yavaşlama sinyalleri gelmeye başladı. Bu nedenle 2018'in ilk çeyreğinde gördüğümüz hızlı büyümeyi bir daha uzun bir süre göremeyebiliriz.
