Deprem felaketi özellikle Kahramanmaraş, Hatay ve Adıyaman'da sanayi üretimini de vurdu. Depremden etkilenen 11 ilde yer alan 443 tesiste hala üretim başlamazken, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı depremin sanayideki maliyetini Ekonomist'e 10 milyar dolar olarak açıkladı.
30 Nisan - 13 Mayıs 2023 tarihli sayıdan
Deprem felaketinin üzerinden yaklaşık üç ay geçti. Bu süreçte enkaz kaldırma çalışmaları büyük ölçüde tamamlanmış olsa da normalleşme için yıllar gerekiyor. Bölgede en önemli sorunlardan biri de iş gücünün göçü oldu. Sanayi tesisleri çalışacak eleman bulmakta sıkıntı yaşarken, depremin sanayi kesimindeki maliyeti de hesaplandı.
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı depremin yarattığı maddi zararı 100 milyar dolar olarak açıkladı. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı'nın Ekonomist Dergisi'ne verdiği bilgiye göre ise depremin bölgedeki sanayiye maliyeti 10 milyar dolar olarak hesaplanmış durumda.
Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Sanayi Bölgeleri Genel Müdürü Fatih Turan, "Çevre Bakanlığı'nın hazırladığı 11 ili kapsayan yeni şehir planları çerçevesinde depremin maliyeti tutar olarak 100 milyar dolar hesaplandı. Bölgede sanayi açısından ise bakanlığımızın yaptığı çalışmaya göre depremin etkisi ve yeniden ihya için tahmini 10 milyar dolar gibi bir rakam öngörüyoruz" diyor.
443 TESİSTE HALA ÜRETİM YOK
Depremin ilk günlerinde bölgede toplamda 34 organize sanayi bölgesinin (OSB) 10'unda ciddi hasarlar olmuş ve binin üzerinde tesiste üretim faaliyetleri tamamen durmuştu.
Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı'nın Ekonomist'e verdiği bilgiye göre nisan ayı itibarıyla bölgedeki OSB'lerde 500'e yakın tesiste üretim hala başlamadı. Depremin etkilediği 11 ilde 49 OSB yer alırken, bunun 34'ünde üretim faal, 15'inde ise henüz projelendirme ve inşaat çalışmaları sürüyor. Tekstil, tarım ve gıda başta olmak üzere Türkiye'nin sanayisinde önemli bir yere sahip olan deprem bölgesindeki 34 OSB'nin 10'unda ciddi hasarlar oluştu.
An itibarıyla sekizinde üretim tamamen bitmiş durumda. 550 bin kişiye istihdam sağlayan bölgedeki 34 OSB'de yaklaşık 4 bin tesis faaliyet gösterirken depremle birlikte bu tesislerin önemli bir kısmında üretim yapılamaz hale geldi. Şu anda hala 443 tesiste üretim yok. 11 il içinde Adıyaman, Kahramanmaraş ve Hatay'daki OSB'lerin en büyük hasarı aldığı görülüyor. Kahramanmaraş, Adıyaman ve Hatay'da toplamda 437 tesiste üretim hala başlayabilmiş değil.
KALICI KONUT BEKLENTİSİ
Adana Sanayi Odası Başkanı Zeki Kıvanç, TOBB'un deprem bölgesinde 1 milyar TL yardımla kalıcı konut kampanyası başlatmasının çok önemli bir adım olduğunu söylüyor. Bölge sanayisi için de kalıcı konutların bir an evvel hayata geçmesi gerektiğini aktaran Kıvanç, Adana'nın Kahramanmaraş gibi depremin derinden etkilediği şehirlerden siparişleri alıp üretimle destek olduğunu vurguluyor.
NİTELİKLİ İŞ GÜCÜ
Deprem bölgesi için sanayinin olmazsa olmaz olduğunu aktaran Fatih Turan, bölgenin yeniden ayağa kalkması için sanayinin hızla toparlanması gerektiğini söylüyor. Özellikle bölgeden göçü önlemek ve sanayide istihdam edilen nitelikli iş gücünü bölgede tutabilmek adına geçici/kalıcı konutların hızla inşa edilmesinin de önemli olduğunu kaydeden Turan, şunları dile getiriyor: "Hasar gören ve yıkılan küçük sanayi sitelerini yeniden inşa etmeye başladık.
KOSGEB ve kalkınma ajansları marifetiyle işyerlerinin güçlendirilmesi ve makina teçhizat desteği için finansal destek sağlıyoruz. Kahramanmaraş, Adıyaman, Malatya, Hatay ve Gaziantep Nurdağı ve İslahiye de rezerv alanlarda yeni sanayi sitesi projelendirme ve inşasına başladık, yeni OSB'ler kuruyoruz. Ayrıca yıkılan sanayi sitelerinin yerinde de projelendirme ve inşa çalışmalarının olacak."
"İŞ VERİN KENDİ ÇABAMIZLA KALKINALIM"
Gaziantep bölgenin üretim ve ihracatta lokomotif illerinden olurken, kentte çok fazla yıkım ve can kaybı olmamasına karşılık iş anlamında ciddi kayıplar oldu. Gaziantep'te özellikle tekstilde ciddi kayıplar var. Sadece şubat ayında ihracatta 500 milyon dolarlık kayıp olduğuna işaret eden Gaziantep Sanayi Odası Başkan Yardımcısı Başar Küçükparmak, mart ayında ise önceki yıl göre yüzde 7 civarında kayıp olduğunu anlatıyor.
Bunun enflasyonist ortamda dolar bazında da ciddi bir kayıp anlamına geldiğini söyleyen Küçükparmak, "Ürünlerini bizden tedarik edin, biz işimizi yapalım ve kendimiz kalkınalım" çağrısı yapıyor.
Tedarik konusunda yurtdışından sipariş veren şirketler ve konsolosluklara da detaylı bilgi verildiğini anlatan Küçükparmak, yurtdışından alımların bu sistem üzerinden yapılmasının bölgenin yeniden ayağa kalkmasına önemli bir katkı sağlayacağını dile getiriyor.
İstihdam piyasasındaki bozulmaya da işaret eden Küçükparmak, "İş gücündeki kayıp maalesef normalleşmeyi engelliyor. Bir önemli konu da İskenderun Limanı'nda çıkan yangın oldu. Ham madde temini ve ihracatta bekleyen mallar açısından sıkıntı oldu. İskenderun hala da sağlıklı performansa ulaşamadı. Çalışmaya yavaş yavaş başladı ama Gaziantep için ithalat ve ihracatta sıkıntı yaratıyor" diye konuşuyor.
"ÇALIŞTAY DÜZENLEYECEĞİZ"
Depremin etkilediği illerden ve Anadolu'nun önemli sanayi kentlerinden biri olan Malatya da normalleşmeden hala uzak. Yıkıntıların kalktığı kentte esnafın yavaş yavaş dükkanlarını açmaya başladığını aktaran Malatyalı İş Adamları Derneği (MİAD) Başkanı Yunus Akdaş, en büyük sorunu barınma olduğunu aktarıyor.
Malatya'da normalleşmenin 2-3 yıl alacağını belirten Akdaş, "Haziran ayının sonlarına doğru kayısı toplamayla birlikte dönüş de hızlanacaktır. OSB'lerde çalışan sayısı yüzde 65'i buldu. 18 bin konteyner kurulmuş Malatya'da ve burada yaşayanların sayısı 100 binin üzerinde. Dolayısıyla insanlar mevcut durumu kabullenmiş ve çözüme odaklanmış durumda" diye konuşuyor.
8 Mayıs tarihinde Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ile çalıştay yapmak üzere görüşme halinde olduklarını da ifade eden Akdaş, bu toplantıda bölgedeki projelerin nasıl olacağı konusunda fikirlerin konuşulacağını kaydediyor.