ABDULKADİR KAHRAMAN / EY ŞİRKET ORTAĞI
abdulkadir.kahraman@tr.ey.com
www.vergidegundem.com
Yurtdışında bu kadar ekonomiye kazandırılamamış varlık mı var? Her birinde ne kadar varlık beyan edildi? Bu sorulara cevap verecek bilgiler kamuoyunda yok.
Ancak hala kayda girmeyen varlık var ki; bunları ekonomiye kazandırmak gayesiyle sık sık varlık barışı kanunu çıkarıyoruz. Bu kanunların içerikleri ve sayıları bile birbirinin kopyası gibi. Örneğin; 4811, 5811 ve 6111, bu kanunların numaraları.
Sonuncu varlık barışı 19.7.2019 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan 7186 sayılı Kanun ve 30 Haziran 2020'ye kadar varlık sahiplerini barışa çağırıyor.
VERGİ AFLARI ANAYASAYA AYKIRI MI?
Anayasamıza göre her vatandaş kamu giderlerini karşılamak üzere "mali gücüne göre vergi ödemekle yükümlü" ve vergilerin kanuniliği ilkesi gereği vergi ancak kanunla konulabilir ve kaldırılabilir. Bundan dolayı bir vergi affı yasal düzenleme yapılmasını gerektiriyor. Diğer taraftan, anayasamız vergi ve benzeri mali yükümlülükler için "af yasağı" getirmiyor.
Ancak vergi affı yapmak doğru mu? Vergi aflarının bir kanunla yapılması anayasaya aykırılık sorununu çözmekle beraber, af kanunları toplumda "adalet ve eşitlik" ilkelerini zedeliyor. Ayrıca sık aralıklarla yapılan aflar toplumda vergi affı beklentisi yaratarak, gönüllü uyumu ve cezaların caydırıcılığını olumsuz etkiliyor.
KAPSAM DIŞI VARLIK YARARLANIR MI?
Öncelikle 7186 sayılı Kanundan yararlanmak isteyenlerin yurtdışında bulunan "para, altın, döviz, menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçlarını" Türkiye'ye getirmeleri gerekiyor. Daha da önemlisi, taşınmazlar ve yatlar gibi yurtdışındaki varlıklar 30 Haziran 2020 tarihine kadar 7186 sayılı Kanun kapsamında yer alan bir varlığa (altın ve döviz gibi) dönüştürülerek Türkiye'ye getirilirse, bu varlıkların da yararlanmasına imkan veriliyor.
Yurtdışı varlıklara ilave olarak Kanun, kayıt dışı ekonomide kazanılan ve yurtiçinde bulunan ancak vergi mükelleflerinin yasal kayıtlarında yer almayan "para, altın, döviz, menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçları" ile "taşınmazların" bağlı bulunulan vergi dairesine bildirimi suretiyle yasal kayıtlara alınmasına olanak veriyor.
Bu şekilde yasal kayıtlara alınan varlıklar daha sonra ortak veya ortaklara dağıtıldığında dağıtım ne stopaj veya ne de beyana tabi olacak.
BAŞVURAN NE VERGİ ÖDÜYOR?
Son yıllardaki varlık barışları kapsamında ne kadar varlık beyan edildiği ve ne kadar vergi geliri toplandığı kamuoyu ile paylaşılmadığından bilinmiyor. Ancak mevcut kanuna göre bildirim yüzde 1 vergi ödemeyi gerektiriyor ve yüzde 1 vergi varlık değerine uygulanıyor.
Düşük de olsa bir vergi uygulanmasının nedenleri "vergi geliri" ve "bu varlıkların getirilerinin gelecekte vergilenmesi" olarak sayılabilir. İlaveten, vergi ödemesi gerektirmeyen bir af kanunu hem yurtiçi hem de yurtdışında kamuoyunu olumsuz etkiliyor.
Doğrudan yabancı yatırımcı çekmek isteyen bir ülkenin vergisiz varlık barışı uygulamasının kayıt dışılık karinesi olarak algılanması tehlikesi ve kayıt dışılık ortamının yarattığı rekabet eşitsizliği yatırımcıları başka ülkelere yönlendiriyor.
VARLIKLARIN TÜRKİYE'YE GETİRİLMESİ
7186 sayılı Kanun kapsamında bildirilen varlıklar üzerinden hesaplanan verginin vadesinde ödenmesi ve bildirime konu edilen varlıkların bildirimin yapıldığı tarihten itibaren üç ay içinde Türkiye'ye getirilmesi veya Türkiye'deki banka ya da aracı kurumlarda açılacak bir hesaba transfer edilmesi gerekiyor.
Türkiye'ye getirilmesi deyince; para, döviz, altın, menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçlarının fiziki olarak Türkiye'ye getirilmesi veya bu varlıkların Türkiye'deki banka veya aracı kurumlarda açılacak bir hesaba transfer edilmesi anlaşılıyor.
Türkiye'ye getirmenin gerçekleştiğinin ispatı "banka dekontu" veya "aracı kurum işlem sonuç formu" ile yapılabilecek. Gümrük İdaresi'nden alınan belgeler de varlıkların Türkiye'ye fiziki olarak getirildiğinin belgelendirilmesinde kullanılabilecek.
Getirilen varlıklar "serbestçe tasarruf" edilebilecek. Diğer bir deyişle yurtdışındaki varlıkları Türkiye'ye getirenler bunları tekrar yurtdışına gönderebilecek, satabilecek veya elde tutabilecek.
VERGİ İNCELEMESİ OLUR MU?
Bildirilen varlıklar için "hiçbir suretle" vergi incelemesi yapılamayacak, vergi ve ceza kesile-meyecek. Bunun için bildirim üzerine hesaplanan yüzde 1 verginin ödenmesi şart. Hiçbir suretle yapılmayacak vergi incelemesinin kapsamına "her türlü vergi, resim, harç ve fon" dahil.
Bu hükümden faydalanılabilmesi için bildirilen veya beyan edilen tutarlara ilişkin tarh edilen verginin vadesinde ödenmesi ve bildirilen varlıkların, bildirimin yapıldığı tarihten itibaren üç ay içinde Türkiye'ye getirilmesi (30 Haziran bildirim tarihi ise 30 Eylül 2020'ye kadar) veya Türkiye'deki banka ya da aracı kurumlarda açılacak bir hesaba transfer edilmesi gerekiyor.
SON BAŞVURU TARİHİ HANGİ GÜN?
7186 sayılı Kanuna göre başvuru süresi 31.12.2019 tarihinde sona ermişti. Ancak 30.12.2019 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan 1948 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile varlık barışı altı ay uzatılarak 30 Haziran 2020 tarihine kadar başvuru yapılabilmesine imkan verildi.
Bu tarihten sonra bildirim yapılması veya daha önce yapılmış bildirimler için düzeltme talebinde bulunulması mümkün değil.
Başvuru yapmak isteyenler vergi dairesine herhangi bir beyanda bulunmayacak. Başvuru yapmak isteyenlerin 30 Haziran 2020'ye kadar, 2.8.2019 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan Tebliğin ekindeki Ek - 1 Nolu formu (https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2019/08/20190802-13-1. pdf) doldurarak bankalara veya aracı kurumlara bildirmeleri yeterli olacak.
VARLIK BARIŞI BİR FIRSAT MI?
Artık "banka gizliliği" dönemi sona erdi ve "otomatik bilgi değişimi" er veya geç uygulanacak. Türkiye'nin 3.11.2011 tarihinde imzaladığı "Vergi Konularında Karşılıklı İdari Yardımlaşma Sözleşmesi" yasama süreci tamamlanıyor. Diğer taraftan 7018 sayılı Kanun 20.5.2017 tarihli, "Finansal Hesap Bilgilerinin Otomatik Değişimine İlişkin Çok Taraflı Yetkili Makam Anlaşması" 1965 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile onaylanarak
31.12.2019 tarihli 5. mükerrer Resmi Gazete'de yayımlandı.
Bütün bunların sonucunda finansal kurumlar başka ülke mukimlerine ait "hesap bilgilerini" karşılıklılık esasında "otomatik" olarak değişime tabi tutacak. Türkiye mukimlerine ait yurtdışındaki finansla hesap bilgileri Maliye ile paylaşılacak. Dolayısıyla, mevcut varlık barışı imkanı "otomatik bilgi değişimi" öncesinde iyi değerlendirilmeli.
Vergide kaçan fırsat, inceleme riskini artırır.