6 Şubat depreminin derinden etkilediği illerde gerek patronlar gerekse çalışanlar yaklaşan kış şartlarının tedirginliğini yaşıyor. Bölgenin güçlü sektörü tekstilde üretim kayıpları devam ederken, önemli bir kısmı konteyner kentlerde yaşamını sürdüren çalışanlar ise destek bekliyor.
01-14 Ekim 2023 tarihli sayıdan
Kahramanmaraş'ın Pazarcık ve Elbistan ilçeleri merkezli yaşanan ve 11 ilde hissedilen deprem felaketinin üzerinden sekiz ay geçmiş olmasına rağmen, bazı şehirlerde ekonomik ve sosyal sorunlar hala devam ediyor.
Hatay, Kahramanmaraş ve Adıyaman başta olmak üzere özellikle global talepteki düşüsün de etkisiyle tekstil işletmelerinde kapasiteler gerilerken, önemli bir kısmı konteyner kentlerde yaşamını sürdüren çalışan kesimde ise kış tedirginliği yaşanmaya başladı.
Bölgede tekstil sektöründe 200 bin olan istihdamın deprem sonrası yüzde 60'ı işlerine dönerken, çalışanların barınmada kış şartlarına hazırlanması ve zorluklara karşı önlemler alınması bekleniyor.
“TEKRAR BÖLGEYE GİDECEĞİZ"
Türkiye Giyim Sanayicileri Derneği Başkanı Ramazan Kaya, bölgede tesislerin hızla üretim şartlarını sağladığını fakat depremin yanı sıra global talepte yaşanan daralmanın da etkisiyle kapasitelerin düştüğünü söylüyor.
Deprem bölgesine son durumu yakından görmek üzere bu ay sonunda Adıyaman ve Maraş'a ziyaret yapacaklarını aktaran Ramazan Kaya, "Tekstilde üretim kapasitesinin yüzde 10'u, istihdamın ise yüzde 15'i bölgeden sağlanıyor. Bölgede yıkılan ve yeniden inşa edilen tesisler hariç üretim faaliyetleri normalleşti.
Fakat talepte gerileme olunca kapasiteler de düştü" diyor. Önümüzdeki aylarda kış şartlarıyla birlikte sıkıntıların artacağını ifade eden Kaya, "Bu yıl öngörümüz ihracatta yüzde 10 kayıp olabilir. Geçen yıl 21,2 milyar dolar seviyelerinde olan ihracatımız bu yıl 19 milyar dolar civarında olur" diyor.
“NİTELİKLİ İŞ GÜCÜ GÖÇ ETTİ"
Bölgede çalışma hayatına ilişkin sorunlar da devam ediyor. Tekstil, tekstil boyası ve gıda gibi sektörlerde faaliyet gösteren Kahramanmaraşlı BLC Group Yönetim Kurulu Üyesi Aykut Balcıoğlu ise Kahramanmaraş'ta yaklaşık 300 bin nitelikli iş gücü kenti terk ederken, geri dönüşlerin ise başladığını aktarıyor.
Fakat hala hiçbir şeyin oturmadığını ve hâlâ belirsizliklerin çok fazla olduğunu aktaran Balcıoğlu, öncelikle sanayide üretimin normale dönmesi için insan gücüne ve altyapıya ihtiyaç duyulduğunu belirtiyor. Balcıoğlu, yıkılan tesislerle ilgili en büyük sorunlardan birinin sigorta süreçleri olduğunu söylüyor.
“SİGORTA ALACAKLARI SORUN"
Hala tesis sahiplerinin sigortadan paralarını alamadıklarını belirten Balcıoğlu, "Sekiz aydır hâlâ sigortada evrak süreçlerini tamamlamaya çalışanlar var. Büyük sanayi tesislerinde kâr marjı zaten çok yüksek olmuyor.
Bu sekiz aylık süreç işletmeleri çok zorladı" diyor. Kamu giderlerinin sıfırlanmadığını, sadece ötelendiğini ifade eden Balcıoğlu, "Enflasyon etkisiyle sigorta şirketlerinden alacaklar da eridi. Bir kaynakçı bölgede günlük 4 bin TL'ye geli-
rim diyor. Çünkü konteyner kaynağı yaparak bu paranın üstünde kazandığını söylüyorlar. Bölgede şartlar her bakımdan şartlar zorlu" diye konuşuyor.
“SORUNLARIMIZ DEVAM EDİYOR"
Deprem bölgesinde 550 bin kişiye istihdam sağlayan 34 OSB'de yaklaşık 4 bin tesis faaliyet gösterirken, depremle birlikte bu tesislerin yüzde 10'unda üretim yapılamaz hale gelmişti. Kahramanmaraş, Adıyaman ve Hatay'da bunların hala önemli kısmında üretim sorunları devam ediyor.
Aslında Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mehmet Fatih Kacır kısa bir süre önce depremden etkilenen bölgelerde altyapının iyileştirilmesi, ekonomik toparlanmaya yönelik tedbirlerin alınması amacıyla Bölgesel Kalkınma Odaklı Toparlanma Acil Eylem Programı'nı kalkınma ajansları eliyle uygulamaya aldıklarını açıklamıştı.
Fakat Antakya Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Hikmet Çinçin, sadece bu ilden göçün 600 binleri bulduğunu belirterek, hala ulaşım, altyapı, göç ve su sorunlarının devam ettiğini söylüyor.
Hatay Havalimanı'nda uçuşlardaki problemler nedeniyle Adana ve Kahramanmaraş'tan uçuş planlarının yapıldığını ifade eden Çinçin, görüşlerini şöyle ifade ediyor:
"Hatay Havalimanı'nda 3 bin metrelik pistin depremle bin metresi kullanılmaz hale geldi. Maalesef sekiz ay geçmiş olmasına rağmen hiçbir gelişme yok. Açıkçası bu hava alanı açık mı kapalı mı bizler bilmiyoruz.
Bu havalimanını açıkmış gibi yapmayın, çünkü 10 tane seferin sekizi iptal oluyor. Sosyal bir sorun yaratmasının yanı sıra bu ekonomik açıdan da maliyetlerimizi artırıyor. İskenderun'dan Antakya'ya otoban bağlantısı olmaması sebebiyle kara yolunda da lojistik sıkıntılar var."
HİKMET ÇİNÇİN ANTAKYA TİCARET VE SANAYİ ODASI BAŞKANI
"FİYAT ARTIŞLARINA EL ATILMALI"
"Hatay'da normalleşme olmadı. Bunun aksini iddia edecek politikacı veya devlet yetkilileri buyursun şehrimize gelsin. Ticari olarak altyapı sorunları nedeniyle maliyetlerimiz çok artmış durumda. Bu şartlarda iş yapmak ve sürdürülebilir bir hayat kurgulamak mümkün değil.
Maalesef deprem sonrası sosyal hayatın başlamadığı tek il Hatay diyebilirim. 600 bin göçverdik.Türkiye'nin şu an en yüksek betonu metreküp fiyatı olarak şehrimizdedir. Kırma taşı Türkiye genelinden yüzde 30- 40 daha pahalıdır. Bu üretimi olumsuz etkiliyor.
Bu fahiş fiyatlar nedeniyle Rekabet Kurulu'na ve Ticaret Bakanlığı'na çağrıda bulunuyorum. Bu kabul edilebilir bir durum değil. Bu konuya el atılmalı."
AHMET ÖKSÜZ İTHİB BAŞKANI
"KAPASİTE YÜZDE 60'IN ALTINA İNDİ"
"Toparlanabilecek tesisler üretime geçti ama hasarlı tesislerin toparlanması bir-iki yılı bulacak. Bu durum toplam tekstil üretiminde kapasiteleri yüzde 60 seviyelerine çekmişti. Zaten deprem bölgesindeki tesislerde yer alan makineler tam kapasite çalışmıyor.
Global talepteki düşüşün de etkisiyle kapasite kullanımları daha da gerilerde kaldı. Özellikle Kahramanmaraş'taki iplik tesislerinde sıkıntılar var. Tabii büyük bir kesim konteyner kentlerde yaşıyor ve kalıcı konut inşaatları hızla sürüyor olmasına rağmen zaman alacaktır."