GÖZDE YENIOVA
gyeniova@ekonomist.com.tr
Kullanım alanının genişlemesiyle birlikte drone pazarının hızla büyümesi bekleniyor. Halen 8 milyar dolar olan pazar büyüklüğünün 2021’de 12 milyar dolara ulaşacağı tahmin ediliyor. Askeri alanda güçlenip sivil alanda hobi ve eğlence sektöründe büyüyen insansız hava araçları drone’lar şirketlerin de önemli yatırım alanı haline geldi.
Google, Amazon ve Facebook şirketlerinin her biri kendi drone’larını üretirken, Sony geçtiğimiz dönemde bir drone şirketini satın alarak bünyesine kattı. Intel de Alman drone üreticisi Ascending Technologies şirketini satın aldı.
2015 yılı itibariyle 8 milyar dolar olan drone harcamalarının, 2021 yılında 12 milyar dolara ulaşması bekleniyor. Büyümedeki bu beklenti, şirketlerin bu alandaki yatırımlarını artırması ve kurumların da iş süreçlerinde drone kullanımını yaygınlaştırması ile bağlantılı olarak gelişiyor. Araştırma şirketi Sipri’nin verilerine göre, 2014 yılında toplamda 1,5 milyar dolarlık drone satışı gerçekleştirildi.
Türkiye ise bu rakamdan yüzde 6,2’lik pay almayı başardı. 12 milyar dolarlık insansız hava aracı (İHA) pazarının 3 milyar dolarlık kısmının tüketici ürünü olacağı tahmin ediliyor. Şu anda kurumsal kullanım alanları da giderek genişliyor. Birçok şirket iş süreçlerinde drone’u kullanmaya başladı.
KULANIM GENİŞLİYOR
Goldman Sachs tarafından yayınlanan bir rapora göre, drone’lar en çok inşaat sektöründe ve tarımda aktif olarak kullanılıyor. İnşaat sektöründe drone kullanımı genellikle mekan keşfi ve modelleme için yapılıyor. Tarımda ise drone’lar üzerlerindeki termal kameralar sayesinde ekili ve dikili alanlardaki bitkilerin sağlığını ölçüyor.
Yapılan uçuşlarla drone’lar yetişen meyve ya da sebzelerin sağlığını ve yetişmesini gözlemliyor. Ayrıca endüstriyel inceleme, arama-kurtarma, kargo, kirlilik izleme, özel güvenlik uygulamaları da drone’ların kullanım alanları arasında gösteriliyor.
Drone'ları parklarının görsel zevkini artırmak için kullanmayı hedefleyen Disney, altına projektör yerleştireceği bu hava araçlarıyla zeminlere farklı konularda içerikler yansıtmayı hedefliyor. Perakende mağazalar zinciri Walmart da artık depolarındaki malların sayımı için drone'ları kullanacak.
HANGİ ŞİRKETLERDE VAR?
Buna Türkiye’den örnekler de ekleniyor. Turkcell, şebeke performansını tespit etmek ve servis kalitesini sürekli kılmak için ulaşımı zor alanlarda drone’lardan faydalanmaya başladı.
Üçüncü Boğaz Köprüsü ve İzmit Körfez Köprüsü inşaatları devam ederken, köprü üzerinden araçlarıyla geçecek abonelerin kesintisiz iletişim almasını amaçlayan Turkcell, dikey kapsama kalitesini ölçmek için drone kullandı. Uçuş sı-rasında drone’a bağlı ve özel yazılımlı telefon ile şebeke ölçümleri alınırken, drone kamerası ile yüksek çözünürlüklü görüntüler kaydedildi.
Axa Sigorta, sektörde ilk kez drone’u risk teftişte kullanmaya başladı. İstanbul Büyükşehir Belediyesi de Türkiye’de ilk kez gerçekleştirdiği uygulama ile kavşaklardaki araç sayımı için video kayıtlarıyla drone kullanıyor. Sayımlarda drone kameraların kullanılması, tespitlerin daha sağlıklı bir şekilde yapılmasını sağlıyor.
YERLİ GİRİŞİMLER
Şirketlerin drone’u iş süreçlerinde kullanması bu pastanın büyüyeceği beklentisini artırırken, Türkiye’de de yerli drone geliştiren ve ona yönelik çözümler sunan şirketler yavaş yavaş ortaya çıkmaya başladı. Bunlardan biri de Yıldız Teknopark’ta bulunan Ay-vos. Görüntü işleme üzerine çalışan Ayvos, drone üretmese de üretici partner’larla cihazın kontrolü ve hedefin akıllı takibi ile ilgili yazılım desteği sunuyor.
Şu anda halihazırda mimari tasarım çalışmaları yapılmış ve içinde drone kullanılan iki projeleri olduğunu söyleyen Ayvos Genel Mudürü Eray Hangül, THY için yapılan projeyi şöyle anlatıyor: “Projenin amacı havalimanına iniş yapmış ve apronda bekleyen uçaklar etrafında drone dolaştırılarak çekilen görüntüleri hızlıca yerdeki iş istasyonunda işlemek.
Uçak üzerindeki yıldırım çarpması, dolu darbesi veya kuş çarpması sebebiyle oluşmuş hasarları tespit ederek, uçak hangara çekilmeden sahadaki ekibe karar destek sistemi seklinde öneri sunarak erken müdahale şansı verdire-bilmek.” Bu projelerin satışa dönmesi 2017 sonunu bulabilecek. Çünkü bunlar AR-GE yatırımı gerektiriyor.
SİVİL HAVACILIKTAN TALİMAT
Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü’nün (SHGM), yayınladığı talimatla birlikte Türkiye’de de tıpkı ABD’deki gibi drone kayıt ettirme koşulu getirildi. Eğer sahip olduğunuz drone’un azami kalkış ağırlığı 500 gram ile 25 kilogram arasındaysa, SHGM tarafından web üzerinden açılan kayıt sistemine drone kayıt işlemini yapmanız zorunlu. SHGM tarafından yayınlanan talimat, bu ürünlerin üretimi ve ithalatı, yetkinlik, sigorta ve drone pilotlarının eğitimi gibi konuları da kapsıyor.
Bu arada bu alanda amatör havacılığın gelişmesi için de Gençlik ve Spor Bakanlığı ile işbirliği yürütülüyor. Gelişmekte Olan Spor Branşları Federasyonu bünyesinde drone eğitimlerinin ve yarışlarının başlatılması planlanıyor.