Ticaret Bakanlığı'nın açıkladığı 2021 rakamlarına göre Türkiye'de e-ticaret hacmi 381,5 milyar TL olarak gerçekleşti. E-ticaretin genel ticarete oranının yüzde 17,7 olduğu ülkemizde, e-ticaretin doyum noktasına gelmediği ve daha gidilecek çok yer olduğu görülüyor. E-ticaret hacminin bu şekilde artarak gitmesi durumunda 2022 yılında hacmin 500 milyar TL'yi aşacağı öngörülüyor.
10 – 23 Temmuz 2022 tarihli sayıdan
Tüm dünyada olduğu gibi Türkiye'de de e-ticaretlere kadın girişimci ilgisinde artış gözleniyor. Buna yönelik olarak da pek çok eğitim programı var. Bunlardan biri de Me Consultancy Kurucusu Murat Erdör'ün 'E-Ticaret Kadınlar Kulübü' adındaki eğitim platformu.
Murat Erdör, bu platformla bin 500'den fazla kadına sekiz ay boyunca online eğitim verdiklerini ve yüzlerce kadına web sayfası yaptırdıklarını belirtiyor.
Başarı hikayelerine bakıldığında kadınların sayısında artış olduğunu söyleyen Erdör, "Genel olarak baktığımızda e-ticaretteki kadın girişimcilerin giyim, ayakkabı, takı, kozmetik, çanta gibi alanlarda aktif olduğunu görüyoruz" diyor.
GİRİŞİMCİ KADINLARA DESTEKLER
Bilindiği gibi kadın girişimcilere KOSGEB tarafından hibe desteği ve kredi desteği sağlanıyor. Bunun dışında esnaf muafiyeti belgesi alan, ikamet ettiği adresinde faaliyette bulunan, sanayi tipi veya seri üretim yapan makine ve teçhizat kullanmadan yani el emeğiyle üretim yapan kadınlara 2022 yılı için 320 bin TL'ye kadar yüzde 4 vergi kesintisi yapılıyor. Bu gelir vergisi kesinti tutarı personel çalıştırılması durumunda yüzde 2'ye düşüyor.
Son dönemde kadın girişimciler, kendi evinde ürettiği ürünü internet ortamında sattığında vergi muafiyetinden yararlanabiliyor. Sanayi tipi ve seri üretim yapan herhangi bir alet kullanılmadan yapılan, tamamen el emeğine dayanan ürünler, kanun kapsamında vergiden muaf tutulabiliyor.
Bunun kadın girişimcilerin sektöre kazandırılması için önemli bir destek olduğunu vurgulayan Lufian E-ticaret Direktörü Levent Elmas, şunları ekliyor: "Bu ürünlere örnek olarak evlerde kendi el emekleriyle imal ettikleri çarşaf, havlu, çorap, kilim, dokuma mamulleri, halı, dantel, nakış işleri ve turistik eşya, sepet, hasır, süpürge, yapma çiçek, pul, boncuk işleme, tığ örgü işleri, tarhana, erişte, mantı gibi ürünler gösterilebilir."
Perakendeyi ayakta tutan kitlenin kadın müşteriler olduğunun da altını çizen Elmas, "Kadın müşteri girişimci olduğunda da beklentilerin neler olduğunu çok daha iyi anlamlandırıyor ve bu doğrultuda doğru stratejileri kurgulayabiliyor. Ayrıca müşteri deneyimini ön plana çıkaran kurguları düşünüyor" diyor.
KİŞİSELLEŞTİRİLMİŞ HİZMET
Öte yandan KOSGEB Kadın Girişimci Destek Programı da bu alanda iş kurmak isteyen kadınlara önemli imkanlar sunuyor. 50 bin TL'ye kadar faizsiz kredi alınabildiği gibi, 65 bin ile 365 bin TL'ye kadar destek alınabilmesi de mümkün.
Ekonomik büyümenin vazgeçilmezlerinden biri de kadın istihdamı olmakla birlikte; özellikle pandemi dönemi, kadın girişimcilerin işlerini dijitale taşımalarında etkin bir rol oynadı.
E-ticaret sektörünün fırsat eşitliği sağlaması bakımından en büyük avantajlardan biri olduğunu belirten Marie Claire Bags E-Ticaret Müdürü Handan Kömürcü, "Önemli olan, satış hangi kanaldan gelirse gelsin, tüketici açısından kişiselleştirilmiş hizmet verebilmek.
Dijital ve fiziksel entegrasyon yakalayabilmek. Sektörün; lojistik, CRM, dijital ve sosyal/grup alışverişi olabilecek alanlarda alternatifler oluşturması ve yapacağı yatırımlarla global bir pazar olarak daha da büyüyeceğini öngörüyorum" diye anlatıyor.
AKSESUARDA FIRSAT GÖRDÜLER
E- ticarette başarı yakalayan ' pek çok kadın girişimci var. Osso 0,11 Accesories'ın kurucu ortaklarından Ahsen Biriken de onlardan biri. Asıl mesleği anaokulu öğretmenliği. Yaklaşık 11 yıl özel bir okulda öğretmenlik yapıyor.
Bu sırada aksesuar satışına da başlıyor. Satışlarının çok yolunda gitmesi üzerine de öğretmenliği bırakıp girişimciliğe geçiş yapıyor. Biriken, "Her şey altı yıl önce 500 TL sermaye ile başladı. Ürünlerimizin çoğu ithal, yerli olan ürünler de var ama az sayıda.
Yaz döneminde kendi tasarımım olan doğal taş takılar satıyoruz" diyor. ABD, Almanya, İsviçre, Lübnan gibi ülke-lere de satış yaptıklarını ifade eden Biriken, yabancıların özellikle nazar boncuklu olan ürünleri tercih ettiklerini söylüyor. 1997 doğumlu Duygu Akkurt ise Bahçeşehir Üniversitesi Halkla İlişkiler Bölümü'nden mezun.
Son üç yıldır 'Atelier Duygu' adını verdiği girişimiyle aktif olarak e-ticaretle uğraşıyor. Üniversiteden mezun olduktan sonra kariyer planının ailesi tarafından onaylanmadığını ancak kendisinin iş fikrinden vazgeçmediğini anlatan Akkurt, "Aksesuarlarımızın yarısı Çin'de üretilip hazır bir şekilde buraya geliyor.
Diğer yarısı ise yine yurtdışın-dan getirmiş olduğumuz ithal malzemeler ile Türkiye'deki atölyemizde üretiliyor. 'Atelier Duygu' markası altında yurtiçi - yurtdışı, toptan ve perakende olarak satış yapıyoruz" diye anlatıyor.
Pandemiden birkaç ay önce markalarını kurmalarının, e-ticaretin ivme yaptığı bir döneme denk gelmesinin büyük bir şans olduğunu düşünen Akkurt, şunları ekliyor: "Bugün yurtdışına da satışımız var.
Hatta yurtdışına toptan satışımız daha çok oluyor. Özellikle yurtdışında yaşayan Türkler tercih ediyor. Almanya, Hollanda, İsviçre, Belçika, Fransa, İngiltere yoğunlukta satış yaptığımız ülkeler arasında.”
LAPTOP ÇANTASIYLA BAŞLADI
Neslihan Kılıç Hacıalioğlu ise uzun yıllar kurumsal şirketlerin finans, satış-pazarlama ve marka yönetimi bölümlerinde çalıştıktan sonra 2010 yılında kendi şirketi Bloomin Bag’i kurarak e-ticarete başlayan bir girişimci.
Profesyonel hayatta çalışırken daha kadınsı ve stil sahibi bir laptop çantası olsun istediğini fakat çok aramasına rağmen Türkiye’de istediği çantayı bulamadığını ve yurtdışından aldığını belirten Hacıalioğlu, “Türkiye gibi tekstilin, tasarımın ve çalışan kadının çok önde olduğu bir ülkede bu ihtiyacın göz ardı edilmesine çok şaşırdım ve ‘neden ben yapmıyorum?’ fikri o noktada aklıma yerleşti” diyor.
Ürünlerinin tasarımlarını kendisi yapıyor ve Türkiye’deki atölyelerde üretiliyor. Bugün 12 ay hiç durmadan çalışan bir üretim bantları olduğunu dile getiren Hacıalioğlu, şöyle devam ediyor: “Bugün kadın ve erkeklere laptop çantası, sırt çantası, laptop ve tablet kılıfları, spor ve seyahat çantaları, bel ve telefon çantaları, aksesuar çantaları, el çantaları gibi birçok modelimiz var.
Rusya, Türki Cumhuriyetler ve Ortadoğu’ya satış yapıyoruz. Avrupa ve ABD’ye ise henüz oldukça az satışımız var ve bu bölgelere altyapımızı güçlendirdikten sonra girmek istiyoruz.”
GİRİŞİMCİLİĞİ SEÇTİLER
Nihal Sevilmen Couture Chocolate’ın kurucusu Nihal Sevilmen ise emekli resim öğretmeni. Bahçesinin kayısı ve dutlarına katma değer oluşturmak amacıyla yola çıkıyor. Çikolata çeşitlerine zaman içinde, portakallı, limonlu, vişneli, güllü, karadut frambuazlı, kara eriklileri ilave ediyor.
Slow food ve vegan yaşam biçimini destekleyecek tarzda ürünler de planladığını belirten Sevilmen, “ Ankara Batıkent’te 15 metrekarelik küçük bir dükkanda faaliyetlerimize başladık. Sonra üretim atölyesi de açtık” diyor.
İstanbul Ticaret Üniversitesi Moda ve Tekstil Tasarımı mezunu Selin Baltacıoğlu da bir süre çeşitli markalarda tasarımcı olarak çalıştıktan sonra kendi işini yapmaya karar veren girişimcilerden. Tüm tasarımcıların belirli bir konsept içinde kendi markalarıyla sunulduğu bir platform oluşturmaya karar veriyor.
Böylece ‘Selin Baltacıoğlu Concept Store’ ortaya çıkıyor. Ulaşılabilir tasarımlar sattıklarını dile getiren Baltacıoğlu, “Ürünlerin tümü Türk tasarımcılara ait. Kendi markamız da dahil 100’e yakın tasarımcının ürünlerini satıyoruz” diye ekliyor.
Yasemin Özmercan’ın hikayesi ise 23 yaşındayken babasını kaybetmesiyle başlıyor. Ailesinin üçüncü kuşak temsilcisi olan Özmercan, ürettikleri ürünleri kendi web sitesi battaniye.com.tr’yi kurarak satışa sunuyor.
İşe 40 bin TL sermaye ve üretici firmalarından da 126 farklı ürününden 10’ar, 20’şer stokla başladığını anlatan Özmercan, “Yurtdışı faaliyetlerimiz için 2023 yılında harekete geçmeyi planlıyoruz. Yurtdışı online pazarı bizim ürünlerimiz için hedeflediğimiz ülkelerde depo açmaktan geçiyor” diyor.
E-TİCARETTE KADINLARIN YOL HARİTASI NASIL OLMALI?
- Her şeyden önce bu konuyla alakalı yapılan eğitimlere katılmalı, öncelikle e-ticaret onlar için uygun mu bunu anlamalılar.
- Sonrasında ürün seçimi çok önemli, pazardaki ihtiyaç ne, buna göre ürünü ve bunu satacakları hedef kitleyi belirlemeli gerekiyor.
- Bu arada ürünü üretecekler mi yoksa al sat mı yapacaklar buna da karar vermeleri gerekiyor.
- Öncelikle kendi web sayfalarında mı satış yapacaklar yoksa pazaryerinde mi satışlara başlayacaklar karar vermeleri lazım.
- Pazaryerinde başlarlarsa zaten çoğu şey hazır olduğundan ürünleri yükleyerek satışlara başlayabilirler ama kendi web sayfaları ile satış yapacaklarsa bir e-ticaret altyapısı ile ödeme alabilmek için bir banka veya ödeme sistemi kuruluşu ile anlaşma yapmalılar. Ayrıca e-fatura kesmek için bir firma ile ve gönderimleri yapmak için de bir kargo firması ile anlaşma yapmaları gerekiyor.
- Bu aşamaları geçtikten sonra da hedef kitleye göre pazarlama çalışmalarına başlamaları ve müşterileri memnun etmek için ne yapmaları gerektiğini öğrenmeleri gerekiyor.
NE KADARLIK SERMAYE GEREKİYOR?
E-ticaret yatırımı yapmak isteyen kadın girişimcilerin ne kadarlık bir sermayeye ihtiyacı olduğu, satış şekline göre değişiyor. Mesela pazaryerinde satış yapacaksa yazılım masrafı olmuyor. Ama kendi web sayfasından satış yapacaksa e-ticaret altyapısına bir ödeme yapılıyor, bunda da fiyatlar 4 bin TL’den başlıyor.
Daha kapsamlı paketler aldıkça rakamlar yükseliyor. Ödeme sistemi kuruluşları sadece satıştan komisyon alıyor. E-fatura için de yine aylık 100-150 TL gibi rakamlardan bu hizmet alınabiliyor. Kargo hizmetine de ürün sattıkça anlaşılan birim fiyat üzerinden ödeme yapılıyor.
E-ticarette sermaye gerektiren iki önemli alan var: ürün ve pazarlama. Ürünü üreteceksiniz maliyetleri olacak, bu ürünleri satmak için ise sosyal medya ve arama motorlarında reklam vermeniz gerekiyor.
EMİNE ERDEM / KAGİDER BAŞKANI KADIN GİRİŞİMCİLİK ORANI YÜZDE 14
- Küresel olarak her üç, küçük, orta ve büyük işletmeden sadece biri kadınlara ait. En az bir kadın girişimcinin olduğu küçük ve orta ölçekli işletme sayısı 8-10 milyon civarında.
- Kadınlar küresel ekonomiye 3 trilyon dolar katkı sağlıyor.
- Türkiye’de ise iş gücüne katılan her 10 kadından biri işveren ya da kendi hesabına çalışıyor.
- Düşük gelirli ülkelerde, her dört işletmeden sadece birinde kadın işveren varken, bu oran orta ve yüksek gelirli ülkelerde yüzde 36’ya, 37’ye çıkıyor. Türkiye’de ise kadın girişimcilik oranı henüz yüzde 14 seviyesinde.